مشهورترین مجسمه‌های «نیم‌تنه»؛ از نِفِرتی‌تی تا سرِ شکسته
مجسمه‌های نیم‌تنه نمودهای سه‌بعدی از قسمت بالایی بدن انسان مخصوصاً از شانه‌ها تا سر هستند.
فرادید| هزاران سال است که نیم‌تنه‌ها با نمونه‌های برجسته‌ای از یونان باستان، روم و مصر ساخته شده‌اند. نیم‌تنه‌ها معمولاً برای نشان دادن افراد مهمی مانند حاکمان، رهبران و مشاهیر ساخته می‌شدند و از آن‌ها به عنوان وسیله‌ای برای گرامی داشتن دستاوردهای آن‌ها و بزرگداشت یادشان استفاده می‌شد.
به گزارش فرادید، نیم‌تنه‌ها از مواد مختلفی از جمله سنگ مرمر، برنز، گچ و چوب ساخته شده‌اند و اندازه‌شان از پرتره‌های مینیاتور تا آثار تاریخی چند متری متفاوت است.
مجسمه‌های نیم‌تنه امروزه نیز طرفدار دارند و در گالری‌های هنری، موزه‌ها و فضاهای عمومی سراسر جهان به نمایش گذاشته می‌شوند و نماد قدرتمند مردم و رویدادها هستند.
1. نیم‌تنه نفرتیتی
نیم‌تنه نفرتیتی یک مجسمه معروف مصر باستان است که تصور می‌شود در قرن چهاردهم قبل از میلاد ساخته شده است. این مجسمه‌ی نیم‌تنه، ملکه نفرتیتی همسر فرعون آخناتون را به تصویر می‌کشد، از سنگ آهک و گچ ساخته شده است و به دلیل زیبایی و جزئیات خیره‌کننده‌ی منطبق با ویژگی‌های ظریف نفرتیتی و حالت سلطنتی او قابل توجه است.
مجسمه‌ی نیم‌تنه‌ی نفرتیتی در حال حاضر در موزه نو (یا نئوس) در برلین آلمان نگهداری می‌شود و یکی از مهمترین آثار هنری مصر باستان به شمار می‌رود. این مجسمه نمادی قدرتمند از زیبایی و ظرافت فرهنگ مصر باستان است و به تصویری نمادین در هنر و فرهنگ عامه تبدیل شده است.
2. مجسمه‌ی نیم‌تنه‌ی بتهوون، فرانتس کلاین
مجسمه‌ی نیم‌تنه‌ی بتهوون، آهنگساز مشهور توسط مجسمه‌ساز آلمانی فرانتس کلاین در سال ۱۸۱۲ ساخته شد. این مجسمه از گچ ساخته شده و بتهوون را با حالتی جدی و متفکرانه به تصویر کشیده در حالی که موهایش روی شانه‌هایش سرازیر شده است. مجسمه‌ی نیم‌تنه‌ی بتهوون به دلیل جزئیات واقعی‌اش جالب توجه است، کلاین حتی چین و چروک‌های صورت و لباس بتهوون را هم به تصویر کشیده است.
این مجسمه در حال حاضر در موزه‌ی بتهوون هاوس در شهر بن آلمان نگهداری می‌شود و یکی از مهمترین آثار هنری این موزه محسوب می‌شود. این مجسمه نماد قدرتمندی از میراث ماندگار این آهنگساز و گواهی بر تأثیر ماندگار موسیقی او بر نسل‌های موسیقی‌دان و دوستداران موسیقی است.
3. پرتره‌ی توسکولوم
پرتره‌ی توسکولوم مجسمه‌ی نیم‌تنه‌ی ژولیوس سزار است که تصور می‌شود در زمان حیات او یا اندکی پس از مرگش در سال ۴۴ قبل از میلاد ساخته شده است. این مجسمه یکی از دقیق‌ترین تصاویر سزار در نظر گرفته می‌شود و تصور می‌شود کپی یک مجسمه برنز اصلی باشد که شاید خود سزار سفارش داده باشد. این مجسمه‌ی نیم‌تنه از سنگ مرمر ساخته شده و در قرن شانزدهم در ویرانه‌های یک ویلا در توسکولوم ایتالیا کشف شده است.
