۵ شهر گمشده مصر باستان که دوباره کشف شدند

فرادید| «مصر» یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان را در خود جای داده است. در این تمدن شهرها از هزاره چهارم پیش از میلاد پیوسته مسکونی بوده‌اند، شهرهایی برپا و سقوط کرده‌اند و حتی مراکز سیاسی، مذهبی و تجاری قدرتمند هم در گذر زمان از بین رفته‌اند.

به گزارش فرادید، اما با کاوش باستان‌شناسان در شنزارها و بستر دریاهای مصر، شهرهای گمشده دوباره کشف شده و اسرار تازه‌ای از دنیای مصر باستان فاش می‌کنند.  در ادامه با برخی از اسرار شهرهای گمشده مصر که به تازگی کشف شده‌اند، شامل آتن، آمارنا، هراکلیون، تانیس و ابیدوس آشنا شوید. 

۱. شهر خیره‌کننده آتن

دیوارهای حفاری‌شده شهر آتن

این شهر که به «شهر طلایی گمشده» معروف است، پایتخت پیشین مصر و نام‌گذاری‌شده به افتخار خدای خورشید، آتن یا آتون است. بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و یکی از بزرگ‌ترین کشفیات باستان‌شناسی پس از مقبره مشهور توت‌عنخ‌آمون محسوب می‌شود. مانند بسیاری از کشفیات مهم باستان‌شناسی، آتن اتفاقی کشف شد، زمانی که پژوهشگران در جستجوی معبد خاکسپاری پادشاه کودک بودند. حفاری این شهر از سپتامبر ۲۰۲۰ نزدیکی اقصر آغاز شد. 

این شهر نزدیک پایتخت باستانی طیبه واقع شده و مربوط به دودمان هجدهم و دوران فرعون آمِن‌حوتپ سوم است که با شواهدی مانند ظروف منقوش و آجرهای مهرشده با نشان فرعون تأیید شده است. آتن مرکز فعالیت‌های اداری و صنعتی در دوران طلایی مصر باستان بود. 

محله‌های حفاری‌شده نشان‌دهنده سبک زندگی مردم در اوج ثروت امپراتوری هستند. شهر به شکل شگفت‌آوری سالم باقی مانده و شامل دیوارهای کامل و خانه‌هایی پر از ابزار و اشیای روزمره مصری می‌شود. نانوایی‌ها، ابزارهای فلزکاری و تولید شیشه و همچنین یک منطقه اداری هم کشف شده‌اند. 

ظرف سفالی از آتن منقوش به نام آمِن‌حوتپ سوم

فرزند آمِن‌حوتپ سوم، آمِن‌حوتپ چهارم یا اخناتون، تغییرات مهمی در سیاست و دین مصر ایجاد کرد. او که به پادشاه شورشی معروف است، دین مصر را به نفع خدای  «آتون» بازسازی کرد. 

۲. شهر آمارنا

تندیس رنگی ملکه نفرتیتی از آمارنا، دودمان هجدهم (حدود ۱۳۵۳-۱۳۳۴ پیش از میلاد) 

این شهر در حدود ۴۰۰ کیلومتری شمال اقصر در کرانه شرقی نیل، توسط اخناتون نزدیک سال ۱۳۴۸ پیش از میلاد ساخته شد. آمارنا از دید فیزیکی هرگز گم نشد، اما تاریخ و جزئیات حکومت اخناتون توسط جانشینانش از سوابق تاریخی حذف شد. 

باستان‌شناسان از قرن ۱۸ میلادی به این خرابه‌ها علاقه‌مند شدند و آمارنا توسط پژوهشگران بین‌المللی نقشه‌برداری شد. یافته‌هایی مانند نامه‌های آمارنا (مکاتبات دیپلماتیک بین مصر و همسایگان) و تندیس مشهور نفرتیتی، همسر اخناتون، از کشفیات مهم این شهر هستند. تاریخ دقیق آمارنا و جزئیات حکومت اخناتون توسط جانشینانش پاک شد. پس از مرگ او، طیبه دوباره پایتخت شد و عملیات اداری به آنجا منتقل شد. این شهر برای دست‌کم یک نسل پس از حکومت اخناتون مسکونی بود و در نهایت کاملاً رها شد. 

۳. شهر زیرآبی هراکلیون

باستان‌شناسان در حال بررسی مجسمه فرعون در حفاری زیرآبی هراکلیون

«هراکلیون» که زمانی مرکز ثروت و فرهنگ بود، در دهانه دلتای نیل حدود ۱۵۰۰ سال زیر آب بود. این شهر بندری از قرن هفتم پیش از میلاد تا قرن هشتم میلادی شکوفا بود و احتمالاً بزرگ‌ترین بندر مدیترانه پیش از تأسیس اسکندریه بوده است. 

۴. مرکز ثروتمند تجاری تانیس

دستبند متعلق به شاه شوشنق دوم، حدود ۸۸۷-۸۸۵ پیش از میلاد

«تانیس» که در شمال شرقی دلتای نیل قرار دارد، مرکز تجاری ثروتمندی بود و در دودمان‌های ۲۱ و ۲۲ مصر به عنوان پایتخت پایین مصر عمل می‌کرد. اواخر قرن ۱۹ باستان‌شناسان حفاری را آغاز کردند و سال ۱۹۳۹ یک مجموعه آرامگاه سلطنتی کشف شد که شامل اتاق‌های دفن کمابیش دست‌نخورده برای نزدیک به ۳۰۰۰ سال میشد. برخی از آثار شگفت‌انگیز، شامل تابوت‌های پرنقش و نگار، ماسک‌های طلایی، جواهرات و ظروف لوکس بودند. با تغییر تمرکز سیاسی و انتقال پایتخت به ممفیس، تانیس رها شد و آثار آن توسط شن  پوشانده شد. 

۵. شهر پیش‌دودمان آبیدوس

داخل معبد ستی یکم در آبیدوس

آبیدوس به معبد مشهور ستی یکم شناخته می‌شود و شهری مقدس در مصر علیا بوده است. این شهر به عنوان گورستان پادشاهان پیش از دودمان اول و مکان زیارتی برای اوزیریس عمل می‌کرد. آثار و کتیبه‌ها اطلاعات مهمی درباره دوره پیش‌دودمانی مصر ارائه کردند. همچنین یک کارخانه آبجوسازی صنعتی کشف شد که حدود ۵۰۰۰ سال قدمت دارد و قادر به تولید ۶۰۰۰ گالن آبجو بوده است.  با گذر زمان، فراعنه مقبره‌های خود را به نزدیک پایتخت‌ها منتقل کردند، اما آبیدوس همچنان محل زیارت سالانه  اوزیریس باقی ماند.

مترجم: زهرا ذوالقدر