کشف یک «ساعت جیبی» کمیاب در صومعۀ قرون وسطایی

فرادید| طبق بیانیه دانشگاه ماربورگ، دانشجویان در حال حفاری در محدودۀ یک صومعۀ قرون وسطایی در این شهر بودند که ساعت آفتابی را کشف کردند. این ساعت آفتابی جیبی از برنز و چوب ساخته شده است. گمان می‌رود این ساعت قدیمی که مربوط به اواخر قرون وسطی است متعلق به فرقۀ برادران کامِن لایف (Common Life) باشد، فرقه‌ای رهبانی که اواخر قرن چهاردهم در هلند تأسیس شد.

به گفته فرادید، این جامعه توسط جِرارد گروت، یک شمّاس کاتولیک هلندی تأسیس شد. این انجمن برادری در هلند، آلمان و سوئیس پراکنده بود. تعدادی آن‌ها در ساختمان قدیمی صومعه از سال ۱۵۲۷، واقع در قسمت بالایی شهر ماربورگ مستقر شدند.

ساعت جیبی آفتابی که به تازگی کشف شده

دکتر فلیکس تایکنر، سرپرست کاوش آموزشی توضیح می‌دهد: «این یافته هیجان‌انگیز ما را با سطح بالایی از دانش نجوم و ریاضیات با مهارت‌های تخصصی در آستانه قرون وسطی تا دوران مدرن مواجه کرد.» 

به گفته دکتر فلیکس تایکنر، از دپارتمان تاریخ و مطالعات فرهنگی دانشگاه فیلیپس ماربورگ، این نخستین بار است که چنین شیئی در هِسِن در کشور آلمان پیدا می‌شود و ساعت‌های آفتابی زیادی از این دست باقی نمانده‌اند. 

باستان‌شناسان برای شناسایی این اثر باستانی، آن را با کشف مشابهی که توسط باستان‌شناسان در یک عمارت قدیمی در سوئیس کشف شده بود، مقایسه کردند. به گفته تایکنر، آن‌ها هنوز نمی‌دانند چرا ساعت آفتابی در این مکان خاص کشف شده است. 

نمونه‌ای از ساعت آفتابی جیبی، با صفحات عقربک‌دار افقی و عمودی، آلمان، ۱۷۷۶-۱۸۰۰

ساعت‌های باستانی به نام ساعت‌های آفتابی (Sundial) برای تعیین زمان، موقعیت خورشید را در طول روز ردیابی می‌کردند. آن‌ها از یک صفحه مسطح و یک عقربک تشکیل شده‌ بودند که وقتی خورشید می‌تابید، روی صفحه سایه می‌انداختند. ساعت‌های آفتابی دست‌کم از ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد وجود داشته‌اند. 

وقتی این ساعت آفتابی خاص باز می‌شود، سوراخی که برای نگه داشتن چوب علامت‌گذاری سایه خورشید در نظر گرفته شده، نمایان می‌شود. 

ساعت‌های آفتابی قابل‌حمل نیز از زمان‌های باستان وجود داشته‌اند و تا دهه ۱۶۰۰، برخی اروپاییان ساعت‌های آفتابی جیبی حمل می‌کردند. کاوش‌های این سایت به امید کشف یافته‌های کمیاب‌تر، همچنان ادامه دارد.

مترجم: زهرا ذوالقدر