پرتره‌ی توسکولوم، سزار را با موهای کوتاه و مجعد و ابروان برجسته و زخم‌هایی روی صورت نشان می‌دهد که یادگار نبردهای اوست. این مجسمه یک اثر تاریخی مهم در نظر گرفته می‌شود و توسط محققان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ظاهر فیزیکی ژولیوس سزار با دقت مورد مطالعه قرار گرفته است.
3. سرِ شکسته، ادواردو پائولوزی
سر شکسته، مجسمه‌ی نیم‌تنه‌ای است که هنرمند اسکاتلندی، ادواردو پائولوزی سال ۱۹۵۶ آن را ساخته است. این مجسمه از جنس برنز است و سر تکه‌تکه‌شده و بدشکل یک انسان را به تصویر می‌کشد. سر به چندین تکه شکسته شده و لبه‌های ناهموار و درزهای قابل‌رویتی بین تکه‌های آن وجود دارد. این مجسمه نمایانگر ماهیت شکسته و تکه‌تکه‌شده‌ی جامعه‌ی مدرن و منعکس‌کننده‌ی علاقه‌ی پائولوزی به رابطه‌ی میان فناوری و بشریت است.
سر شکسته یکی از مهمترین آثار پائولوزی است که در گالری‌ها و موزه‌های سراسر جهان به نمایش گذاشته شده است. این مجسمه نمونه‌ی مهمی از هنر مدرن در نظر گرفته می‌شود و نماد قدرتمندی از اضطراب‌ها و تردیدهای دوران پس از جنگ جهانی دوم است.
4. نیم‌تنه مدیچی
نیم‌تنه‌های مدیچی مجموعه‌ای از مجسمه‌ها هستند که به سفارش خانواده‌ی مدیچی در قرن پانزدهم ساخته شدند. این نیم‌تنه‌ها اعضای مختلف خانواده همین‌طور چهره‌های شاخص آن دوران را به تصویر می‌کشند و از زیباترین نمونه‌های هنر رنسانس هستند. این مجسمه‌ها ساخته‌ی چند مجسمه ساز معروف از جمله دوناتلو، وروکیو و دزیدریو داستینیانو هستند.
مجسمه‌های مدیچی به دلیل جزئیات واقعی‌شان جالب‌توجه هستند و مجسمه‌سازان شخصیت‌ها و ویژگی‌های هر سوژه را به تصویر کشیده‌اند. این مجسمه‌ها نخست در کاخ مدیچی در فلورانس به نمایش گذاشته شدند و سپس به گالری اوفیزی منتقل شدند و تا به امروز در آن مکان به نمایش گذاشته شده‌اند.
نیم‌تنه‌های مدیچی بخش مهمی از تاریخ هنر رنسانس هستند و تأثیری ماندگار بر مجسمه‌سازی داشته‌اند.
5. سر یادبود بالزاک، آگوست رودن
آگوست رودن مجسمه‌ساز فرانسوی به خاطر آثار گویا و احساسی خود شهرت داشت. یکی از بهترین مجسمه‌های او، مجسمه‌ی سر بالزاک است که سال ۱۸۹۷ ساخته شد.
این مجسمه، نویسنده‌ی فرانسوی آنوره دو بالزاک را به تصویر کشیده است و به دلیل نمایش غیر متعارفش از سوژه قابل توجه است. رودن به جای اینکه بالزاک را به عنوان یک چهره‌ی زیبا و ایده‌آل، آن‌طور که در پرتره‌های سنتی رایج بود به تصویر بکشد، ترجیح می‌دهد او را به شکل شخصیتی غیرجذاب و معیوب با چین و چروک‌های عمیق و بینی بزرگ و پیازی نشان دهد.
این مجسمه ابتدا بحث‌برانگیز شد و بسیاری از منتقدان آن را زشت و ترسناک توصیف کردند، اما از آن زمان به بعد، به عنوان یک شاهکار هنر مدرن شناخته شد. سر یادبود بالزاک حالا در موزه‌ی رودن پاریس فرانسه نگهداری می‌شود و یکی از مهمترین آثار این مجسمه‌ساز است.
