عکس؛ سفر در زمان؛ گزارش خواندنی از جیره‌بندی آب تهران در تابستان ۵۴

در این مطلب مستند که همایون فروزان آن را نوشته ریشه کمبود آب تهران در نیم قرن پیش به روشنی توضیح داده شده. گزارش را از روزنامه اطلاعات ۳۱ تیر ۱۳۵۴ بخوانید. گفتنی است رسم الخط  مطلب حفظ شده.

«امسال زنگ خطر کم آبی به طور جدی در تهران پایتخت ۴ میلیونی کشور ما به صدا در آمد. افزایش  مصرف آب در روزهای سوزان دهه اول تیرماه نشان داد که تهران اگر با چنین روندی به مصرف آب ادامه دهد از تابستان سال آینده مواجه با کمبود جدی آب خواهد شد. در چند روز گرمای بی‌سابقه تهران مصرف آب به رقم ۱ میلیون و ۲۶ هزار متر مکعب در روز رسید. این میزان مصرف، مسئولان وزارت نیرو و سازمان آب تهران را گیج و هراس زده کرد.  چرا که هرگاه مصرف آب از این رقم فراتر می رفت از یکسو قدرت تصفیه خانه های آب تهران تکافوی تصفیه آب را نداشت و از سوی دیگر مخازن آب تهران تکافوی تامین آب را نمی‌کرد و بالاخره خالی شدن سریع آب سد های امیر کبیر و شهناز که آب تهران را تامین می‌کند حتمی الوقوع بود. مصرف آب در روزهای اخیر در اطراف رقم ۰۱٫۱ میلیون متر مکعب دور می‌زند و مجموعا کارشناسان سازمان آب تهران افزایش مصرف آب را نسبت به سال قبل ۳۰ درصد می‌دانند. اگر قرار باشد تهران با همین رشد مصرف در آب بهحرکت خود ادامه دهد، تابستان سال آینده کم آبی تهران حتمی خواهد بود و در این صورت آب جیره بندی خواهد شد.

مسئولان آب کشور امیدوارند که کار افراط مصرف آب به این مرحله نرسد و مردم تهران قدر آب را بیشتر بدانند. اگر قرار باشد آبی‌که باید به مصرف شرب ۴ میلیون نفر اهالی تهران برسد به مصرف پر و خالی کردن پیاپی استخرهای شخصی، برای خنک کردن حیاط و خانه به درخت ها پاشیده شود، برای شستشوی ماشین بهمصرف برسد و یا به جای جارو زمین را تمیز کند، طبیعی است که روزی جیره بندی خواهد شد.

اما راه‌های جیره‌بندی محدود است. در چنین مواردی گران کردن قیمت آب مطرح می شود. اما این گرانی درست در حالی به عنوان یک اقدام ضروری جلوه‌گر می‌شود که دولت با تمام قدرت برای مبارزه با افزایش قیمت ها و هزینه زندگی کمر همت بسته است.

پس چه باید کرد؟ باز هم گران کردن، در حال حاضر قیمت هر متر مکعب آب ۵/۷ ریال است ولی آب بهای ثابت نسبت به قطر لوله آب فرق می‌کند، یعنی این که از انشعاب یک دوم اینچ ۴۰ ریال، از انشعاب سه چهارم اینج ی۱۰۰ریال و انشعاب یک اینچ ۲۰۰ ریال گرفته می‌شود.

به عبارت دیگر یک باغ بزرگ در منطقه شمیران که در آن استخر بزرگی نیز وجود دارد و بطور مثال مصرف آبش در ماه ۱۰۰۰ متر مکعب است از نظر متر «مکعب» همان پولی را می پردازد که یک اجاره نشین در خیابان مولوی با مصرف ۲۰ متر مکعب آب در ماه می‌دهد. تفاوت این دو فقط در پرداخت آب بهای  ثابت است که اولی اگر از لوله یک دوم اینچ استفاده کند ٤٠ ریال آب بهای ثابت و دومی هرگاه لوله یک اینج داشته باشد ۲۵۰ ریال آب بهای ثابت می‌پردازد یعنی یک اختلاف ۲۱۰ ریالی جزئی، در گران کردن آب. این‌ها فلسفه محدودیت مصرفی مطرح است و لذا هرچه میزان مصرف آب بالا برود آب بهای هر متر مکعب آب گرانتر خواهد شد و بالمال مصرف کننده سعی خواهد آب کمتری مصرف کند.

