اعمال شب و روز عید غدیر خم
عید غدیر از بزرگترین و مهمترین اعیاد شیعیان است که اعمال خاص و پر فضیلتی دارد.
جمعه 16 تیر 1402 مصادف با ۱۸ ذی‌الحجه و روز عید سعید غدیر خم است. در این روز پیامبر اسلام (ص)، جانشینی حضرت علی علیه السلام را در جمع خاندان بنی هاشم و مسلمانان مکه و مدینه اعلام کردند و تمام حاضران با آن حضرت پیمان بیعت بسته و امامت را به ایشان تبریک گفتند.
این عید از بزرگترین و مهمترین اعیاد شیعیان است که اعمال خاص و پر فضیلتی دارد. در آیات و روایات بسیاری در مورد ثواب اعمال و فضیلت‌های این عید گفته شده است، همچنین این عید بزرگ را روز رفع حاجات در دنیا و آخرت نیز ذکر کرده‌اند. مانند بسیاری از شب‌ها و روزهای مقدس برای این شب و روز هم اعمال مستحبی ذکر شده است که به مناسبت فرا رسیدن هجدهم ذی‌الحجه برخی از اعمال توصیه شده برای این روز را گردآوری کرده‌ایم که در ادامه تقدیم حضورتان می‌شود.
اعمال شب عید غدیر
نماز شب عید غدیر
این نماز دوازده رکعت و هر دو رکعت یک تشهد دارد. سلام باید در پایان رکعت دوازدهم خوانده شود. در هر رکعت، بعد از سوره حمد، ده مرتبه سوره توحید و یک مرتبه آیه الکرسی خوانده می‌شود.
در رکعت دوازدهم باید هر یک از حمد و سوره را هفت مرتبه بخوانید و در قنوت این ذکر را ده مرتبه تکرار کنید: لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحیی و یمیت و یمیت و یحیی و هو حی لا یموت بی ده الخیر و هو علی کل شی قدیر.
در دو سجده رکعت آخر، این ذکر ده مرتبه خوانده شود:
سبحان من احصی کل شی علمه سبحان من لا ینبغی التسبیح الا له سبحان ذی المن و النعم سبحان ذی الفضل و الطول سبحان ذی العز و الکرم اسالک بمعا قد العز من عرشک و منتهی الرحمة من کتابک و بالاسم الاعظم و کلماتک التامة ان تصلی علی محمد رسولک و اهل بی ته الطیبین الطاهرین و ان تفعل بی کذا و کذا [به جای کذا و کذا حاجت خود را [ذکر کند] و سپس بگوید انک سمیع مجیب.
اعمال عید غدیر
- غسل کردن «بهتر این است که غسل در اول روز انجام گیرد.»
- خواندن نماز عید غدیر
- معطر بودن، پوشیدن لباس نو و تمیز «در روز غدیر لازم است مؤمن پاکیزه‌ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد. امام صادق (ع)»
- لبخند زدن و اظهار سرور و شادمانی «روز غدیر روز تبسم به روی مؤمنین است. کسی که در این روز به روی برادر مؤمنش تبسم کند، خداوند در روز قیامت نظر رحمت به او می‌افکند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصری از در سفید برایش بنا می‌کند و صورتش را زیبا می‌سازد. امام رضا (ع)»
- روزه گرفتن «اگر بنده مخلصی در روزه این روز اخلاص داشته باشد، همه روزهای دنیا توان برابری با آن را ندارد. امام علی (ع)»
- دید و بازدید عید و صله رحم «کسی که در روز غدیر به دیدار مؤمنی برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع می‌سازد، هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت می‌دهند. امام رضا (ع)»
- هدیه دادن «در این روز بر برادرانت بخشش کن. امام رضا (ع)»
- خواندن زیارت امیرالمومنین (ع) «برای امام در این روز، سه زیارت مخصوصه نقل شده که یکی از آنها زیارت معروفه به "اَمینُ الله" است که از نزدیک و دور خوانده می‌شود و آن از زیارات جامعه مطلقه است.»
