پاسخ علم به کارکرد «کاناپه فروید»: چرا فروید بیمارانش را به پشت می‌خواباند؟
به‌نظر می‌رسد که هدف اصلی فروید دور ماندن از نگاه بیمار بوده تا اینکه وضعیت بدنی بیمار برایش اهمیت داشته باشد. اما آیا وضعیت بدنی ما می‌تواند به بهبود روانی‌مان خدمت کند؟
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا فروید از مراجعانش می‌خواست که روی کاناپه دراز بکشند؟
پاسخ فروید
فروید در نوشته‌هایش (1913 صفحه 133-134) می‌گوید: «دراز کشیدن بیماران روی کاناپه درحالیکه خودش خارج از دید آن‌ها در پشت کاناپه قرار می‌گرفت»، باقی‌مانده روش هیپنوتیزم بود که درواقع روش تحلیل روانکاوی از دل آن بیرون آمد.
او در ادامه بیان می‌کند:
«نمی‌توانم خیره شدن به خودم توسط دیگران را 8ساعت یا بیشتر در روز تحمل کنم.» «البته تأکیدم روی این شیوه هدفمند است و نتیجه‌اش پیش‌گیری از پدیده انتقال است.»
[ انتقال، عمدتا در روانکاوی به این مفهوم اطلاق می شود که بیمار به طور ناهشیار درمانگر را موضوع پاسخ‌های هیجانی خود قرار می‌دهد و پاسخ‌هایی را که می‌بایستی در برابر افراد مهم زندگی خود نشان می‌داد معطوف درمانگر می‌کند یعنی بیمار طوری به درمانگر واکنش نشان می‌دهد که گویی یکی از شخصیت‌های مهم دوران کودکی اوست.]
به‌نظر می‌رسد که هدف اصلی فروید دور ماندن از نگاه بیمار بوده تا اینکه وضعیت بدنی بیمار برایش اهمیت داشته باشد. اما آیا وضعیت بدنی ما می‌تواند به بهبود روانی‌مان خدمت کند؟
تحقیقات نشان می‌دهد که دراز کشیدن به پشت دفاع روانی را کاهش می‌دهد و مغز را باز می‌کند.
کاهش عصبانیت با دراز کشیدن به پشت
پیش از این محققان می‌دانستند که نتایج حاصل از اف.ام.آر.آی و ای.ای.جی که دو روش برای مطالعه فعالیت و امواج مغز هستند، با هم تفاوت دارند. در تحقیقات اف.ام.آر.آی افراد عموماً روی پشت دراز می‌کشند، درحالیکه در تحقیق ای.ای.جی مشارکت‌کنندگان با کمری صاف روی صندلی می‌نشینند.
دانشمندان می‌خواستند بدانند که آیا این دو شیوه متفاوت وضعیت بدن می‌توانند در انگیزه افراد برای اقدام اثر بگذارند؟
در مطالعه نخست، برخی از مشارکت‌کنندگان با کمری صاف روی صندلی نشستند و بقیه به پشت روی زمین دراز کشیدند و هر دو به بازخوردهای توهین‌آمیزی که درباره کارهای آن‌ها بیان می‌شد، گوش می‌دادند. هدف از بیان بازخوردهای توهین‌آمیز ایجاد حس عصبانیت و خشم در مشارکت‌کنندگان بود.
نتایج نشان داد مشارکت‌کنندگانی که در حالت خوابیده روی پشت به این توهین‌ها گوش می‌دادند، در مقایسه با کسانی که به همان توهین‌ها به حالت نشسته گوش می‌دادند، کم‌تر برای واکنش تهاجمی انگیزه داشتند.
مشارکت‌کنندگانی که در وضعیت نشسته روی صندلی بودند و به توهین‌ها گوش می‌دادند، الگویی از فعالیت ای.جی.جی را که در مطالعات قبلی مشاهده شده بود، نشان می‌دادند. این الگو به الگوی فعالیت نسبی قشر پیشانی چپ ارجاع دارد که با رویکرد انگیزه مرتبط است و ما را به پیش رفتن ترغیب می‌کند.
درعوض، گروهی که روی پشت دراز کشیده و عصبانی می‌شدند، الگوی فعالیت ای.جی.جی را نشان نمی‌دادند و فعالیت ای.جی.جی آن‌ها شبیه به مشارکت‌کنندگانی بود که بازخوردهای خنثی درباره کارهایشان شنیده بودند.
ارتباط با اسلام
بعد از انتشار این مقاله علمی تعداد زیادی از مسلمانان به محققان ایمیل فرستادند و از آن‌ها تشکر کردند که برای یکی از روایات منسوب به پیامبر اسلام یک شاهد علمی پیدا کرده‌اند. آن‌ها به طور خاص به این روایت اشاره می‌کردند که حضرت محمد (ص) در حدود 1400سال قبل بیان کرده است:
«در هنگام عصبانیت اگر ایستاده‌اید، بنشینید. اگر عصبانیت فروکش کرد، خوب و عالی؛ اگر نه، باید دراز بکشید.»
