شهر گمشده از عصر برنز: کشف تمدنی ناشناخته با قدمت ۳۶۰۰ سال در قزاقستان

باستان‌شناسان در دشت‌های وسیع شمال‌شرقی قزاقستان، محوطه‌ای باستانی به وسعت ۱۴۰ هکتار و قدمتی حدود ۳۶۰۰ سال کشف کرده‌اند که درک ما از زندگی در اوراسیای پیشاتاریخی را به‌کل دگرگون می‌سازد. این کشف نشان می‌دهد که استپ‌های آسیای مرکزی، برخلاف تصورات پیشین، میزبان تمدنی پیچیده در عصر برنز بوده‌اند که از نظر سازمان‌دهی و گستردگی ارتباطات، با تمدن‌های بزرگ آن دوران برابری می‌کرده است.

محوطه‌ی کشف‌شده که سمیارکا یا «شهر هفت دره» نام گرفته، مشرف به ایرتیش قرار دارد؛ رودی که از کوه‌های آلتای سرچشمه می‌گیرد و مسیری طولانی را تا شمالگان طی می‌کند. به گفته بری مالوی از دانشگاه کالج دوبلین، اهمیت این کشف به حدی بالا است که می‌توان گفت: «این محوطه تنها قطعه‌ای گمشده از پازل تاریخ منطقه نیست، بلکه نصف پازل است و تاکنون آن را نداشتیم.»

به‌گزارش نیوساینتیست، تیمی از پژوهشگران به رهبری میلیانا رادیووویچ از کالج دانشگاهی لندن، از سال ۲۰۱۶ مشغول نقشه‌برداری از این محوطه بوده‌اند. یافته‌های آن‌ها از وجود ردیف‌های بلند خاکریز (احتمالا با کارکرد دفاعی)، دست‌کم ۲۰ محوطه‌ی مسکونی محصور و یک سازه‌ی بزرگ مرکزی با کاربری آیینی یا حکومتی خبر می‌دهد. اما مهم‌تر از همه، شواهد گسترده‌ای از فلزکاری است. بوته‌های ذوب، سرباره‌ها و اشیای برنزی نشان می‌دهد که بخش بزرگی از این شهر به تولید مس و برنز اختصاص داشته است.

تحلیل‌های شیمیایی نشان داد که قلع مورداستفاده در کارگاه‌ها از رسوبات کوه‌های آلتای در حدود ۳۰۰ کیلومتری شرق محوطه تأمین می‌شده است. به گفته‌ی رادیووویچ، رود ایرتیش که در عصر برنز یکی از مهم‌ترین منابع قلع در اوراسیا بوده، احتمالا شاهراه اصلی انتقال این ماده‌ی حیاتی به سمیارکا بوده است.

ابعاد عظیم و نظم هندسی سمیارکا با روستاهای کوچک و پراکنده‌ای که معمولا به جوامع استپی نسبت داده می‌شود، تفاوتی بنیادین دارد. دن لارنس از دانشگاه دورهام معتقد است که هرچند برای قطعیت به کاوش‌های بیشتر نیاز است، چیدمان بسیار واضح است و معمولاً این یعنی همه‌ی بخش‌ها هم‌دوره هستند؛ زیرا این نظم را در صورت ساخت تدریجی نمی‌بینیم.

با توجه به موقعیت استراتژیک در کنار رودخانه و نزدیکی به منابع مس و قلع، پژوهشگران معتقدند سمیارکا تنها یک مرکز تولیدی نبوده، بلکه مرکز قدرت منطقه‌ای و نقطه‌ای کلیدی در شبکه‌ی تجارت فلزات عصر برنز بوده است؛ شبکه‌ای که آسیای مرکزی را به دیگر نقاط قاره متصل می‌کرد و می‌توان آن را پایه‌های اولیه جاده ابریشم و نوعی «جهانی‌سازی پیشامدرن» دانست. این کشف ثابت می‌کند که جوامع استپی به‌اندازه‌ی دیگر تمدن‌های هم‌دوره خود سازمان‌یافته و پیچیده بوده‌اند.

گزارش یافته‌ها در نشریه‌ی Antiquity منتشر شده است.

منبع: خبرآنلاین