برای بیهوشی بیماران در اتاق عمل از چه داروهایی استفاده می‌شود؟

پزشکان از داروهای مختلفی برای بیهوشی استفاده می‌کنند که به نوع عمل جراحی و نیازهای بیمار بستگی دارد.

مسکن‌ها (ضد درد)

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و استامینوفن

این مسکن‌ها معمولاً پس از عمل جراحی برای کمک به مدیریت و کاهش درد استفاده می‌شوند. استامینوفن و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، به صورت داروهای بدون نسخه (قرص یا مایعات خوراکی) در دسترس عموم قرار می‌گیرند. در صورتی که طبق دستور پزشک مصرف شوند، معمولاً برای اکثر بیماران ایمن هستند.

استامینوفن ممکن است قبل از جراحی یا از طریق تزریق وریدی (IV) به رگ‌ها، در طول یا بعد از جراحی به منظور کمک به کاهش درد بیمار داده شود. به دلیل خطر خونریزی، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن، معمولاً قبل یا در طول جراحی توصیه نمی‌شوند.

اُپیوئید یا مواد افیونی (Opioids)

مواد افیونی جزو مسکن‌های قوی به شمار می‌روند. این داروها مسکن‌های اصلی مورد استفاده در جراحی‌های بزرگ هستند و به کاهش درد پس از به هوش آمدن بیمار کمک می‌کنند. اُپیوئیدها اغلب از طریق تزریق وریدی (IV) همراه با سایر داروهای بیهوشی وریدی تجویز می‌شوند.

این داروها ممکن است برای درد بعد از جراحی‌های سخت به صورت خوراکی تجویز شوند، اما همواره برای مدت زمان کوتاه‌ مورد استفاده قرار می‌گیرند. مواد افیونی تحت نظارت و کنترل قرار دارند، به این علت که مصرف بیش از حد یا طولانی‌مدت آن‌ها می‌تواند منجر به اعتیاد و همچنین کاهش شدید تنفس گردد که تهدیدی جدی بر زندگی فرد به حساب می‌آید. از این رو، تعدادی داروی جایگزین برای مواد افیونی وجود دارند که بیماران می‌توانند برای دردهای بعد از جراحی از آن‌ها استفاده کنند.

مثال‌: مواد افیونی مانند فنتانیل، مورفین و هیدرومورفون.

مواد افیونی خوراکی: مانند هیدروکودون، اکسی‌کدون و ترامادول.

داروهای ضداضطراب (Anxiolytics)

این داروها به عنوان آرام‌بخش تجویز می‌گردند. به همین دلیل معمولاً برای کاهش اضطراب قبل از عمل جراحی، به بیماران داروهای ضداضطراب داده می‌شود. این داروها به آرامش بیماران کمک می‌کنند، اگرچه در دوزهای بالاتر آن ممکن است خواب‌آور باشند. از دیگر عوارض شایع داروهای ضداضطراب، از دست دادن حافظه است.

بنزودیازپین‌ها اصلی‌ترین گروه داروهای ضداضطراب هستند که برای بیهوشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها به طور معمول برای آرام‌ کردن بیماران در زمان انجام روش‌هایی که نیاز به بیهوشی کامل ندارند، به کار می‌روند. بنزودیازپین‌ها طیف گسترده‌ای دارند ـ از آرام‌بخش‌های جزئی در بیوپسی‌ گرفته تا نوع متوسط و بالاتر آن‌ها در کولونوسکوپی‌ و جراحی‌های مربوط به دندانپزشکی.

برای انجام فرآیندهایی که فقط به آرام‌بخش‌های مختصر نیاز دارند، معمولاً بنزودیازپین‌ها به صورت خوراکی تجویز می‌شوند. اما برای موارد عمیق‌تر، معمولاً از تزریق وریدی استفاده می‌کنند.

مثال: میدازولام، دیازپام و آلپرازولام.

بی‌حسی موضعی

بی‌حسی موضعی می‌تواند برای نواحی بسیار کوچک بدن و همچنین نواحی بزرگ‌تر استفاده شود. این داروها سیگنال‌های عصبی را در محل یا نزدیکی محل جراحی مسدود می‌کنند. این داروها باعث بی‌حسی در ناحیه مورد نظر شده و درد و حس مربوط به آن قسمت از بدن را از بین می‌برند. اثرات این داروها به اندازه بی‌حسی عمومی وسیع نیست و بیشتر فقط در همان ناحیه جراحی کاربرد دارد. بی‌حسی موضعی معمولاً از راه تزریق به بیمار تجویز می‌شود، اما گاهی اوقات به صورت موضعی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بی‌حسی‌های موضعی به بیماران این امکان را می‌دهند که در طول برخی از مراحل درمانی، بیدار و هوشیار باشند. با این حال، در بسیاری از موارد، به منظور کاهش اضطراب بیمار و همچنین فراهم نمودن راحتی بیشتر در جراحی‌های طولانی‌ و پیچیده که نیاز به بی‌حسی نواحی وسیع‌تری از بدن وجود دارد، پزشکان از آرام‌بخش‌ها همراه با بی‌حسی موضعی استفاده می‌کنند.

مثال‌: لیدوکائین، بوپیواکائین و روپی‌واکائین.

