علت سرفه‌های طولانی و خلطی چیست؟

با شروع فصل سرما معمولا شیوع بیماری‌هایی همچون سرماخوردگی و آنفلوآنزا شدت پیدا می‌کند و سرفه یکی از نشانه‌های بروز بیماری در دستگاه تنفسی است که زمستان امسال نیز تعدد افرادی که در جامعه سرفه می‌کنند را بیشتر شاهدیم که در همین راستا با هدف معرفی سرفه و علل بروز آن با یک متخصص بیماری‌های عفونی به گفتگو نشستیم.

دکتر سید جلیل موسوی سرفه را نوعی واکنش دفاعی بدن به مواد محرک تنفسی یا آلودگی هوا یا برای دفع ترشحات دستگاه تنفسی در هنگام بیماری و یک علامت هشدار دهنده و گاه بیانگر بیماری‌های جدی و تهدید کننده معرفی کرد و گفت: سرفه یکی از شایع‌ترین شکایات بیماران است می‌تواند اختیاری یا غیر اختیاری باشد که گیرنده‌های سرفه علاوه بر دستگاه تنفسی و مجاری هوایی در مری، پرده اطراف قلب و دیافراگم هم هستند.

وی در تقسیم بندی انواع سرفه، سرفه تا ۳ هفته را حاد، ۳ تا ۸ هفته را تحت حاد و بالای ۸ هفته را مزمن اعلام کرد و گفت: بر اساس این تقسیم‌بندی علل سرفه متفاوت است، سرفه می‌تواند خشک، سرفه با خلط، سرفه با خلط چرکی، سرفه خونی، سرفه خونی و چرکین باشد؛ که اکثرا افراد بین خلط با خلط چرکی فرقی قائل نیستند در حالی که کاملاً متفاوت است و خلط چرکی بیشتر بیانگر عفونت‌های باکتریال است.

این متخصص بیماری‌های عفونی با بیان اینکه در حالت طبیعی و عادی ما صد‌ها سی سی ترشحات داریم که از سینوس ها، مجاری اشکی، غدد بزاقی و ... سرازیر می‌شوند، گفت: در حالت عادی ما متوجه این حجم از ترشحات نیستیم، اما در اثر عفونت ها، ویروس، آلرژی این ترشحات افزایش یافته، غلیظ و چسبنده می‌شود که ما به عنوان خلط از آن یاد می‌بریم و آزاردهنده است.

دکتر موسوی اظهار کرد: سرفه بیشتر اوقات با علائم و نشانه‌های دیگری از جمله تب، درد قفسه سینه، تنگی نفس، خلط خونی و چرکی، کاهش وزن، بی اشتهایی، ضعف و بی حالی، سردرد، اختلال در هوشیاری و سرگیجه همراه است که هر چه این علائم بیشتر باشد بیانگر بیماری‌های جدی و گاه تهدید کننده حیات هستند.

وی ادامه داد: اگر رفلکس سرفه به علت مختلف از جمله بیماری‌های مغزی مختل شود و این مکانیسم دفاعی از بین برود، بدن به ویژه ریه‌ها مستعد مشکلات و بیماری‌های متعددی می‌شود لذا وجود سرفه طبیعی بوده و بیانگر سلامتی و یک واکنش دفاعی بدن است، البته سرفه‌های طولانی مدت و شدید و خسته‌کننده است باعث بی خوابی، سردرد، بی اختیاری ادرار، پارگی عروق در چشم و شکستگی دنده‌ها شود.

این متخصص، سرماخوردگی، آنفلوانزا، بیماری کرونا، ورود ذرات تحریک کننده به گلو و راه‌های هوایی، ذات الریه، سیاه سرفه ورود جسم خارجی به راه‌های هوایی را از علل شایع سرفه‌های حاد عنوان کرد و گفت: در عفونت‌های ویروسی به ویژه آنفلوانزا و کرونا بعد از سپری شدن دوره حاد بیماری (۵ تا ۷ روز) سرفه خشک می‌تواند هفته‌ها ادامه داشته باشد لذا باید با رعایت توصیه‌ها و گاه مصرف دارو همراه با صبر و حوصله مشکل حل شود.

دکتر موسوی ادامه داد: مصرف مایعات گرم و ولرم، استنشاق و شستشوی بینی با آب روزانه چند بار، غرغره آب نمک روزانه چند بار، استراحت صوتی، پرهیز از مصرف خوراکی و آشامیدنی‌های تند و محرک از جمله ترشیجات و خیارشور و در نهایت اگر ضرورت داشت مصرف دارو اجتناب از دخانیات و بخور هم در چند نوبت کارگشا است.

وی با اشاره به علل سرفه‌های مزمن نیز گفت: دلیل سرفه‌های مزمن آلرژی، آسم، ترشحات پشت حلق (PND)، بیماری رفلاکس معده به مری، برونشیت مزمن، آسیب به طناب‌های صوتی، سیگار، بدخیمی‌ها و سرطان‌ها و ماندگاری جسم خارجی در راه‌های هوایی، سل ریوی، نارسایی‌های مزمن قلبی و برخی دارو‌ها باشد که سه عامل ترشحات پشت حلق، آسم و رفلاکس ۹۰ درصد از سرفه‌های مزمن را تشکیل می‌دهد.

این متخصص بیماری‌های عفونی اظهار کرد: برای رفع سرفه‌های مزمن در صورت امکان باید عامل بیماری درمان شود اگر قابل درمان کامل نباشد باید بیماری را تا حد امکان مدیریت کرد. اگر سرفه بعد از چند هفته ادامه داشته باشد و یا همراه با علایمی، چون خلط غلیظ و آزاردهنده، خستگی، ضعف قابل توجه، خلط چرکی یا خونی، تب بالای ۳۸ درجه بعد از سه روز، تنگی نفس، احساس خفگی و اختلال در بلعیدن باشد باید به پزشک مراجعه شود.