(عکس) سفر به تهران قدیم؛ مرگ طغرل در طجرشت
محله تجریش که با آستان مقدس امامزاده صالح (ع) مراکز خرید و بازار معروفش شهره پایتخت است، تاریخی کهن دارد. برای بررسی تاریخچه این آبادی کهن شمیران که اکنون یکی از محله‌های اعیانی شمال شهر است، باید به چند قرن پیش سفر کنیم. در ادامه به قدمت این محله پرداخته‌ایم.
تجریش نه تنها برای اهالی شمیران پر از داستان و ماجراست، بلکه تهرانی‌ها هم از این آبادی خوش آب و هوا خاطره‌های بسیار دارند. نمونه‌اش ده‌ها ترانه کوچه‌بازاری که تجریش، سرپل تجریش و دیگر نقاط به‌یادماندنی آن بهانه سرایش آنها شده و برای دهه‌ها نام این آبادی کهن را در خاطره مشترک پایتخت‌نشینان ثبت و ضبط کرده است.
اما قدمت بزرگ‌ترین و معروف‌ترین آبادی اطراف تهران که نقطه کانونی و مرکزی گستره شمیران نیز به شمار می‌رفت، به چند قرن پیش برمی‌گردد. بسیاری تجریش را آبادی هزارساله‌ای می‌دانند که به رغم تازیانه‌های توسعه شهرنشینی بر پیکره‌اش، هنوز نشانه‌هایی از روزگار خوش گذشته را میان نفس‌های به شماره افتاده خود حفظ کرده است. با استناد به منابع مکتوب می‌توان گفت قدمت این آبادی کهن دست‌کم به دوره سلجوقی برمی‌گردد؛ به همان دوران که تجریش را طجرشت یا تیگراه می‌خواندند و حتی در آن برهه نیز تجریش خوش آب و هوا را گل سرسبد این گستره می‌دانستند.
سید مهدی اعرابی، شمیران‌پژوه، در این‌باره می‌گوید: «آنطور که در لغتنامه دهخدا آمده، طجرشت معانی مختلفی دارد از جمله اینکه به مکانی با صفا که باغ‌ها و کوشک‌های فراوان داشته باشد طجرشت گفته می‌شود. اگرچه بیشترین نشانه‌ها و ارجاعات به نام آبادی تجریش در منابع مکتوب و اسناد دوره قاجار دیده می‌شود، اما نخستین بار نام تجریش با واژگانی مانند طجرشت یا تیگراه در متون تاریخی سال‌های ۴۵۵ هجری قمری مانند کتاب راحت‌الصدور تکرار شده است؛ یعنی در دوره‌ای که طغرل سلوجی در ری حکومت می‌کرد.»
نام طجرشت در دیگر متون تاریخی نیز وجود دارد. چنانکه راوندی، مورخ تاریخ، در شرح سلطنت طغرل سلجوقی آورده است: «آنگاه سلطان از تبریز به سوی ری رفت تا زفاف به دارالملک باشد. اندک مایه رنج بر وی مستولی شد، به قصران بیرونی، در ری به دیه طجرشت (تجریش) از جهت خنکی هوا نزول فرمود، چه حرارت هوا به غایت بود (به سال ۴۵۵ قمری).» جالب اینجاست که طغرل در همان تجریش وفات یافت و جنازه‌اش برای دفن به ری منتقل شد.
چند قرن بعد، در دوره‌ای که قاجاریان تهران را به پایتختی برگزیدند باغ‌های شمیران به دل آنها هم مقبول افتاد. از همان دوره بود که برخی باغ‌های تجریش نیز مانند دیگر باغ‌های آبادی‌های خوش و آب هوای شمیران به ییلاق اعیان و اشراف تبدیل شد و نام تجریش بیش از پیش سر زبان‌ها افتاد.
آبادی تجریش اما روزگاری در نقطه کنونی قرار نداشت. اعرابی می‌گوید: «چند قرن پیش، آبادی تجریش در محدوده کنونی پل رومی قرار داشت. روستایی به نام تیغستان که ساکنانش به دلایلی چون سیل و... به حوالی آرامگاه امامزاده صالح(ع) کوچ کردند و سنگ بنای آبادی کنونی تجریش را نهادند.»
منبع: همشهری