چگونگی جیره بندی

از سوی دیگر جیره بندی آب می‌تواند به صورت  قطع آب در هر منطقه و در ساعاتی محدود انجام شود، ولی طرفداران این سیستم در وزارت نیرو بسیار معدود و محدودند و معتقدند آب ماده ایست که لحظه باید در اختیار مردم باشد.

کمبود آب تهران با بهره برداری  از سد لار ممکن است تا حدی مرتفع شود. تصفیه خانه جدیدی نیز در مجاوز تهران ساخته خواهد شد که امور مربوط به مناقصه آن پایان یافته و شرکت مقاطعه کار نیز مشخص شده است

سد لار ٨٦٠ میلیون متر مکعب بر ذخیره آب تهران خواهد افزود. از سوئی سازمان آب تهران دست به حفر ۸ حلقه چاه عمیق در شمال تهران زده است. بازده این چاه‌ها سالیانه حدود ۱۲ میلیون متر مکعب است و تا سال آینده قابل بهر مبرداری خواهد بود.

طبق محاسباتی که توسط کار شناسان سازمان آب تهران انجام شده قیمت تمام شده آب تهران حدود متر مکعب ۲٤ تا ۲۵ ریال است. قیمت آب در شمیرانات نسبت به دیگر نقاط تهران  گرانتر تمام می‌شود. اما آب ۲۵ ریالی در برابر ما مصرف کنندگان بی مقدار و بی حساب.

مصرف می‌شود. دولت از بودجه عمومی سالیانه میلیون‌ها تومان ضرر آب تهران را می‌پردازد و این مصرف کننده است که باید در صرف آب تجدید نظر کند و آب را بی حساب به زمین و آسمان

نپاشد.

در تهران در حال حاضر ٤٩٢ هزار و ٣٧٤ انشعاب آب وجود دارد و اکثریت زیادی از مردم از آب اوله کشی تصفیه شده استفاده می‌کنند. باید گفت که آب تهران یکی از ماکولترین آبهای جهان است و از نظر مواد معدنی و درجه تصفیه در سطح بالائی قرار دارد و خوشمزه و گوارا است.

طرح های بلند مدت

از جمله طرحهای بلند مدتی که پس از ایجاد سیستم فاضلاب تهران مرحله اجرا گذاشته خواهند شد استفاده مجدد از آبهای مصرف شده است. در این مورد مقدمات اجرای یک طرح گران قیمت تهیه شده و ممکن است دوباره استفاده کردن از آب های مصرف شده ظرف ۵ تا ۱۰ سال آینده در تهران عملی شود در این صورت آبهای مصرف شده فاضلاب تهران جنوب شهر و در چند منطقه جنوب غربی جنوب شرقی مجدداً تصفیه شده و به وسیله یک شبکه جدید لوله به پارکها و جنگلهای مصنوعی فرستاده خواهد شد تا به مصرف آبیاری برسند. کمبود آب ه بطور کلی در سطح کشور ما مطرح است ولی گزارشهای وزارت نیرو  حکایت دارد که ذخیره آب سدهای کشور در حال حاضر تقریبا در وضع سال گذشته است و آب‌های موجود تا هنگام بارندگی‌های فصلی آینده، یعنی فصل پائیز تکافوی مصرف را خواهد کرد.

ایران با مساحت ١٦٤ میلیون هکتاری خود یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می شود و فقط قسمت کوچکی در شمال ایران و در کناری دریای خزر مرطوبی می‌باشد. در این منطقه که ۱ درصد وسعت کشور را تشکیل می‌دهد سالیانه حدود ۱۰۰۰ میلیمتر بارندگی می‌شود. ۵۲ درصد از مجموع بارانی‌که در ایران می بارد در کرانه های دریای مازندران و غرب کشور می‌بارد. در فلات مرکزی که ۵۰ درصد سطح کشور را در برگرفته است فقط ۲۸ درصد بارندگی وجود دارد.

متوسط میزان بارندگی سالیانه حدود ٢٥٠ میلی‌متر است در حال حاضر در ایران از ۱۳ سد ساخته شده استفاده می‌شود و قرار است ظرف سالهای آینده ٢٥ سد کوچک و بزرگ بر این تعداد اضافه شود.» 

منبع: اطلاعات آنلاین