( تصاویر) نخستین شهر دایره‌ای جهان در ایران؛ شهری به قدمت بیش از ۲ هزار سال

به تازگی هوش مصنوعی تصویری رویایی از دارابگرد، نخستین شهر مدور دنیا ارائه کرده. این شهر در استان فارس است و تاریخچه‌ای کهن دارد.  

این روزها بهترین فرصت برای سر زدن به این منطقه خوش آب و هوا و در عین حال تاریخی است. دارابگرد ۲۵۰۰ ساله اولین شهر مدور دنیا و نخستین پایتخت سلسله ساسانیان در استان فارس واقع است. شهرهای مدور دیگری در سایر نقاط دنیا با الگو برداری از دارابگرد ساخته شده که البته دارای پلان مشابه دارابگرد نبوده و شهر مدور کامل نیستند.

شهر باستانی دارابگرد تاریخ پرفراز و نشیبی را به خود دیده است. این شهر باستانی که در شهریور ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، اولین شهر مدور فلات ایران و جهان محسوب می‌شود. نخستین پایتخت سلسله ساسانیان و یکی از پنج شهرستان ایالت پارس در ایران قدیم بود.

در دوره هخامنشیان این شهر در ابتدا که یک پایگاه نظامی مهم بود به‌ عنوان محلی برای نگهداری اسیران رومی استفاده می‌شد. دارابگرد در دوره اشکانیان گسترش یافت و به شهر پررونقی تبدیل شد.

دارابگرد که در فاصله تقریبی ۶ کیلومتری از شهر داراب واقع شده است دارای ۳۰۰ هکتار وسعت دارد. این شهر در گذشته با یک باروی کشیده و مرتفع، مورد محافظت قرار می گرفته است. ارگ حکومتی دارابگرد بر روی یک کوه که گنبدی شکل است واقع شده و از هر نقطه ای از شهر، قابل دیدن است.

پیرامون شهر دیوار مخروطی عظیمی از گل رس و سنگ و ملاط آهک ساخته شده که ارتفاع آن به بیش از ۱۰متر می‌رسد. این دیوار در طول زمان دچار فرسایش شده و ارتفاع آن اکنون به حدود ۷ متر می‌رسد. وجود ماده چسبنده‌ای در میان ملاط و گل به کار رفته در دیوار، سبب شده با گذشت بیش از ۲۵۰۰ سال این دیوار با تخریب کم پا برجا و استوار باقی بماند.

وجه تسمیه دارابگرد

جست‌وجو در کتاب‌های تاریخی نشان می‌دهد نام داراب در کتاب‌های فرهنگ لغت در ردیف اسامی خاص آورده شده و به‌ معنای جایگاه آب فراوان و رب‌النوع آب است. دارابگرد از دو کلمه داراب و گرد تشکیل شده به‌دلیل اینکه داراب این شهر را ساخت، بخش اول آن به اسم این پادشاه نام‌گذاری شد.

درباره پسوند «گرد» مورخان و صاحب‌نظران معتقدند که به‌معنای شهر است؛ پس دارابگرد شهر داراب معنا می‌دهد. عده‌ای دیگر می‌گویند که به‌دلیل مدور ساختن این شهر، آن را دارابگرد می‌گویند. در شاهنامه فردوسی نیز می‌خوانیم: «چو دیوار شهر اندر آورد گرد/ ورانام کردند داراب‌گرد»

روزگار دارابگرد

زندگی در دارابگرد، حتی پس از سقوط ساسانیان تا سال ها ادامه پیدا کرد، اما در دوران حکومت شبانکاره و در پی حمله سلجوقیان با خاک یکسان شد و ساکنان این شهر به محل کنونی شهرداراب نقل مکان کردند. برخی مورخان هم معتقدند سازه‌های سنگی این شهر از قدیمی ترین سازه‌های سنگی جهان است.

نزدیک‌ترین مسیری که شهرهای مرکزی فارس مانند شیراز، تخت جمشید، استخر را به بندر هرمز وصل می‌کرده از دارابگرد می‌گذشته. یکی از مسیرهای فارس به کرمان هم از این منطقه عبور می‌کرده. راه معروف ابریشم سنگی که سواحل دریای خزر را به بنادر خلیج فارس وصل می‌کرده و عمود بر راه اصلی ابریشم بوده هم از داراب تا نزدیکترین شهر بزرگ همجوار (فسا) هفده فرسنگ فاصله داشته.

دیدنی‌های این شهر دروازه‌ها، جزئیات معماری و کانال‌های آبرسانی قدیمی کم نیست. برای دیدن این شهر باید تا ۶ کیلومتری جنوب شهرستان داراب، کنار جاده جدید داراب ـ شیراز بروید.

منبع: همشهری