7. نیم‌تنه‌ی پریکلس
پریکلس رهبر برجستۀ دموکراسی آتنی در قرن پنجم پیش از میلاد بود که به مدت چهل سال از برجسته‌ترین مردان سیاسی آتن به حساب می‌آمد. این نیم‌تنۀ رومی که احتمالا از روی یک نمونۀ اصلی یونانی ساخته شده، پریکلس را با کلاه‌خود و نگاهی متین و استوار به تصویر کشیده است. پریکلس شخصیتی بسیار مورد احترام در تمام دنیای باستان بود و خاطرۀ او با ساخت سردیس‌ها و مجسمه‌ها گرامی داشته می‌شد.
8. کلوسوس کنستانتین
کلوسوس کنستانتین، مجسمه‌ی غول‌پیکر کنستانتین، امپراتور روم است که در کلیسای ماکسنتیوس و کنستانتین در فروم روم قرار داشت. این مجسمه اوایل قرن چهارم پس از میلاد، اندکی پس از پیروزی کنستانتین بر ماکسنتیوس در نبرد پل میلوین در سال ۳۱۲ میلادی ساخته شد. مجسمه‌ی کلوسوس بیش از ۴۰ فوت قد داشت، از سنگ مرمر ساخته شده بود و سر و دستان برنزی داشت.
کنستانتین با حالتی قهرمانانه به تصویر کشیده شده است در حالی که در یک دست نیزه و در دست دیگرش کره‌ای را نگه داشته است. این مجسمه نماد قدرت نظامی کنستانتین و موقعیت او به عنوان نخستین امپراتور مسیحی است.
با گذشت زمان، مجسمه‌ی کولوسوس خراب و برای اهداف دیگری از آن استفاده شد. امروزه تنها قطعاتی از این مجسمه باقی مانده است، اما همچنان قطعه‌ی مهمی از هنر رومی و نمادی از میراث کنستانتین در نظر گرفته می‌شود.
9. پرتره‌ی نیم‌تنه‌ی ژولیوس سزار
مجسمه‌ی پرتره‌ی ژولیوس سزار یک مجسمه معروف رومی است که تصور می‌شود بین ۳۰ تا ۲۰ قبل از میلاد در زمان سلطنت سزار آگوستوس ساخته شده باشد. این مجسمه نیم‌تنه از سنگ مرمر ساخته شده و حالا در موزه‌ی واتیکان در رم ایتالیا نگهداری می‌شود. این مجسمه، ژولیوس سزار را با حالتی جدی و متفکرانه با ابروان برجسته و خط فک قوی به تصویر کشیده است. مجسمه‌ساز به ویژگی‌های صورت سزار توجه خاصی داشته و چین و چروک‌ها، موهای نازک و لکه‌های طاسی او را به تصویر کشیده است. این مجسمه نیم‌تنه به دلیل واقع‌گرایی و توجه به جزئیات جالت‌توجه است و آن را به یکی از مشهورترین نمونه‌های پرتره رومی تبدیل کرده است.
مجسمه‌ی پرتره‌ی ژولیوس سزار یک اثر تاریخی مهم و نماد قدرتمندی از میراث ماندگار سزار به عنوان یکی از اثرگذارترین چهره‌های تاریخ روم است.
10. پرتره‌ی اکتاویان
پرتره‌ی اکتاویان یک مجسمه‌ی معروف رومی است که در دوره ۳۵-۲۹ قبل از میلاد از سنگ مرمر ساخته شده و در حال حاضر در موزه‌ی کاپیتولین رم ایتالیا نگهداری می‌شود. این مجسمه اکتاویان را که بعداً به امپراتور روم آگوستوس تبدیل شد، احتمالاً در اوایل ۲۰ سالگی به تصویر کشیده است. این پرتره به خاطر جزئیات واقعی‌اش جالب‌توجه است. مجسمه‌ساز ویژگی‌های جوانی اکتاویان از جمله موهای موج‌دار، پیشانی پهن و نگاه ژرف او را به تصویر کشیده است.
پرتره‌ی اکتاویان نمونه‌ی مهمی از هنر رومی و نماد به قدرت رسیدن آگوستوس است که آغاز امپراتوری روم را رقم زد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