- شکر گزاری «در روز غدیر، خدای را بر آنچه به شما ارزانی داشته نعمت ولایت شکر کنید. امام علی (ع)»
- طعام دادن به مومنان «کسی که مؤمنی را در روز غدیر غذا دهد مانند فردی است که تمام پیامبران و صدیقین را غذا داده است. امام رضا (ع)»
- شادی کردن و زینت دادن «روز غدیر روز خوشحالی و شادی است. امام صادق (ع)»
- ذکر صلوات و خواندن دعای ندبه
- گفتن تبریک و تهنیت
- کمک به مومنان و رفع حاجات آنها «باید در روز غدیر ثروتمند به تهی دست و توانا به ناتوان کمک کند. امام علی (ع)»
- صدقه دادن «فضیلت یک درهم، که در روز غدیر داده شود، با فضیلت دویست هزار درهم برابر است. امام علی (ع)»
- نیکی و احسان «در روز غدیر به برادران ایمانی، بسیار نیکی کن. امام صادق (ع)»
- گذشت و گشاده رویی «با یکدیگر با گشاده رویی برخورد کنید. امام علی (ع)»
مهمترین عمل عبادی در روز عید غدیر
از امام صادق (ع) پرسیدند در روز عید غدیر چه اعمالی باید انجام داد؟
امام فرمود: که باید روزه بدارید و عبادت کنید و محمد و آل محمد (عَلیهمالسلام) را یاد کنید و بر ایشان صلوات بفرستید.
دعای پیامبر صدر روز عید غدیر
پیامبر اکرم (ص) در روز غدیر و در آن اجتماع پر شکوه دست حضرت علی (ع) را بلند کرد و این دعا را در حق ایشان خواند:
«اللّهمّ والِ من والاه، و عادِ من عاداه، اللّهمّ من أحبّه من الناس فکن له حبیباً، و من أبغضه فکن له مبغضاً».
خدایا! دوستدار کسی باش که دوستدار او (امام علی (ع)) است، و کسی را دشمن بدار که او را دشمن می‌دارد. خدایا! از مردم هر که او را دوست می‌دارد تو دوست او باش، و هر که با او دشمنی می‌کند تو دشمن او باش.
نماز روز عید غدیر
خواندن دو رکعت نماز نیم ساعت قبل از ظهر مستحب است. در هر رکعت بعد از حمد، سوره‌های توحید، قدر و آیه الکرسی هر کدام ده مرتبه خوانده شود.
دعای تهنیت در عید غدیر
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَکْرَمَنَا بِهَذَا الْیَوْمِ وَ جَعَلَنَا مِنَ الْمُوفِینَ بِعَهْدِهِ إِلَیْنَا
سپاس خدای راست که ما را بدین روز گرامی داشته و ما را از وفا کنندگان بعهدی که بما سپرده قرار داده است.
وَ مِیثَاقِهِ الَّذِی وَاثَقَنَا بِهِ مِنْ وِلاَیَةِ وُلاَةِ أَمْرِهِ وَ الْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ
و قرار داده ما را از وفا کنندگان پیمانی که از ما گرفته است برای ولایت والیان امرش و قائمان بعدش
وَ لَمْ یَجْعَلْنَا مِنَ الْجَاحِدِینَ وَ الْمُکَذِّبِینَ بِیَوْمِ الدِّینِ
و ما را از منکران و تکذیب کنندگان به روز قیامت نکرده است.
اعمال عید غدیر برای حاجت
پس از انجام غسل روز عید و قبل از اذان ظهر، دو رکعت نماز اقامه شود. در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، ده مرتبه سوره توحید، ده مرتبه آیه الکرسی و ده مرتبه سوره قدر خوانده شود. امام صادق (ع) ارزش این نماز را برابر با صد هزار حج و صد هزار عمره ذکر کرده و فرموده‌اند این نماز باعث برآوردن شدن حوائج دنیا و آخرت می‌شود. پس از نماز، تسبیح حضرت زهرا (س) گفته شود؛ و پس از آن، دعایی خوانده شود که در کتاب‌ها آمده است.
