آمازون بعد از ۱۰ میلیون سال دوباره «فوقاستوایی» میشود
نوع جدیدی از رژیم اقلیمی در جنگل بارانی آمازون در حال ظهور است، زیرا گرمای شدید و خشکسالی مداوم، این منطقه را به سوی فراتر از حد قابلتحمل برای یک اکوسیستم استوایی سوق داده است.
فرادید| به گفته پژوهشگران، گرمای رو به افزایش به نقطهای رسیده که میتوان آن را «فوقاستوایی» نامید؛ محیطی که حدود ۱۰ میلیون سال است در هیچ نقطهای از زمین مشاهده نشده است.
به گزارش فرادید، با اینکه خشکسالیهای طولانیمدت و شدید مرتبط با این رژیم هنوز در آمازون کمابیش نادر هستند، نویسندگان یک مطالعه جدید پیشبینی کردهاند این شرایط تا پایان این قرن ممکن است در ۱۵۰ روز از سال رخ دهد و پیامدهای فاجعهباری داشته باشد.
برای نمونه، با تحلیل دادههای جمعیتیِ جنگل طی ۳۰ سال، پژوهشگران نشان دادند مرگ و میر درختان در صورت وقوع چنین خشکسالی، ۵۵ درصد افزایش مییابد.
جِف چِمبرز، نویسنده ارشد مطالعه گفته: «وقتی خشکسالیهای شدید رخ دهند، همان اقلیمی خواهد شد که با جنگل فوقاستوایی مرتبط میکنیم، زیرا فراتر از مرز آن چیزیست که اکنون به عنوان جنگل استوایی میشناسیم.» زیستبومهای فوقاستوایی آخرین بار بین ۱۰ تا ۴۰ میلیون سال پیش روی زمین حضور داشتهاند، زمانی که کره زمین بهمراتب گرمتر از امروز بود.
با این حال، چمبرز تأکید میکند که بازگشت به این شرایط داغ و شدید اجتنابناپذیر نیست و میتوان با اتخاذ اقدامات لازم از آن جلوگیری کرد. او میگوید: «این به خود ما بستگی دارد که تا چه حد واقعاً این اقلیم فوقاستوایی را ایجاد خواهیم کرد. اگر بخواهیم بدون هیچ کنترلی به انتشار گازهای گلخانهای ادامه دهیم، این اقلیم فوقاستوایی زودتر از موعد پدید خواهد آمد.»
برای درک چگونگی تأثیر خشکسالیهای شدید بر مرگ گستردهی درختان، پژوهشگران نرخ تعرق در دو مکان مختلف آمازون را طی رویدادهای گرم «النینو» در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۲۳ بررسی کردند. در هر دو مکان و هر دو دوره، مشخص شد وقتی رطوبت خاک به کمتر از حدود یکسوم ظرفیتش کاهش مییابد، تعرق به شدت کاهش مییابد زیرا درختان منافذ برگهای خود را میبندند تا جلویِ هدررفتِ آب را بگیرند.
این کار به نوبه خود سبب «گرسنگی کربنی» میشود، زیرا برگها دیگر قادر به جذب دیاکسید کربنی که برای فتوسنتز نیاز دارند نیستند. در نهایت، درختان دچار «فروپاشی هیدرولیکی» میشوند، زمانی که حبابهای هوا (آمبولیسم) در شیره آنها شکل میگیرد.
چمبرز میگوید: «اگر آمبولیسمها به قدر کافی وجود داشته باشند، درخت به سادگی میمیرد.»
در کل، اثر ترکیبیِ مرگ گستردهی درختان و کاهش جذب کربن توسط درختان زنده میتواند تأثیر عمدهای بر اقلیم جهانی داشته باشد، زیرا آمازون مانند سایر جنگلهای بارانی جهان، نقشی حیاتی در تنظیم بودجه کربن سیاره دارد. با تحلیل پنج مدل اقلیمی مختلف برای شبیهسازی تغییرات آینده، پژوهشگران نتیجه گرفتند شرایط فوقاستوایی احتمالاً در فصل خشک طی دو تا چهار دهه آینده در آمازون رایج خواهند شد و ممکن است تا سال ۲۱۰۰ در تمام سال حضور داشته باشند.
پژوهشگران با هدف هشدار به جهان و جلب توجه سیاستگذاران مینویسند: «خشکسالیهای شدید کنونی، پیشنشانهی این اقلیمِ در حال ظهور هستند و فرصتی فراهم میکنند تا جنگلهای استوایی تحت شرایط شدید را مطالعه کنیم.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
