مثبت‌گرایی سمی چیست؟
مثبت‌گرایی سمی معمولاً کم‌نمود و نامحسوس است و همه‌ی ما در مقطعی از زندگی‌مان درگیر این رفتار می‌شویم.
فرادید | مثبت‌گرایی سمی این باورست که در یک موقعیت بسیار بد و ناخوشایند انتظار داشته باشیم مردم ذهنیت مثبت خودشان را حفظ کنند. این رویکردِ «فقط حالِ خوب» به زندگیست. خوش‌بین بودن و مثبت‌اندیشی مزایای خودش را دارد، اما مثبت‌اندیشی سمی موقعیت‌های دشوار را انکار می‌کند تا به یک ظاهرِ شاد و مثبتِ که معمولاً کاذب است پایبند بماند.
به گزارش فرادید؛ همه‌ی ما می‌دانیم داشتن ذهنیت مثبت به زندگی برای سلامت روان ما مفید است. مشکل اینجاست که خود زندگی هم همیشه مثبت نیست. همگی ما در زندگی با احساسات و تجربیات دردناک سروکار داریم. این احساساتِ معمولاً ناخوشایند اهمیت دارند و باید با صداقت و بدون پنهان‌کاری به آن‌ها توجه کرد.
مثبت‌گراییِ سمی مثبت‌اندیشیِ افراطی‌ست. این نگرش فقط بر اهمیتِ خوش‌بینی تاکید نمی‌کند، بلکه هرگونه ردی از احساسات انسانی را که شاد یا مثبت نباشند به حداقل رسانده یا انکار می‌کند.
اَشکال مثبت‌گرایی سمی
مثبت‌گرایی سمی اَشکال گوناگونی دارد:
- وقتی اتفاق بدی می‌افتد، از قبیل از دست دادن شغل، برخی به شما می‌گویند «فقط فکر خوب کن» یا «به جنبه‌ی مثبتش نگاه کن». این اظهارنظر‌ها در ظاهر دلسوزانه به نظر می‌رسند، اما مانع می‌شوند فرد بتواند چیزی از تجربه‌ی تلخ از دست دادن شغلش بگوید.
- پس از تجربه‌ی برخی از انواعِ از دست دادن‌ها، مثبت‌گرای سمی به شما می‌گوید: «هر پیشامدی بنا به دلیلی اتفاق میفته». شاید این افراد به باورِ خودشان با بیان این جملات در حال آرامش دادن به شما باشند، اما در واقع این راهی برای پس زدنِ درد شماست.
- وقتی ابراز ناامیدی یا غم می‌کنید، مثبت‌گرای سمی به شما می‌گوید: «شادی یک انتخابه». این گفته به آن معناست که اگر در حال تجربه‌ی احساسات منفی هستی، این اشتباهِ خودِ توست که شادی را انتخاب نکرده‌ای.
گوینده از بیان این اظهارات نیت خوبی دارد، نمی‌داند جز این‌ها چه بگوید و یاد نگرفته است چگونه همدردی کند و خبر ندارد این نوع واکنش‌ها به درد دیگران چقدر می‌تواند آسیب‌زا باشد.
در بهترین حالت، این اظهارات تکرار مکرراتی‌ست که گوینده را از احساسات بد و تلخ دیگران خلاص می‌کند. در بدترین حالت، نظرات آن‌ها فردی را که با موقعیت‌های به شدت دشوار روبه‌رو است دچار شرم و سرزنش می‌کند. مثبت‌گرایی سمی افراد را از حمایت واقعی که برای رویارویی با شرایط دشوار به آن نیاز دارند محروم می‌کند.
دلایل آسیب‌زا بودنِ مثبت‌گرایی سمی
مثبت‌گرایی سمی در واقع می‌تواند به افرادی که در شرایط سخت به‌سرمی‌برند آسیب برساند. این افراد به‌جای اینکه قادر باشند احساسات واقعی‌شان را با دیگران به اشتراک بگذارند و از حمایت بی‌قید و شرط آن‌ها بهره‌مند شوند، با اظهارات یک مثبت‌گرای سمی احساس می‌کنند دردشان نادیده گرفته شده یا کلاً فاقد اهمیت است.
