کشف حقیقت در باستان‌شناسی جنایی؛ باستان‌شناسی جنایی چیست؟

برای نخستین بار در کشور از سوی پژوهشگران گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، بهره‌گیری از روش‌های علم باستان‌شناسی در پرونده‌های جنایی که رویکردی نوین در علم باستان‌شناسی محسوب می‌شود، مورد بررسی قرار گرفته است.

«رسول بابایی»، دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تهران، توانست با موفقیت از رساله دکتری خود با عنوان «باستان‌شناسی جنایی: روش‌های ارزیابی جنایی در تجزیه و تحلیل خشونت در بستر باستان‌شناسی» دفاع کند.

تعریف باستان‌شناسی جنایی

باستان‌شناسی جنایی یک رشته تحقیقاتی است که تلاش می‌کند تاریخچه و جزئیات جرم و جنایت را از زوایای مختلف تحلیل کند. این شاخه از باستان‌شناسی به بررسی جنایات و جنایتکاران در گذشته، شامل جنایات معمولا بزرگ مثل قتل، دزدی، آشوب و غیره می‌پردازد.

علاوه بر این، می‌تواند به تحلیل روابط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی موجود در آن دوران بپردازد که ممکن است به وقوع جرم و جنایت کمک کرده باشند. این رشته از باستان‌شناسی با استفاده از ادوات و تکنیک‌های متنوعی ازجمله آثار باستانی، اسناد تاریخی، شواهد جنایی، آثار هنری و معماری و حتی مطالعات زبانی و فرهنگی، سعی در بازسازی رویدادهای جنایی و فهم عوامل مختلف مرتبط با آنها دارد.

کاوش علمی

حسن کریمیان، مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران می‌گوید: «پس از همکاری باستان‌شناسان با بازرسان سازمان ملل در کاوش قبور جمعی و تعیین کیفیت تدفین قربانیان جنایات جنگی در بوسنی هرزگوین و عراق، زمینه همکاری باستان‌شناسان با پلیس جنایی فراهم آمد. این تجربیات تدریجا منجر به تربیت باستان‌شناسان جنایی و تالیف‌های بسیار شد. در کشورهای غربی، این متخصصان در همکاری با سایر دست‌اندرکاران کشف جرائم، ضمن حفاری سیستماتیک و کشف آلات و ادوات مجرمانه در صحنه‌های جرم درخصوص کمیت و کیفیت وقوع اظهارنظر می‌کنند.

از آنجا که مدیریت صحنه جرم نخستین و حساس‌ترین مرحله در تحقیقات جنایی است، باستان‌شناسان جنایی قادر خواهند بود با به‌کارگیری روش‌های علمی کاوش، ضمن مطالعه دقیق مکان تدفین و اشیای مکشوفه، بازسازی‌های مفیدی برای درک دقیق‌تر صحنه جرم انجام دهند.»

اهمیت علم باستان‌شناسی جنایی

فهم بهتر گذشته: با مطالعه جنایات گذشته و شرایطی که منجر به وقوع آنها شده، می‌توانیم فهم بهتری از زندگی و فرهنگ گذشته داشته باشیم. این مطالعات به ما کمک می‌کنند تا عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی که در پشت جرم و جنایت قرار دارد را بشناسیم.

پیشگیری از جرم و جنایت: با بررسی الگوها و عواملی که به وقوع جرم و جنایت در گذشته منجر شده‌اند، می‌توانیم از آنها در زمینه پیشگیری از جرم و جنایت در آینده استفاده کنیم.

پیشرفت در علم جنایی: مطالعه جرم و جنایت در گذشته می‌تواند به پژوهش‌ها و تحقیقات در حوزه علم جنایی کمک کند. این مطالعات می‌توانند الگوهای جدیدی را برای تحلیل جرم و جنایت و توسعه روش‌های پیشگیری ارائه دهند.

منبع: همشهری