چرا سردرد می‌گیریم؟

فرادید| انواع مختلفی از سردرد وجود دارد که پرداختن به همه آن‌ها و علل احتمالی آن‌ها به راحتی می‌تواند به یک کتاب کامل تبدیل می‌شود؛ بنابراین برای صرفه‌جویی در وقت، در اینجا پنج مورد از رایج‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم. 

به گزارش فرادید، سردردها را می‌توان به سردردهای اولیه که خود به خود بروز می‌کنند و سردردهای ثانویه که نشانه یک بیماری زمینه‌ای هستند تقسیم کرد. 

سردردهای اولیه

سردرد تنشی

سردردهای تنشی اغلب رایج‌ترین نوع سردرد هستند و بیشتر ما موقع تجربه این نوع سردرد، درد کسل‌کننده و فشار مانندی را احساس می‌کنیم، طوری که انگار یک نوار سفت دور سر ما پیچیده شده است. 

علت دقیق این نوع سردرد مشخص نیست و هرکسی که سردرد تنشی را تجربه کرده باشد می‌داند که این نوع سردرد تحت هر شرایطی مانند استرس، فشردن فک یا حتی نگه داشتن سر در یک موقعیت به مدت بسیار زیاد ممکن است رخ دهد. 

از نظر تاریخی، دانشمندان معتقد بودند سردردهای تنشی نتیجه سفت شدن ماهیچه‌های شانه، گردن و سر هنگام تنش است، اما به تازگی بحث شده که این سردرد ممکن است نتیجه‌ی افزایش مواد شیمیایی فعال‌کننده‌ی مسیر درد در مغز باشد. 

میگرن

میگرن طبقه‌بندی خاص خودش را دارد. اگرچه میگرن به عنوان سردرد اولیه طبقه‌بندی می‌شود، لزوماً مساوی با سردرد نیست، بسیاری از افراد حتی بدون سردرد، میگرن را تجربه می‌کنند. 

اما وقتی میگرن با سردرد همراه باشد، بسیار شدید می‌شود و درد آن شبیه به ضربانی است که یک طرف سر را درگیر می‌کند و چند ساعت طول می‌کشد. 

با وجود اینکه تخمین زده می‌شود بیش از ۱۰ درصد مردم سراسر جهان به میگرن مبتلا هستند، محققان واقعاً نمی‌دانند دلیل بروز میگرن چیست. محرک‌های بالقوه شناخته‌شده‌ای مانند تغییرات معین در آب و هوا، غذاهای خاص و کمبود خواب وجود دارند، اما در سطح فیزیولوژیکی، دانشمندان نتوانسته‌اند چیزی فراتر از این را درک کنند که بطور بالقوه شامل تغییرات در رگ‌های خونی مغز و تعادل مولکول‌های سیگنال‌دهنده به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌شود. 

سردرد خوشه‌ای

در قیاس با انواع سردردهای اولیه که پیشتر گفته شد، سردردهای خوشه‌ای نادر هستند. در این نوع سردرد، درد ناگهانی و شدید در یک طرف سر، معمولاً در اطراف چشم که گاهی با تورم یا افتادگی پلک همراه است، تجربه می‌شود. 

مانند سردردهای تنشی و میگرن، دانشمندان مطمئن نیستند چه چیزی موجب سردردهای خوشه‌ای می‌شود، اما اعتقاد بر این است که شامل آزادسازی انتقال‌دهنده‌های عصبی و نوروپپتیدها در سه جزء کلیدی مغز می‌شود: مسیر تری‌ژمینوواسکیولار، رفلکس سه‌قلو-خودکار و هیپوتالاموس. 

سردرد ثانویه

کم‌آبی بدن

مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا مصرف ناکافی آب می‌تواند موجب سردرد شدید ناشی از کم‌آبی بدن شود، اما اینکه چگونه این اتفاق می‌افتد کاملاً مشخص نیست. 

در یکی از مقاله‌های ۲۰۲۱ اشاره شده: «کم‌آبی بدن به تنهایی ممکن است سبب سردرد شود، اما معمولاً بیماری‌های زمینه‌ای مانند اختلالات سردرد اولیه یا سایر بیماری‌های وابسته به تعادل مایعات را تشدید می‌کند.» 

یک نظریه درباره‌ی رابطه‌ی بین کم‌آبی و سردرد شامل مننژ می‌شود؛ مننژ نوعی لایۀ غشایی است که مغز را می‌پوشاند. برخلاف خود مغز، این لایه‌ها گیرنده‌های درد دارند. این نظریه می‌گوید حرکت مایع خارج از مغز در واکنش به کم‌آبی سبب ایجاد تنش در مننژها می‌شود و گیرنده‌های درد را تحریک می‌کند و موجب سردرد می‌شود. 

سردرد کافئینی

کافئین رابطه‌ی بی‌ثباتی با سردرد دارد. می‌تواند آن را کاهش دهد، اما در نهایت منجر به سردرد شود. همه چیز به این بستگی دارد که مصرف کافئین چگونه می‌تواند بر عروق خونی مغز اثر بگذارد. 

در برخی موارد، سردردها به گشاد شدن رگ‌های خونی در مغز، افزایش جریان خون اطراف اندام و فشار بر اعصاب ارتباط دارند که پیام‌های درد را به مغز ارسال می‌کنند. 

برخی مسکن‌ها کافئین دارند، این ماده برای ۵ تا ۱۰ درصد بیمارانی که به سطح خوبی از تسکین درد دست می‌یابند، مزایای اضافه دارد. 

کافئین سبب باریک شدن رگ‌های خونی می‌شود که می‌تواند به کاهش سردرد کمک کند. از طرف دیگر، اگر به طور منظم کافئین مصرف کنید و ناگهان آن را متوقف کنید، می‌تواند منجر به گشاد شدن رگ‌های خونی شود و شما را با علائمی به شکل سردرد مواجه کند. 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم

بیشتر سردردها نباید موجب نگرانی باشند، اما شرایط خاصی وجود دارد که در صورت وقوع، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد: یعنی زمانی که سردرد ناگهانی ایجاد می‌شود و بسیار دردناک است. 

این سردرد «سردرد رعد و برقی» نامیده شده و می‌تواند با حالت تهوع، استفراغ و تغییر وضعیت ذهنی همراه باشد. این نوع سردرد می‌تواند نشانه‌ای از اتفاق خطرناکی باشد که در مغز در حال وقوع است، مانند پارگی رگ خونی، لخته شدن خون یا عفونت.

مترجم: زهرا ذوالقدر