-
شرم‌آور است : وقتی کسی در حال رنج کشیدن است، نیاز دارد دیگران احساسات او را بپذیرند و موجه بدانند تا بتواند از جمع خانواده و دوستانش آرامش و عشق بگیرد. مثبت‌گرایی سمی به افراد می‌گوید درد و رنج‌شان غیرقابل‌قبول است.
- احساس گناه ایجاد می‌کند : این پیام را ارسال می‌کند که اگر راهی برای مثبت‌اندیشی پیدا نکرده‌ای حتی در رویارویی با سخت‌ترین شرایط، پس یک جایِ کار تو اشتباه است.
- احساسات واقعی را پس می‌زند : مکانیسمِ مثبت‌گراییِ سمی «اجتنابی» است. مثبت‌گرایان سمی از موقعیت‌های احساسی که ممکن است موجب ناراحتی آن‌ها شود اجتناب می‌کنند. اما گاهی‌اوقات ما ایده‌های سمی دیگران را به خودمان گرفته و آن‌ها را درونی می‌کنیم، یعنی وقتی با احساسات تلخ مواجه می‌شویم، آن‌ها را نادیده گرفته و انکارشان می‌کنیم.
- جلوی رشد را می‌گیرد : کاری می‌کند که از تجربه‌ی چیز‌هایی که ممکن است دردناک باشند فرار کنیم. به بیان دیگر، نمی‌گذارد با احساسات چالش‌برانگیزی که در نهایت می‌توانند سبب رشد و عمیق‌تر کردن بینش ما شوند روبرو شویم. شعار «فقط حس و حال خوب» همیشه خوب نیست، گاهی‌اوقات ناخوشایند است به ویژه در مواقعی که فرد دچار آشفتگی‌های شدید فردی ست مثلاً مشکلات مالی، از دست دادن شغل، بیماری یا از دست دادن یک عزیز. در چنین مواقعی شنیدن اینکه باید به جنبه‌های مثبت موقعیت فکر کرد اظهارنظر ظالمانه‌ایست.
مثبت‌اندیش بودن در مواجهه با تجربیات و چالش‌های دشوار امکان‌پذیرست، اما کسانی که در حال پشت‌سرگذاشتن حوادث ناگوار هستند نه نیاز دارند به آن‌ها گفته شود مثبت‌اندیش بمانند و نه نیاز دارند بخاطر نداشتن چشم‌انداز روشن به وضعیت کنونی مورد قضاوت قرار بگیرند.
نشانه‌های مثبت‌گرایی سمی
- نادیده گرفتن مشکلات به جای رویارویی با آن‌ها
- احساس گناه از غمگین، خشمگین یا ناامید شدن
- پنهان کردن احساسات واقعی در پسِ نقل‌قول‌های مثبتی که از نظر اجتماعی قابل‌قبول‌تر بنظر می‌رسند
- نشان ندادن یا پنهان کردن احساسات واقعی
- دست‌کم گرفتن یا کوچک شمردنِ احساسات دیگران برای فرار از ناراحت شدن خود
- سرزنش کردن دیگران در صورت حفظ نکردن مثبت‌اندیشی
- بی‌اعتنایی و خونسردی در برابر احساسات دردناک
نحوه‌ی اجتناب از مثبت‌گرایی سمی
اگر تحت تاثیر مثبت‌گرایی سمیِ دیگران قرار گرفته‌اید یا این نوع رفتار را در خودتان شناسایی کرده‌اید راه‌هایی برای ایجاد یک رویکرد سالم‌تر و حمایتی‌تر وجود دارد که برخی از آن‌ها را در ادامه می‌خوانید:
-
احساساتِ منفی‌تان را مدیریت کنید، اما آن‌ها را انکار نکنید. احساسات منفی اگر از کنترل خارج شوند استرس ایجاد می‌کنند، اما اگر آن‌ها را مدیریت کنید اطلاعات مهمی در اختیار شما قرار می‌دهد که می‌تواند تغییرات مفیدی در زندگی شما ایجاد کند.
