(عکس) سفر به تهران قدیم؛ ساختمان اجباری تهران کجا بود؟
تصویب قانون نظام‌وظیفه در مجلس شورای ملی و اعزام مردان به خدمت سربازی از خرداد ۱۳۰۴ زندگی تهران‌نشین‌ها را تحت تاثیر قرار داد. ساختمان اداره سربازگیری از همان موقع در حوالی میدان حسن‌آباد شروع به کار کرد و به جایی برای اعزام جوان های تهرانی به خدمت سربازی تبدیل شد.
ماجرای سربازگیری در تهران ماجرای نسبتا مفصلی است و به علاقه رضاشاه برای تجمیع گروه‌های کوچک نظامی مثل قشون، قزاق ها و پلیس جنوب و تشکیل ارتش مربوط می شود. داریوش شهبازی، تهران‌پژوه و نویسنده کتاب «تاریخ قشون ایران»، در این باره می‌گوید: «طبق مصوبه مجلس شورای ملی، پسران تهرانی و سایر شهرهای بزرگ باید در ۲۱ سالگی به خدمت سربازی می‌رفتند. رعایت این قانون برای همه الزامی بود و به همین دلیل تهرانی‌ها به دوره خدمت سربازی اجباری هم می‌گفتند.»
گذراندن خدمت سربازی در تهران آداب مخصوص خودش را داشته و افرادی که در ۲۱ سالگی به سربازخانه ها می رفتند در این مدت باید از نوعی سبک زندگی مشخص پیروی می کردند. شهبازی در این باره می گوید: «قوت غالب سربازها در تهران آش بود و به همین دلیل به سربازها آشخور می گفتند. در سربازخانه ها آش را داخل ظروفی به نام یغلاوی که مسی و شبیه سطل کوچکی بود می ریختند و به عنوان وعده غذایی به سربازهای می دادند. غذاهای دیگری هم مثل راگو و عدس‌پلو که سربازها به آن ساچمه‌پلو می گفتند در سربازخانه ها سرو می شد و جزو غذاهای معمول سربازها بود.»
اختصاص یکی از ساختمان های قدیمی حوالی حسن‌آباد به اداره سربازگیری هم حکایتی خواندنی دارد. نصرالله حدادی، تهران‌شناس، درباره موقعیت جغرافیایی اداره سربازگیری در تهران قدیم می‌گوید: «اداره سربازگیری در کوچه جهانبانی و نزدیک میدان منیریه بوده است. در کوچه جهانبانی یک خانه قدیمی و تاریخی بوده و به یکی از رجال دوره قاجار تعلق داشته که رضاشاه بعد از تصویب قانون نظام وظیفه دستور داد این ساختمان را به اداره سربازگیری اختصاص بدهند. ساختمان اداره سربازگیری که به آن ساختمان اجباری هم می گفتند تا دو دهه قبل پابرجا بود اما در نهایت از گزند تخریب ها و ساخت‌وسازها در امان نماند.»
حدادی درباره قدمت ساختمان سربازگیری هم توضیح می دهد: «آنطور که در منابع مکتوب آمده، این بنا در سال ۱۲۸۷ توسط عباس‌خان شجاعی که بعدها در ارتش رضاشاه به مقام افسری رسید ساخته شد و ۳ دهه بعد آن را به اداره سربازگیری تبدیل کردند. این خانه قدیمی حوضی سنگی با ۴ باغچه بزرگ داشته که با آب قنات آبیاری می شدند. متاسفانه امروز هیچ نشانی از این خانه تاریخی باقی نمانده است.»
منبع: همشهری
