آزمایش دندان فسیل‌شده در گورستان پرده از منشأ طاعون سیاه اروپا برداشت
برای دهه‌ها است که محققان بر سر خاستگاه اصلی بیماری طاعون سیاه این قرن، که حدود یک سوم جمعیت اروپا را از میان برد، در حال بحث و گمانه‌زنی هستند. اکنون آنان بر این باورند که با بررسی دندان‌های هفت اسکلت موجود در این گورستان سرانجام توانسته‌اند این معمای ۶۸۴ ساله را حل کنند.
باستان‌‌شناسان با تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای استخراج‌شده از اسکلت‌های یک گورستان در قرقیزستان امروزی می‌گویند منشأ گسترش طاعون مرگبار قرن ۱۴ اروپا را یافته‌اند.
برای دهه‌ها است که محققان بر سر خاستگاه اصلی بیماری طاعون سیاه این قرن، که حدود یک سوم جمعیت اروپا را از میان برد، در حال بحث و گمانه‌زنی هستند. اکنون آنان بر این باورند که با بررسی دندان‌های هفت اسکلت موجود در این گورستان سرانجام توانسته‌اند این معمای ۶۸۴ ساله را حل کنند.
به گفته آنان باکتری عامل طاعون که در داخل این دندان‌ها کشف شده از جنس همان طاعونی است که یک دهه بعد باعث قتل‌عام جمعی در اروپا شد و امروزه نیز سویه‌های آن در گردش هستند.
یوهانس کراوز، استاد مؤسسه انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک در لایپزیگ آلمان، در این خصوص می‌گوید: «آنچه در این گورستان یافتیم نیای چهار عدد از پنج سویه طاعون در گردش کنونی محسوب می‌شود.»
برخی از مورخان مدت‌ها پیش گفته بودند که گورستان مورد بررسی در قرقیزستان محل دفن قربانیان طاعون بوده است، با این حال سند آشکاری برای اثبات آن وجود نداشت.
این بیماری همه‌گیر اروپا را در دهه ۱۳۴۰ میلادی فرا گرفت و اکثر شهرها بین ۳۰ تا ۶۰ درصد از جمعیت خود را در طول شیوع گسترده آن از دست دادند. تاخت و تاز این همه‌گیری برای دستکم چهار قرن طول کشید.
بیماری طاعون سیاه توسط یک باکتری ایجاد می‌شود که بعدها «یرسینیا پستیس» نامیده شد. چندین فرضیه در مورد چگونگی گسترش این باکتری در قرن چهاردهم وجود دارد با این حال هنوز هیچ‌کدام از آن‌ها به صورت قطعی ثابت نشده است.
رایج‌ترین فرضیه این است که این بیماری از طریق گاز موش‌های سیاهی که همراه انسان‌ها جابجا شدند منتشر شده است. فرضیه دیگر یک نوع شپش بدن انسان را مقصر می‌داند.
حفاری‌های تازه در مکان گورستان باستانی کاراجیگاچ در دره چو قرقیزستان و در دامنه کوه‌های تیان‌شان انجام گرفته است. در این گورستان که برای نخستین بار در سال ۱۸۸۵ کشف شد، ۴۶۷ سنگ قبر وجود دارد که متعلق به انسان‌هایی در بازه زمانی ۹۰۰ ساله هستند.
محققان می‌گویند در یک مقطع زمانی، یعنی حدود ۷ یا ۸ سال قبل از شروع طاعون سیاه در اروپا، تعداد دفن‌شدگان در این قبرستان به صورت ناگهانی بالا رفته است. بر روی یک سنگر در این مکان نوشته شده است: « سال ۱۳۳۸، سال ببر بود. این مقبره صنماق مؤمن است. [او] بر اثر طاعون مرد.»
تیم تحقیقاتی هفت دندان از هفت نفر دفن شده در گورستان‌ها را که طی سال‌های ۱۳۳۸ و ۱۳۳۹ درگذشته بودند استخراج کردند. پالپ دندان‌های باستانی پر از رگ‌های خونی خشک شده است و می‌تواند شواهدی از عوامل بیماری‌زای خونی را در خود حفظ کند.
ماریا اسپیرو، نویسنده اصلی مطالعه و محقق در دانشگاه توبینگن در آلمان، می‌گوید: «ما توانستیم کل ژنوم این باکتری‌های باستانی را بازسازی کنیم.»
به گفته پژوهشگران طاعون سیاه احتمال نخست از مارموت‌ها نشأت گرفته و سپس به سرعت در جامعه محلی گسترش یافته است. سپس از آنجا که این مکان یک ناحیه تجاری در امتداد جاده ابریشم بوده، از طریق مسافران و تجار به مناطق دیگر منتقل شده است.
پژوهشگران می‌گویند کشف تازه کمک می‌کند تا درک بهتری از نحوه انتقال بیماری همه‌گیر در سراسر جهان داشته باشند و اطلاعات بیشتری درباره شرایطی که به مرگ سیاه اجازه ظهور می‌دهد کسب کنند.
نتایج مطالعات تازه دانشمندان در نشریه علمی «نیچر» منتشر شده است.
منبع: یورونیوز
