معمای برج‌های 5 هزارساله «عمان»
برج‌های باستانی عصر مفرغ که در سراسر عمان پراکنده شده‌اند و قدمت‌شان به حدود ۵.۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد، همواره موضوع کنجکاوی و گمانه‌زنی بوده‌اند.
فرادید| ابتدا این برج‌ها را برج‌های مراقبت یا ساختارهای دفاعی ساده تصور می‌کردند، اما حالا با توجه به تحقیقات دقیق پروفسور استفانی داپِر، دانشمند آلمانی، این بقایای مرموز گذشته اسرار عمیق‌تری را فاش کرده‌اند.
به گزارش فرادید، برج‌های مفرغ عمان قرن‌ها همچون نگهبانانی خاموش ایستاده‌اند و هدف واقعی آن‌ها در هاله‌ای از رمز و ابهام قرار داشته است. در حالی که بسیاری از تاریخ‌نگاران و باستان‌شناسان آن‌ها را به عنوان استحکامات نظامی نادیده می‌گرفتند، پروفسور داپر با تحقیقات گسترده‌اش نقش پیچیده‌تر آن‌ها در تاریخ منطقه را فاش کرده است.
پروفسور استفانی داپر، استادیار جوان رشته انسان‌شناسی دیجیتال برای مطالعات آسیای میانه باستان در دانشگاه وورزبرگ، مدت‌هاست مجذوب برج‌های عصر مفرغ عمان شده است. علاقه او به این برج‌ها با انتشار کتاب جدیدش به نام «نشانه‌های هویت: برج‌های عصر مفرغ شبه‌جزیره عمان» به اوج رسید (Landmarks of Identity: Bronze Age Towers of the Oman Peninsula).
این کتاب که جزو مجموعه میراث باستان‌شناسی است به کاوش درباره نزدیک به ۱۰۰ برج عصر مفرغ می‌پردازد که قدمت‌شان به دوران هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد و اطلاعات تازه‌ای را درباره اهمیت تاریخی و فرهنگی این برج‌ها ارائه می‌دهد.
تحقیقات پروفسور داپر نشان داده که این برج‌ها به شکل استراتژیک در مکان‌هایی قرار گرفته‌اند که به نظارت بر مسیرهای تجاری و تسهیل تعاملات میان جوامع مختلف کمک می‌کرده‌اند.
در حالی که محققان پیشین این ساختارها را در اصل استحکامات نظامی می‌دانستند، تحقیقات داپر نشان داده که این برج‌ها نقش‌های متنوع‌تری داشته‌اند. بر اساس یافته‌های او، این برج‌ها مراکز تجاری از راه دور، مراکز تولید مس و حتی فضاهای اجتماعی و محل برگزاری مراسم بوده‌اند.
یکی از کشفیات مهم این کتاب اینست که واژه «برج» ممکن است گمراه‌کننده باشد. باستان‌شناسان اولیه این ساختارها را بر اساس برج‌های خشتی دژهای اسلامی نام‌گذاری کرده بودند، اما تحقیقات مدرن نشان می‌دهد این‌ها ساختارها در واقع سکوی‌هایی بودند که تنها چند متر ارتفاع داشتند.
تحقیقات داپر به پیوندهای پیچیده‌ی میان این برج‌ها و تولید مس منطقه، همچنین نقش آن‌ها در سیستم‌های مدیریت آب که شامل چاه‌ها و خندق‌ها می‌شده، اشاره دارد. بسیاری از این ساختارها احتمالاً فضاهای جمعی برای تجارت، آیین‌ها و فعالیت‌های اجتماعی بوده‌اند و این دیدگاه دیرینه را به چالش می‌کشند که آن‌ها صرفاً استحکامات بوده‌اند.
پروفسور استفانی داپر در کتاب خود نوشته که ساکنان عمان ۵.۰۰۰ سال پیش فقط در حال بقاء نبودند، بلکه از راه مهارت‌های فنی شگفت‌انگیز و مدیریت نوآورانه منابع به شکوفایی رسیده بودند.
ساخت حداقل ۱۰۰ سازه عظیم، گواه مهارت‌های مهندسی پیشرفته آن‌ها و درک عمیق‌شان از محیط زیست‌شان است. در سرزمینی که بارش باران نادر است و منابع آب محدود، این جوامع اولیه تاب‌آوری و نبوغ بی‌نظیری داشتند. توانایی آن‌ها در بهره‌برداری از منابع موجود و خلق دستاوردهای معماری ماندگار، گواه تمدن پیچیده‌ای است که به خوبی با محیط چالش‌برانگیز خود سازگار بوده است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
