نقش ساعت‌زیستی در سلامت بدن

فرادید | بی‌توجهی به ریتم طبیعی بدن بر سلامت جسمی و روحی و حتی نتیجه جراحی اثر می‌گذارد.

بدن انسان ساعت‌های زیادی دارد که خواب، سلامتی و عملکرد ما را کنترل می‌کنند. اگر برخی کارها را در زمان نادرست و نامناسب انجام دهیم، ممکن است عواقب خطرناکی در انتظارمان باشد. جایزه نوبل امسال به سه دانشمندی اعطا شد که ژن‌های زیستی (24 ساعته) در ساعت‌های بدن را کشف کردند. با این کشف دانشمندان توانستند هزاران ساعت زیستی دیگر در بدن را پیدا کنند که سلامت، ژن‌ها و حتی زمان دریافت درمان در بدنمان را کنترل می‌کنند: بی‌توجهی به آن‌ها می‌تواند مرز بین مرگ وزندگی باشد.

امروزه جراحی قلب بسیار معمول و درعین‌حال خطرناک است. قابل‌توجه‌ترین مسئله میزان و مدت قطع و راه‌اندازی مجدد منبع اکسیژن خود در بدن است. اخیراً مقاله‌ای درباره عوارض ناشی از انجام عمل جراحی در صبح و بعدازظهر منتشر شد. زمان عمل جراحی تفاوت معنی‌داری ایجاد می‌کند: 54 بیمار (از 298) که صبح تحت جراحی قرار گرفتند دچار عوارض پس از عمل شدند، درحالی‌که این میزان در بیمارانی که بعدازظهر جراحی شدند تنها 28 نفر (از 298) بود. انگار جراحی قلب در بعدازظهر امن‌تر است.

در همان روز دانشمندان گزارشی از بزرگ‌ترین پروژه ژن‌شناسی دنیا منتشر کردند. ماجرای یک بیمار به نام "آتکینسون" از این قرار بود: از مرکز "GenomeFIRST" با او تماس گرفتند و گفتند که او دارای یک جهش ژنتیکیِ مرتبط با "سندرم کیوتی" است که در تپش‌های قلب اختلال‌های مرگبار ایجاد می‌کند. آتکینسون شوکه شد. مادرش به‌طور غیرمنتظره در جوانی فوت کرده بود، بنابراین آتکینسون سه فرزندانش را برای آزمایش‌های کامل نزد پزشک برد. دو پسرِ 9 و 12 ساله‌اش دارای سندروم کیوتی بودند. این پسران نوجوان و ورزشکار در طول تمرینات شدید در معرض خطر قرار داشتند.

قلب یک سیستم زمان‌بندی فوق‌العاده قوی دارد. ورزشکاران حرفه‌ای از این موضوع مطلع‌اند. به گفته کارشناسان ورزشی، 5 بعدازظهر زمان اوج راندمان قلبی- عروقی است. قدرت بالای قلب در اواخر بعدازظهر نتایج جراحی قلب را توجیه می‌کند. پسران اتکینسون در این زمان باید از انجام ورزش‌های شدید خودداری کنند.

توجه به ساعت‌های زیستی بدن سلامتمان را بهبود می‌بخشد. اختلال در ساعت زیستی سبب بروز مشکل در سیستم مغز، پانکراس و استرس می‌شوند. مطالعات متابولیسمی اختلال در خواب، کبد، روده و سیستم متابولیک را گزارش کرده‌اند. این‌ها تنها برخی از عواقب ناخوشایندی است که بر اثر بی‌توجهی به ساعت زیستی بدن به وجود می‌آید.

شاید مهم‌ترین مسئله ارتباط میان سلامت روان و ساعت زیستی بدن باشد که بدترین مشکلات را ایجاد می‌کند. افسردگی رابطه بسیار نزدیکی با اختلال خواب دارد. به همین دلیل تغییر در الگوهای ساعت زیستی بدن اولین نشانه‌ی بیماری‌های روحی و روانی است.

چه چیزی باعث می‌شود ساعت زیستی بدن خود را برهم بزنیم و مطابق با آن عمل نکنیم؟ پاسخ‌های زیادی وجود دارد: ساعت‌های کاری، تعهدات اجتماعی، استفاده از تکنولوژی تا دیروقت و غیره.

استفاده از ساعت زیستی بدن در راستای بهبود سلامتی مستلزم آن است که الگوی بدن خود را به‌خوبی بشناسیم: چه زمانی باید از خواب بیدار شویم، چقدر می‌خوابیم و چه زمان در روز بهترین حال راداریم. می‌توانید از تست تعیین ساعت بدن در BBC استفاده کنید. احتمالاً بزرگ‌ترین موانع در هماهنگ بودن با ساعت بدن، کار و زمان رفت‌وآمد است.

منبع: گاردین

ترجمه: وب‌سایت فرادید