دعای عید غدیر
خواندن این دعا که سید بن طاوس از شیخ مفید نقل کرده، در روز عید غدیر مستحب است:
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ عَلِیٍّ وَلِیِّکَ وَ الشَّأْنِ وَ الْقَدْرِ الَّذِی خَصَصْتَهُمَا بِهِ دُونَ خَلْقِکَ
ای خدا من از تو درخواست می‌کنم بحق محمد (ص) پیغمبر تو و علی (ع) ولی و بنده خاص تو و بآن شأن و مقامی که بآن دو بزرگوار اختصاص دادی دون سایر خلق مسئلت دارم
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ أَنْ تَبْدَأَ بِهِمَا فِی کُلِّ خَیْرٍ عَاجِلٍ
که درود بر محمد (ص) و علی (ع) فرستی و از هر خیر و خوبی عاجل ابتدا به آنها عطا کنی
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَئِمَّةِ الْقَادَةِ وَ الدُّعَاةِ السَّادَةِ وَ النُّجُومِ الزَّاهِرَةِ وَ الْأَعْلاَمِ الْبَاهِرَةِ
ای خدا درود فرست بر محمد و آل محمد امامان و قائدان شرع الهی و داعیان و بزرگان دین خدا و ستارگان رخشنده (آسمان ایمان) و نشانه‌ای روشن حق
وَ سَاسَةِ الْعِبَادِ وَ أَرْکَانِ الْبِلاَدِ وَ النَّاقَةِ الْمُرْسَلَةِ وَ السَّفِینَةِ النَّاجِیَةِ الْجَارِیَةِ فِی اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ
و پیشوایان بندگان و ستونهای بلاد (و شهرستان توحید) آزادگان (یعنی رادمردان عالم) و ناقه فرستاده شده و کشتی نجات در اعماق دریا (ی معرفت و خداشناسی)
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ خُزَّانِ عِلْمِکَ وَ أَرْکَانِ تَوْحِیدِکَ
ای خدا درود فرست بر محمد و آل محمد (ع) گنجورهای علم تو و ارکان توحید و معرفتت
وَ دَعَائِمِ دِینِکَ وَ مَعَادِنِ کَرَامَتِکَ وَ صِفْوَتِکَ مِنْ بَرِیَّتِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ
و ستونهای دین و معدن‌های بخشش و کرمت و خاص و خالصان آفرینش تو و برگزیدگان خلق تو
الْأَتْقِیَاءِ الْأَنْقِیَاءِ النُّجَبَاءِ الْأَبْرَارِ وَ الْبَابِ الْمُبْتَلَی بِهِ النَّاسُ مَنْ أَتَاهُ نَجَا وَ مَنْ أَبَاهُ هَوَی
که متقیان و پاکیزگان و بزرگواران و نیکویان خلایقند و درگاه مبتلی به مردم که هر کس به آن درگاه لطف درآید نجات یابد و هر کس امتناع ورزد هلاک شود
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَهْلِ الذِّکْرِ الَّذِینَ أَمَرْتَ بِمَسْأَلَتِهِمْ وَ ذَوِی الْقُرْبَی
ای خدا درود فرست بر محمد و آل محمد که اهل و برگزیده تواند خلق را امر به سؤال در علوم آسمانی از آن بزرگواران کردی و آنان ذوی القربی رسولند
الَّذِینَ أَمَرْتَ بِمَوَدَّتِهِمْ وَ فَرَضْتَ حَقَّهُمْ وَ جَعَلْتَ الْجَنَّةَ مَعَادَ مَنِ اقْتَصَّ آثَارَهُمْ
که امر بمحبت آنها فرمودی و ادای حقشان را فریضه خلق نمودی و بهشت را مکان کسی که پیرو آنهاست قرار دادی
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا أَمَرُوا بِطَاعَتِکَ وَ نَهَوْا عَنْ مَعْصِیَتِکَ وَ دَلُّوا عِبَادَکَ عَلَی وَحْدَانِیَّتِکَ
ای خدا درود بر محمد و آل محمد فرست چون خلق را به طاعت تو امر کردند و از عصیان تو نهی کردند و بندگانت را بر وحدانیتت راهنمایی کردند
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ نَجِیبِکَ وَ صِفْوَتِکَ وَ أَمِینِکَ وَ رَسُولِکَ إِلَی خَلْقِکَ
ای خدا من از تو درخواست می‌کنم به حق محمد (ص) پیغمبر تو و برگزیده‌ات و بنده خاص خالصت و امین وحی و فرستاده تو بسوی خلق
وَ بِحَقِّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ یَعْسُوبِ الدِّینِ وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ
و به حق امیر المؤمنین و پیشوای دین و قاید سلسله نیکان عالم
الْوَصِیِّ الْوَفِیِّ وَ الصِّدِّیقِ الْأَکْبَرِ وَ الْفَارُوقِ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ الشَّاهِدِ لَکَ
آن وصی وفادار پیغمبر و صدیق اکبر و آنکه میان حق و باطل جدا کننده کامل است و شاهد و نماینده توست
وَ الدَّالِّ عَلَیْکَ وَ الصَّادِعِ بِأَمْرِکَ وَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِکَ لَمْ تَأْخُذْهُ فِیکَ لَوْمَةُ لاَئِمٍ
و رهنمای خلق بسوی تو و آنکه فرمان تو را با صدای رسا به عالم رسانید و در راه دین تو مجاهده بلیغ کرد و هیچ باک از ملامت بدگویان نداشت تو را قسم می‌دهم
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
