(بشنوید) نواهایی از «گل پامچال» که بارها از دل خاک درآمد
بهار شاید شاعرترین فصل‌ها باشد، فصلی که سرشار است از نغمه‌ها و حال خوش. بهار فصلی است که انسان را شاعر و هنرمند می‌کند و ناخودآگاه نغمه‌ها و ترانه‌های بهاری را به یادمان می‌آورد. بهار چنان ما را سرخوش می‌سازد که تا به خود می‌آییم می‌بینیم که در حال خواندن ترانه‌ای چون «گل پامچال» هستیم.
«گل پامچال» یکی از گوش آشناترین آثار موسیقی فولکلور ایران است که هر کدام از ما حداقل یک با آن را شنیده‌ایم و حتی شاید اگر در جایی آن را بشنویم همراهش بخوانیم: «گل پامچال گل پامچال/ بیرون بیا بیرون بیا/ فصل بهاره/ عزیز موقع کاره».
گفته می‌شود که این قطعه موسیقی در دهه ۴۰ سروده و ساخته شده است اما در دهه ۷۰ با فیلم «گل پامچال» با صدای بیژن بیژنی دوباره احیا شد. البته بیژن بیژنی این اثر را به زبان گیلکی نخواند. بسیاری دیگر نیز این ترانه را خواندند اما اشتباهاتی در نوع بیان برخی کلمات و روایت تاریخی آن به وجود آمد.
درحقیقت ترانه‌ی «گل پامچال» در اصل یک ترانه‌ی گیلکی است که آن را یک دبیر فیزیک؛ یعنی سید جعفر مهرداد سروده است. سید جعفر مهرداد یکی از نفراتی است که برخی از مباحث کتاب‌های درسی از جمله «مکانیک دبیرستان» را تالیف کرده است.
«گل پامچال»، نخستین بار توسط یکی از محصلان دبیرستان شاهپور، واقع در شهر رشت، در جشن «حزب ایران» اجرا شده است. چند ماه پس از اولین اجرای این ترانه، در جشنی که به مناسبت «تأیید ملی شدن نفت در سراسر کشور از طرف مجلسین شورا و سنا» در آستانه نوروز ۱۳۳۰ برگزار شده بود نیز اجرا شد.
«گل پامچال» در واقع همان ملودی «تصنیف جنگل» است. این ملودی از زمان‌های دور در بین گیلک‌ها محبوبیت زیادی داشته، «تصنیف جنگل» زمانی شادی بخش محافل کوچک و گوشه‌نشینی‌های روستاییان شمال ایران بوده و گاهی لالایی شبانه‌ی مادران گیلکی که با زمزمه‌ی آن بچه‌ها را در گهواره به خواب بدرقه می‌کردند. «سید جعفر مهرداد» انگیزه‌اش برای سرودن ترانه‌ی «گل پامچال» را زنده نگاه داشتن این تصنیف فراموش شده عنوان کرده و اکنون پس از گذشت قریب به ۷۰ سال از زمان سروده شدن آن، «گل پامچال» همچنان به گوش ما آشناست.
اولین نسخه‌ی ضبط شده‌ی ترانه‌ی «گل پامچال» در سال ۱۳۵۵، توسط «عزت روح‌بخش» اجرا شده است. این ترانه در نوارهایی که به مناسبت هفمین سال تاسیس رادیو از طرف رادیو ملی منتشر شده، وجود دارد و به اشتباه اسم ترانه‌سرا روی این نوارها «ایرج دهقان» ثبت شده است! درحقیقت چون بعد از اجرای ترانه‌ی «گل پامچال»، روح‌بخش، چند بیتی از ترانه‌ی ایرج دهقان را می‌خواند، اشتباهی گل پامچال هم به نام ایرج دهقان روی این نوارها ثبت می‌شود.
آهنگ «گل پامچال» به علت محبوبیت بسیار، توسط خوانندگان و موزیسین‌های معتبری بازخوانی و اجرا شده است. آهنگ‌سازان و نوازندگان مطرح ایرانی هم آهنگ «گل پامچال» را با شکل‌ها و تنظیم‌های متفاوتی اجرا کرده‌اند که از بین آن‌ها می‌توان از احمد پژمان، فریبرز لاچینی و بیژن کامکار نام برد.
در این قسمت می‌توانید آهنگ «گل پامچال» را با صدای بیژن بیژنی گوش کنید:
منبع: ایسنا