- درباره‌ی احساسات خود واقع‌بین باشید. وقتی با یک موقعیت استرس‌زا مواجه می‌شوید، احساس استرس، نگرانی یا حتی ترس طبیعی‌ست. رویِ خودمراقبتی و اقداماتی که به بهبود موقعیت شما کمک می‌کند تمرکز کنید.
- طبیعی‌ست اگر هم‌زمان چند حس را تجربه کنید. وقتی با یک چالش روبرو می‌شوید، احتمال دارد از یک سو نسبت به آینده نگران و دلواپس شوید و از سوی دیگر به موفقیت‌تان امیدوار باشید. ممکن است احساسات شما به اندازه‌ی خودِ موقعیت پیچیده باشد.
- روی گوش دادن به دیگران و نشان دادن حمایت تمرکز کنید. وقتی کسی احساس ناخوشایند یا تلخی را ابراز می‌کند، با جملات کلیشه‌ای مثبت او را خفه نکنید. در عوض، کاری کنید که حس کند احساسی که دارد موجه است و شما برای شنیدن حرف‌های او سراپا گوش هستید.
- به احساسی که دارید توجه کنید. دنبال کردن صفحاتِ مثبت در رسانه‌های اجتماعی گاهی‌اوقات می‌تواند منبع الهام خوبی باشد، اما حین مشاهده و تعامل با محتوای این صفحات به احساسی که دارید توجه کنید. اگر با مشاهده‌ی مطالب یا تصاویر آن‌ها احساس شرمساری یا گناه می‌کنید شاید «مثبت‌گرایی سمی» دلیل آن باشد. در چنین مواردی، دسترسی خودتان را به استفاده از رسانه‌های اجتماعی تا جای ممکن محدود کنید.
به خودتان اجازه‌ی حس کردنِ احساسات‌تان را بدهید. به جایِ اجتناب از احساسات تلخ و ناگوار، به خودتان اجازه‌ی حس کردنِ آن‌ها را بدهید. این احساسات واقعی، معتبر و مهم هستند و پیامی که دارند چشم شما را به روی نکاتی باز می‌کند که نیاز به تغییر دارند. این توصیه لزوماً به این معنا نیست که باید بر پایه‌ی هر احساسی که تجربه می‌کنید عمل کنید. گاهی‌اوقات لازمست با خودتان خلوت کنید و به خودتان فضا و زمان بدهید تا قبل از هرگونه اقدامی موقعیت را پردازش کنید؛ بنابراین هنگام رویارویی با یک تجربه‌ی سخت، به راه‌هایی فکر کنید تا بتوانید احساسات‌تان را به یک روش سازنده بیان کنید، مثلاً آن‌ها را بنویسید یا با یک دوست درباره‌ی آن‌ها صحبت کنید. بر اساس تحقیقات نوشتن درباره‌ی احساسات منفی به تنهایی به کاهشِ شدت آن‌ها کمک می‌کند.
جملات سمی
- تو فقط مثبت فکر کن!
- انرژی منفی نده!
- بدتر از اینم می‌تونست بشه.
- هر پیشامدی به یک دلیلی اتفاق میفته.
- شکست یک گزینه نیست.
- شادی یک انتخابه.
جایگزین‌های غیرسمی
- من سراپا گوشم.
- من تحت هر شرایطی کنارتم.
- حتماً حس خیلی بدی رو داری تجربه میکنی.
- گاهی وقتا این اتفاقات ناگوار پیش میاد. چه کمکی از دست من برمیاد؟
- شکست هم بخشی از زندگیه.
- احساسات تو واقعی و ارزشمنده.
منبع: verywellmind
مترجم: زهرا ذوالقدر
