سفر به تهران قدیم؛ عودلاجان یا اودلاجان؟ رمزگشایی از نام یک محله قدیمی

درباره معنای ادولاجان دو روایت وجود دارد. برای جست‌وجوی روایت نخست درباره وجه تسمیه این محله باید به دل تاریخ پایتخت سفر کنیم؛ به روزگاری که هنوز لهجه روستانشینان شمیران در تهران رایج بود و آب‌رسانی در محله‌های قدیمی شهر نیز با نهرها و جوی‌ها انجام می‌شد.

علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، درباره معنای اودلاجان می‌گوید: «درباره نامگذاری محله اودلاجان دو روایت وجود دارد. روایت نخست که معتبرتر به نظر می‌رسد این است که واژه اودلاجان از واژه اولاجان تغییر یافته است. در ساختار نام این محله «او» به معنای آب است که از لهجه محلی شمیرانی گرفته شده؛ همان لهجه محلی که در روستاهای شمال تهران و حتی در قلب تهران قدیم رایج بود. باقی واژه نیز از «دراجیدن» یا در زبان محلی «دراجین» و «دلاجین» به معنای پخش کردن و تقسیم کردن آب به رشته‌های کوچک‌تر مشتق شده است.

سند اعتبار بیشتر این روایت را باید در ویژگی‌های محله اودلاجان جست‌وجو کرد؛ محله اودلاجان به دلیل ارتفاع بیشتر نسبت به اراضی اطراف، بر محله‌های جنوبی‌ خود مسلط بود و آب از این محله به محله‌ها و نواحی پایین‌دست جاری می‌شد. سند دیگر بر اعتبار بیشتر این روایت نیز این است که در محله ادولاجان گذری به نام سرچشمه وجود دارد.»

اگرچه روایت نخست که حسن کریمان، نویسنده، مورخ و تهران‌شناس برجسته نیز به آن اشاره کرده اعتبار بیشتری دارد، اما روایت دیگری نیز در باره معنای اودلاجان شنیده می‌شود. زمانی درباره این روایت که سندیت کمتری دارد می‌گوید: «روایت دیگر که حجت بلاغی آن را نقل کرده است و البته اعتبار کمتری دارد این است که اودلاجان به بازار عطاران اشاره دارد. در این روایت، املای اودلاجان به صورت عودلاجان آمده. عودلاجان از دو واژه «عود» به معنای عطر سوختنی و لاچی به معنای ادویه معطر مشتق شده و عولاجان یا عودلاچیان به معنای بازار عطاران است.»

منبع: همشهری