(عکس) سفربه تهران قدیم؛ آب‌ناهار؛ میان‌وعده مخصوص طرشتی‌ها

روزگاری که طرشت نه محله‌ای در قلب پایتخت، بلکه یک آبادی سرسبز با انواع باغ‌های میوه و محصولات کشاورزی در بیخ گوش تهران قدیم بود، ساکنانش آداب و فرهنگ غذایی مخصوص به خود را داشتند؛ از وعده آب‌ناهار تا آداب و رسوم اطعام عزادران در محرم و صفر.

طرشتی‌ها نیز مانند اهالی دیگر آبادی‌های تهران قدیم عمدتا با محصولات در دسترس خود غذا طبخ می‌کردند؛ مانند نان طرشتی که با محصولات کشاورزی و آرد مرغوب طرشت پخته می‌شد و هواخواه بسیار داشت. طرشتی‌ها وعده‌های غذایی خاصی نیز داشتند که با فرهنگ و سبک زندگی اهالی این آبادی مرتبط بود.

در آداب غذایی طرشتی‌ها وعده‌ای به نام «آب‌ناهار» وجود داشت. اصطلاحی که هنوز میان اهالی قدیمی طرشت رایج است و این وعده را به سیاق گذشته میان وعده‌های غذایی روزانه خود حفظ کرده‌اند.

زهرا تیموری، یکی از اهالی قدیمی طرشت، در این‌باره می‌گوید: «وعده آب‌ناهار مخصوص طرشتی‌هاست. اصطلاحی که در هیچ محله یا آبادی دیگر تهران رایج نیست. طرشتی‌ها بعد از صرف صبحانه و پیش از صرف ناهار، یک وعده غذایی داشتند که به آن آب‌ناهار گفته می‌شد. آنها حوالی ساعت ۱۰ سفره می‌انداختند و غذاهای سبک می‌خوردند. آب‌ناهار در دورهمی‌ها، گشت و گذار در طبیعت و یا زمانی که کشاورزان برای کار به مزرعه می‌رفتند صرف می‌شد.

آب‌ناهار آنقدر در طرشت رایج بود که حتی در گذشته دانش‌آموزان در مدرسه نیز وعده‌ آب‌ناهار با خود می‌بردند. ما نیز در دوران کودکی وقتی در مکتب‌خانه درس می‌خواندیم، وعده آب‌ناهار داشتیم. همه دانش‌آموزان یک بسته با خود داشتند که معمولا شامل نان و پنیر و غذاهای ساده دیگر بود.»

طرشتی‌ها در مناسبت‌های مختلف سال نیز آداب و فرهنگ غذایی خاص داشتند. رضا طرشتی‌نژاد، یکی دیگر از اهالی قدیمی طرشت، می‌گوید: «غذای نوروز طرشتی‌ها هم از پیش مشخص بود. عید که می‌شد ۵ روز نخست سال نو، غذای هر روز طایفه‌های مختلف طرشت را همه می‌دانستند. یک طایفه سبزی‌پلو یا سفیدپلو با ماهی داشت، دیگری رشته‌ پلو، یک طایفه دیگر شش‌انداز، عدس‌پلو و... طرشتی‌ها به این آداب غذایی شگون می‌گفتند؛ به عبارت دیگر می‌گفتند ۵ روز اول سال نو را هر طایفه شگون دارد.»

طرشتی‌ها در ایام محرم و صفر نیز نذری‌ها و آداب ویژه‌ای برای اطعام داشتند. زهرا محمدی، یکی از اهالی قدیمی طرشت، می‌گوید: «قیمه و فسنجان، نذری رایج طرشتی‌ها در محرم و صفر بود. در حسینیه طرشت نیز علاوه بر این غذاها، به عزاداران در ظرف‌های مسی بورانی می‌دادند که معمولا با دوغی که در کاسه‌های بزرگ ریخته می‌شد همراه بود. غذاها را در بشقاب‌های استیل می‌کشیدند تا اهالی به خانه ببرند. عصر هم «مشد احمد نانوا» که یکی از کسبه خوش‌نام محله بود با گاری در کوچه‌های طرشت گشت می‌زد و ظروف نذری را جمع می‌کرد و به حسینیه برمی‌گرداند.»

منبع:همشهری