که اولاً بر محمد و آل محمد درود فرستی
وَ أَنْ تَجْعَلَنِی فِی هَذَا الْیَوْمِ الَّذِی عَقَدْتَ فِیهِ لِوَلِیِّکَ الْعَهْدَ فِی أَعْنَاقِ خَلْقِکَ
و آنگاه در این روز شریف غدیر که عقد خلافت و عهد ولایت علی (ع) را بر گردن خلقت نهادی
وَ أَکْمَلْتَ لَهُمُ الدِّینَ مِنَ الْعَارِفِینَ بِحُرْمَتِهِ وَ الْمُقِرِّینَ بِفَضْلِهِ
و دین را به ولایتش به حد کمال رسانیدی در این روز مرا از عارفان قرار دهی
مِنْ عُتَقَائِکَ وَ طُلَقَائِکَ مِنَ النَّارِ وَ لاَ تُشْمِتْ بِی حَاسِدِی النِّعَمِ
و به احترام این روز و به حق مؤمنان معترف به شرافت این روز که مرا از آزاد شدگان از آتش دوزخ مقرر فرمایی و از حسودان نعمتت آسوده داری
اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَهُ عِیدَکَ الْأَکْبَرَ وَ سَمَّیْتَهُ فِی السَّمَاءِ یَوْمَ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ وَ فِی الْأَرْضِ یَوْمَ الْمِیثَاقِ الْمَأْخُوذِ وَ الْجَمْعِ الْمَسْئُولِ
ای خدا چنانکه این روز را بزرگترین عید خود قرار دادی و در آسمان روز عهد و پیمانش نام نهادی و در زمین روز اخذ میثاق و روز جمع سؤال
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَقْرِرْ بِهِ عُیُونَنَا وَ اجْمَعْ بِهِ شَمْلَنَا
خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد (ع) و چشم ما را به جمال آنها روشن ساز و تفرقه ما را به او جمع گردان
وَ لاَ تُضِلَّنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ اجْعَلْنَا لِأَنْعُمِکَ مِنَ الشَّاکِرِینَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و بعد از نعمت هدایتت ما را از ضلالت و گمراهی حفظ فرما و ما را از شکرگزاران نعمتهایت مقرر فرما ای مهربان‌ترین مهربانان عالم
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی عَرَّفَنَا فَضْلَ هَذَا الْیَوْمِ وَ بَصَّرَنَا حُرْمَتَهُ وَ کَرَّمَنَا بِهِ وَ شَرَّفَنَا بِمَعْرِفَتِهِ وَ هَدَانَا بِنُورِهِ
ستایش خدای را که ما را به شرافت و به فضیلت و احترام این روز شناسا و بصیر گردانید و به این روز ما مسلمین را گرامی داشت و شرف معرفتش را به ما عطا فرمود
یَا رَسُولَ اللَّهِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ
ای رسول خدا و ای امیر اهل ایمان
عَلَیْکُمَا وَ عَلَی عِتْرَتِکُمَا وَ عَلَی مُحِبِّیکُمَا مِنِّی أَفْضَلُ السَّلاَمُ مَا بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ
از من بر شما دو بزرگوار و عترت و دوستانتان بهترین سلام و تحیت باد مادامی که شب و روز در جهان باقی است
وَ بِکُمَا أَتَوَجَّهُ إِلَی اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکُمَا فِی نَجَاحِ طَلِبَتِی وَ قَضَاءِ حَوَائِجِی وَ تَیْسِیرِ أُمُورِی
و من شما را وسیله توجه به خدای خودم و خدای شما در انجام مقاصد و بر آمدن حوایج و آسان شدن کارهای مشکلم قرار می‌دهم
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
ای خدا من از تو درخواست می‌کنم به حق محمد و آل محمد که درود بر محمد و آلش فرستی
وَ أَنْ تَلْعَنَ مَنْ جَحَدَ حَقَّ هَذَا الْیَوْمِ وَ أَنْکَرَ حُرْمَتَهُ
و لعنت بر منکران حق این روز غدیر و مخالفان احترام
فَصَدَّ عَنْ سَبِیلِکَ لِإِطْفَاءِ نُورِکَ فَأَبَی اللَّهُ إِلاَّ أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ
آنکه راه دین تو را به روی مردم بستند تا آنکه نور تو را خاموش کنند اما خدای متعال جز آنکه نور وحی و چراغ حجت خود را بر خلق روشن بدارد نخواهد کرد
اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ اکْشِفْ عَنْهُمْ وَ بِهِمْ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ الْکُرُبَاتِ
ای خدا تو بر اهل بیت رسولت محمد (ص) فرج و گشایش عطا فرما و غم و آلام آنها را برطرف گردان و به برکت آنان از دل مؤمنان هر هم و غم و اندوه را برطرف ساز
اللَّهُمَّ امْلَأِ الْأَرْضَ بِهِمْ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ أَنْجِزْ لَهُمْ مَا وَعَدْتَهُمْ إِنَّکَ لاَ تُخْلِفُ الْمِیعَادَ
ای خدا به وجود آنها زمین را از عدل و داد پر گردان چنانکه پر از ظلم و عدوان گردیده است و وعده فرج و سلطنت الهیه را که به ایشان داده‌ای منجر گردان که تو هرگز خلاف وعده نخواهی.