بی‌هوشی عمومی

بی‌هوشی‌های عمومی با تحت تاثیر قرار دادن سیستم عصبی مرکزی، باعث ایجاد درجات مختلفی از آرامش‌بخشی یا بیهوشی کامل می‌شوند که به این حالت بی‌هوشی عمومی می‌‌گویند. بیهوشی عمومی به بیماران این امکان را می‌دهد تا جراحی‌های سخت را بدون احساس درد یا آگاهی از روند انجام آن تجربه کنند.

بیهوشی‌های عمومی شامل مسکن‌های قوی هستند که می‌توانند سبب کاهش سرعت تنفس یا توقف آن شوند. قبل از اینکه بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گیرد، متخصص بیهوشی معمولاً یک دستگاه تنفسی در مجرای هوایی بیمار قرار می‌دهد. متخصص بیهوشی با انجام این کار اطمینان حاصل می‌کند که بیمار به طور منظم نفس می‌کشد. دستگاه‌های تنفسی همچنین برای ارائه بیهوشی‌های استنشاقی استفاده می‌شوند.

بیهوشی عمومی معمولاً شامل ترکیبی از داروهای بیهوشی وریدی و استنشاقی برای بیهوشی متعادل است (بیهوشی متعادل به روشی می‌گویند که در آن ترکیبی از داروهای مختلف برای دستیابی به یک سطح مناسب از بیهوشی و کاهش عوارض جانبی استفاده می‌شود). این داروها بسته به نوع جراحی و نیازهای بیمار متفاوت خواهند بود.

داروهای بیهوشی وریدی (IV)

داروهای بیهوشی وریدی رایج‌ترین داروها برای آرام‌بخشی متوسط تا عمیق و شروع بیهوشی عمومی هستند. بیشتر آن‌ها در مدت زمان کوتاهی انجام شده و اثراتشان نیز به سرعت از بین می‌رود. این ویژگی، گزینه ایده‌آلی برای جراحی‌های کوتاه مدت است.

پروپوفول رایج‌ترین داروی بیهوشی عمومی است؛ زیرا بسیار سریع عمل کرده، حالت تهوع را کاهش داده و کنترل آن نیز آسان است. همچنین اثرات جانبی کمتری مانند سردرگمی یا خستگی پس از بیهوشی را به دنبال دارد. داروهای بیهوش‌کننده مانند پروپوفول معمولاً با دیگر داروهای وریدی ضداضطراب یا مسکن ترکیب می‌شوند.

مثال: پروپوفول، اتومیدیت و کتامین.

بیهوشی‌های استنشاقی

این داروهای بیهوشی معمولاً از طریق ماسک استنشاق شده و همراه با گازهای دیگر مانند اکسیژن، به طور مستقیم به ریه‌ها می‌روند. گازهای بیهوشی ممکن است مجاری هوایی را تحریک کنند، بنابراین احتمال دارد که بیماران پس از بیدار شدن از جراحی، دچار گلودرد یا خشکی دهان شوند.

بیهوشی‌های استنشاقی، کنترل سریع و آسان عمق بیهوشی را برای متخصصان بی‌هوشی فراهم می‌آورند. این ویژگی‌ باعث می‌شود که استفاده از آن برای حفظ حالت فرد پس از شروع بیهوشی با داروهای وریدی مناسب باشند.

از بیهوشی‌های استنشاقی به طور مکرر برای بیهوش کردن کودکان یا مواردی که دسترسی به ورید دشوار است، استفاده می‌شود. اکسید نیتروژن کمترین قدرت را در بین بیهوشی‌های استنشاقی دارد و اثرات ضداضطراب و تسکین درد متوسطی را ایجاد می‌کند. این ویژگی سبب شده تا استفاده از آن در امور مربوط به دندان‌پزشکی و همچنین پیش از جراحی، کاربرد داشته باشد.

مثال‌ها: سووفلوران، دِسفلوران و ایزوفلوران.

داروهای شل‌کننده عضلات (Paralytics)

داروهای شل‌کننده عضلات که به آن‌ها داروهای مسدودکننده عصبی-عضلانی نیز گفته می‌شود، جزو داروهایی هستند که سیگنال‌های عصبی به عضلات را مسدود کرده و آن‌ها را شل می‌کنند. این کار مانع از حرکت‌های خطرناکی می‌شود که ممکن است در طول جراحی پیش‌ بیاید.

این نوع از داروها برای جراحی‌های حساس مانند جراحی چشم یا جراحی‌هایی که مربوط به نواحی شکم یا قفسه سینه می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروهای شل‌کننده عضلات همچنین برای حرکت مایع مفاصل در جراحی‌های مربوط به استخوان‌ها و مفاصل نیز کمک می‌کنند.

زمانی که لوله تنفسی را برای فرد قرار می‌دهند، فلج‌کننده‌ها برای شل کردن گردن و گلو استفاده می‌شوند تا خطر آسیب کاهش یابد. این داروها همچنین عضلات قفسه سینه را زمانی که تهویه مکانیکی برای کمک به تنفس نیاز است، شل می‌کنند.

مثال: سوکسینیل کولین، وکرونیم و سیس‌آتراکوریوم.

منبع: روزیاتو