احتمالاً درازکشیدن بیماران فروید روی کاناپه در طول روانکاوی خشم و عصبانیت و واکنش‌های دفاعی آن‌ها را در قبال خاطرات و افکار ناخوشایند کاهش می‌داده است.
خوابیدن به پشت، انگیزه را کاهش می‌دهد
محققان می‌خواستند بدانند که آیا قرار گرفتن در وضعیت دراز کشیده به پشت می‌تواند سایر واکنش‌های انگیزشی ما را کاهش دهد یا خیر؟ در یک آزمایش این وضعیت فعالیت نسبی قشر پیشانی چپ را در قبال تصاویر گرافیکی از دسرهای خوشمزه تقلیل داد. در آزمایش دیگر، این وضعیت واکنش‌های روانی و جسمی به عکس‌های تحریک‌کننده را کاهش داد.
این نتایج در کنار نتایج آزمایش‌های قبلی نشان داد که دراز کشیدن به پشت انگیزه یا میل به حرکت به سمت چیزها یا خواستن‌شان را کاهش می‌دهد. اگر به موضوع کاناپه فروید برگردیم، احتمالاً دراز کشیدن به پشت به مراجعان فروید امکان می‌داده تا به جای آنکه فوراً به دنبال وسوسه و هوس بروند، مکث و بازاندیشی کنند.
دراز کشیدن به پشت ذهن را می‌گشاید و ناهماهنگی را کاهش می‌دهد
در مطالعه دیگر، محققان دریافتند که خوابیدن روی ستون فقرات وقتی با حالتی از چهره که به لبخند منجر می‌شود همراه باشد، می‌تواند طبقه‌بندی شناختی را گسترش داده یا به بیان دیگر دامنه شمول مفاهیم نادر در یک طبقه را افزایش دهد. درواقع مطالعان نشان دادند که خوابیدن روی ستون فقرات می‌تواند ناهماهنگی شناختی را کاهش دهد.
ناهماهنگی شناختی احساسی آزاردهنده و ناخوشایند است که افراد زمانی که با دو ایده متناقض مواجه می‌شوند، دچارش می‌شوند. مثلاً اگر بر ضد ارزش‌های‌شان عمل کنند دچار ناهماهنگی یا تعارض شناختی می‌شوند.
محققان دریافتند مشارکت‌کنندگان در هنگام خوابیده به روی پشت در مقایسه با وضعیتی که صاف می‌نشستند، کم‌تر احتمال داشت که فرنودآوری کوشش انجام دهند و کم‌تر احتمال داشت که رتبه کاری که انجام داده‌اند را بالاتر از کاری که رد کرده‌اند، نشان دهند.
[فرنودآوری کوشش گرایشی در شخص است تا ارزشی افزون‌تر از ارزش واقع‌بینانه برای پیامدی قائل شود که در دستیابی به آن کوشش کرده‌است.]
همه این‌ها نشان می‌دهند که خوابیدن به روی پشت باعث گشوده‌تر شدن ذهن و کاهش مقاومت روانی می‌شود. انبساط ذهن و پذیرش اطلاعات متعارض نیز احتمالاً به مراجعان فروید در دوره روانکاوی کمک می‌کرده است.
خوابیدن به روی پشت شاخص‌های عصبی تعارض شناختی را کاهش می‌دهد
نتایج نشان می‌دهد که فعالیت‌های عصبی مرتبط با تعارض شناختی در وضعیت خوابیده به پشت کاهش پیدا می‌کند. این وضعیت در مورد ارتکاب خطا نیز صدق می‌کند و افرادی که بعد از خطا‌کردن به پشت دراز می‌کشند فعالیت‌های عصبی کم‌تری را در مقایسه با کسانی که نشسته‌اند، تجربه می‌کنند.
این نتایج نشان می‌دهد که دراز کشیدن به پشت تعارض شناختی در سطح عصبی را چندهزارم ثانیه بعد از رخ دادن آن کاهش می‌دهد.
نتیجه‌گیری
در ابتدا گفتیم که احتمالاً ناخودآگاه فروید در ترغیب مراجعانش به دراز کشیدن به پشت دخیل بوده است، تا آن‌ها انگیزه کم‌تری به وابستگی به ترجیحات موجودشان داشته باشند، از حالت تدافع و تعارض خارج شوند و احتمالاً برای ایده‌های تازه ذهن‌شان باز شود.
و اکنون نتایج علمی نشان می‌دهند که ایده کاناپه فروید واقعاً این پیامدها را داشته است.
منبع: راهنماتو
