«تله‌های ماهیگیری» 5 هزارساله در هنگام ساخت یک تونل کشف شدند

فرادید| پژوهشگرانی از پروژه SylFish به رهبری موزه لُلَند-فالستِر، تله‌های ماهیگیری چوبی ۵۰۰۰ ساله‌ای را کشف کرده‌اند که نشان می‌دهد ماهیگیری، مدت‌ها پس از ورود کشاورزی به این منطقه، همچنان بخش حیاتی زندگی روزمره بوده است. 

به گزارش فرادید، این تله‌های باستانی ماهیگیری که در جریان ساخت تونل فیمارنبلت کشف شدند، از جمله سالم‌ترین ابزارهای چوبی باقی‌مانده از عصر حجر (عصر سنگ) هستند. در این محوطه نیزه‌ها، استخوان‌های ماهی و سایر اشیاء هم یافت شده که در مجموع چشم‌انداز بی‌نظیری از زندگی ساحلی در یکی از دوره‌های حساس رشد و تحول بشری ارائه می‌دهند. 

این یافته‌ها که به‌تازگی در مجله معتبر علمی Proceedings of the Prehistoric Society منتشر شده‌اند، روایت متعارف «انقلاب نوسنگی» را به چالش می‌کشند؛ دیدگاهی که بر طبق آن انسان‌ها به‌سرعت شکار و گردآوری را کنار گذاشته و به کشاورزی روی آوردند. در مقابل، شواهد یافت‌شده به گذار فرهنگی تدریجی اشاره دارند که در آن، منابع دریایی و شیوه‌های سنتی ماهیگیری همچنان نقش محوری در بقاء جوامع داشته‌اند. 

دکتر ساتو کوئیویستو، از مدیران پروژه SylFish می‌گوید: «این داستانِ تغییر ناگهانی نیست، بلکه داستان سازگاری است. ماهیگیری نه‌تنها غذا فراهم می‌کرد، بلکه تداوم، هویت و تاب‌آوری را در دورانی از دگرگونی برای جوامع به ارمغان می‌آورد.» 

نمونه‌هایی از تله‌های ماهیگیری سبدی ماقبل‌تاریخ از دانمارک:  a) تله زیرآبی در تودسه‌هاگه (۲۰۲۱)؛ b-c) تله حفاری‌شده و بازسازی‌شده از آتوفته‌گورد (۲۰۲۰)؛ d) تله کشف‌شده در لیل کْناب‌استروپ

نگاهی نو به جوامع ساحلی نوسنگی

تله‌های ماهیگیری چوبی که در رسوبات غرقاب‌شده به‌خوبی حفظ شده‌اند، بیانگر پیچیدگی روش‌های ماهیگیری عصر سنگ هستند. این سازه‌ها با مهندسی دقیق و دانش ژرف نسبت به محیط زیست ساخته شده‌اند و به جوامع امکان ماهیگیری در تمام طول سال را می‌دادند. این کشف نشان می‌دهد جوامع نوسنگی در جنوب اسکاندیناوی تنها به کشاورزی زمینی روی نیاورده، بلکه منابع خشکی و دریا را هم‌زمان در شیوه زندگی خود ادغام کرده بودند. 

داده‌های بیشتر به کمک تحلیل DNA باستانی به دست آمده است. اگرچه در این منطقه آمیختگی ژنتیکی میان شکارچی‌گردآورندگان بومی و جمعیت‌های کشاورز مهاجر رخ داده، اما ریتم روزمره زندگی ساحلی بدون تغییر باقی مانده است. داده‌ها نشان می‌دهند مردم با وجود پذیرش فناوری‌ها و حیوانات اهلی جدید، همچنان به سنت‌های دیرینه خود پایبند بوده‌اند. 

این کشفِ فراتر از کنجکاوی تاریخی، چارچوبی نو برای درک چگونگی سازگاری انسان با تغییرات زیست‌محیطی و اجتماعی ارائه می‌دهد. همان‌طور که جوامع امروزی با بحران‌های زیست‌محیطی و ناامنی غذایی روبرو هستند، درس‌هایی از گذشته مانند بهره‌گیری متنوع از منابع و دانش بومی زیست‌محیطی، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارند. 

طرح‌ها و بقایای تله‌های ماهیگیری چوبی نوسنگی کشف‌شده در جریان پروژه فِمِرن در جنوب دانمارک: a-c) نقشه‌هایی از تله‌های شکل U و V از مکان‌های مختلف سیلتولم و فمرن؛  d-f) شواهد ناقص شامل میخ‌های عمودی و باقی‌مانده حصیربافی که در لایه‌های تالابی حفظ شده‌اند

مترجم: زهرا ذوالقدر