(تصویر) کشف «مواد مخدر» دورۀ روم باستان در یک استخوان توخالی

فرادید| صدها دانه از گیاه معروف به بنگ‌دانه با نام علمی Hyoscyamus niger در یک استخوان توخالی در هوتِن-کاستلوم کشف شده است؛ یک سکونتگاه روستایی دوره رومی در جایی که اکنون کشور هلند است. از آنجا که این استخوان گوسفند یا بز با درپوش قیراندودشده از جنس پوست درخت غان مهر و موم شده بود، محققان به این نتیجه رسیدند از دانه‌ها آگاهانه و به عنوان مادۀ مخدر استفاده شده است. 

به گزارش فرادید، بنگ‌دانه یک گیاه بسیار سمّی با خواص دارویی و روان‌گردان است. بقایای آن در سایت‌های باستان‌شناسی در شمال غربی اروپا قبلاً یافت شده بود، چون به‌طور وحشی نزدیک سکونت‌گاه‌های انسانی رشد می‌کند، اما تشخیص اینکه آیا آگاهانه از آن استفاده شده یا خیر، دشوار بود. 

مایک گروت، نویسنده اصلی و باستان‌شناس دانشگاه آزاد برلین، گفته است: «از آنجا که این گیاه به طور طبیعی داخل و اطراف سکونتگاه‌ها رشد می‌کند، ممکن است دانه‌های آن به طور طبیعی و بدون دخالت انسان سر از مکان‌های باستان‌شناسی درآورده باشند. اما این یافته‌ی بی‌نظیر، مدرک غیرقابل انکاری از استفاده عمدی از بنگ‌دانه در هلند رومی است.» 

باستان‌شناسان تشخیص دادند این دانه‌ها به عمد در استخوانی به طول ۷.۲ سانتی‌متر قرار داده شده است. محققان بر اساس سبک‌های سرامیکی و سنجاق‌سینه‌ی سیمی کشف‌شده در همان گودال گلی، تاریخ این استخوان را بین سال‌های ۷۰ تا ۱۰۰ میلادی تخمین زدند. 

بر اساس تجزیه و تحلیل زیست‌باستان‌شناسی، این استخوان به عنوان ساقه توخالی استخوان ران گوسفند یا بز شناسایی شد که حفره‌آن با پوست درخت غان قیراندود مهر و موم شده بود. دانه‌های بنگ‌دانه درون محتوای هیوسیامین قیر شناسایی شدند. 

این نخستین نمونه شناخته‌شده از دانه‌هایی است که آگاهانه برای استفاده بعدی ذخیره شده بودند. 

پلینی بزرگ، نویسنده رومی، ۲۰۰۰ سال پیش در مورد کاربردهای این گیاه نوشته است. منابعی مثل این نشان می‌دهند این گیاه در آن زمان کاربرد دارویی داشته و کاربرد تفریحی نداشته است. 

کشف ظرف بذر در هوتن-کاستلوم هلند نشان می‌دهد استفاده از بنگ‌دانه ممکن است رایج بوده باشد چون این سکونتگاه در لبه روستایی امپراتوری روم قرار داشته است. 

الف) استوانه استخوانی و کلاهک آن ب) دانه‌های بنگ‌دانه

گروت گفته است: «این مطالعه به ما کمک کرد بین علف هرزی که به طور طبیعی در مجموعه‌های باستانی روییده و گیاهی که آگاهانه از آن استفاده میشده، تمایز قائل شویم. استدلال ما اینست که بنگ‌دانه‌های بعدی را که کشف کردیم باید با در نظر گرفتن زمینه کشف و ارتباطش با سایر گیاهان دارویی مطالعه کنیم.» 

تجزیه و تحلیل‌ها نشان داد بنگ‌دانه معمولاً با ۱۳ گونه دیگر با کاربردهای دارویی یا نمادین بالقوه در ۸۳ سایت رومی در هلند مرتبط است. این به آن معناست که شاید این گیاه همیشه به طور طبیعی رشد نکرده باشد، بلکه شاید آن را کشت کرده باشند. در نهایت، این یافته‌های جدید شواهد قانع‌کننده‌ای از استفاده آگاهانه از بنگ‌دانه در دوره روم هستند.

مترجم: زهرا ذوالقدر