(تصاویر) امام علی (ع) در ۴ تابلوی فرشچیان

صحنه‌های جنگ حق علیه باطل، قلعه خیبر، نبرد با عمروبن‌عبدود و ... از جمله موضوعات مذهبی است که بار‌ها توسط هنرمندان نگارگر و همچنین هنرمندان پرده‌نگار به تصویر کشیده شده است. اما از جمله هنرمندانی که در حوزه مذهبی آثار قابل توجهی دارد، محمود فرشچیان است که ایسنا در این گزارش به طور خاص به روایت‌گری این هنرمند از حضرت علی (ع) با محوریت چهار تابلو از او می‌پردازد.

محمود فرشچیان از نگارگران نام‌دار ایرانی آثار متعددی از زندگی ائمه معصوم خلق کرده است. بخش بزرگی از شهرت و محبوبیت فرشچیان در میان عامه‌ی مردم، نتیجه‌ی توجه او به اهل بیت (ع)، کشیدن تابلو‌هایی با مضامین مذهبی و شخصیت‌های دینی و کار روی ضریح آرامگاه امامان معصوم (ع) است. این هنرمند همواره در صحبت‌هایش به ارادت و عشقی که به اهل بیت (ع) دارد، اشاره کرده است.

تابلو‌های فرشچیان نمونه‌ای از نقاشی ایرانی همراه تکنیک‌های جدید است. او در کارهایش از ادبیات و شعر استفاده‌ی فراوان کرده و از مضامین مذهبی و شخصیت‌های تاریخی برای نقاشی‌هایش بهره گرفته و آن‌ها را به تصویر کشیده است. فرشچیان در سه تابلوی «مولود کعبه»، «غدیر خم» و «پناه» سه مقطع از زندگی امام علی (ع) را به تصویر کشیده است که در این گزارش به آن می‌پردازیم.

مولود کعبه

در تابلوی «مولود کعبه» که روایتی از تولد امام اول شیعیان است، خروج «فاطمه بنت اسد» در حالی که نوزادش، امام علی (ع)، را در آغوش دارد، به تصویر کشیده شده است. فرشچیان در این تابلو، رنگ غالب را سفید انتخاب کرده و فرشتگان هم در اطراف تابلو دیده می‌شوند. این اثر حکایتی روشن از قدر و اهمیت دیده به جهان گشودن حضرت علی (ع) است.

در این نقاشی نگارگر ایده‌آل‌ترین حالتی که از دنیای اطراف خود می‌بیند را نقش می‌کند. تصویر عالم مثال، عالمی ماورائی بین عالم ماده و آخرت. شاید تصویر موجودات و اشیا در آن‌ها غیرعادی به نظر برسد، ولی درواقع این موضوع حاکی از این است که این تصویر غیرعادی، زیباترین حالت آن از نظر نقاش است و قدرت بالای طراحی نقاش این اطمینان را می‌دهد که وی توانایی کامل ترسیم حالت واقعی تصویر را دارد.

غدیر خم

از جمله آثار مذهبی استاد فرشچیان تابلو غدیرخم است که به یکی از مهم‌ترین اعیاد اعتقادی شیعیان اشاره دارد. در این اثر رسول اکرم (ص) و حضرت علی (ع) از پشت به تصویر کشیده شده اند.

در تصویری که فرشچیان از این واقعه پراهمیت و با قلم توانمند خود درج کرده است، حضرت رسول (ص) را کمی بالاتر از حضرت علی (ع) کشیده که نماد بالا بودن پیامبر اکرم (ص) و جانشینی حضرت علی (ع) است. در این تصویر دست پیامبر (ص) به سوی آسمان است و فضای بالا نمایانگر مرغان آسمانی و هاله‌ای از نور و روشنایی است که تاکید بر نفس جانشینی حضرت از سوی پروردگار است.

این فضای معنوی با چهره‌های شاد و متفاوت حاضران که نشان از تفاوت ملیت و قومیت دارد و حاکی از رضایت و پذیرش این حکم الهی از سوی حاضران است، به نمایش درآمده است. در این فضا چهره چندین طفل که توسط والدینشان بالا گرفته شده‌اند حاکی از این است که این کودکان نیز شاهد این واقعه مهم هستند که این خود حاکی از جدی تلقی کردن کودکان و اهمیت دادن آنان در مسائل مهم دینی تاریخی از سوی هنرمند است.

این اثر در مدت دو سال و در سال ۸۵ خلق شده است و تکنیک مورد استفاده در آن اکریلیک است.

پناه

یکی از آثار شاخص این هنرمند تابلو «پناه» است که به مهربانی و یتیم‌نوازی امام علی (ع) اشاره دارد. فرشچیان که در به تصویر کشیدن انسان‌های مهم و تاثیرگذار، بخشی از ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها را در نظر گرفته و آن را در اثرش پررنگ کرده، در تابلوی «پناه» مهربانی و یتیم‌نوازی امام علی (ع) را سوژه اصلی کار قرار داده است. او این تابلو را با تکنیک اثر آبرنگ در ۲۱ رمضان سال ۱۳۵۶ خلق کرد و ۱۵ سال بعد به موزه آستان قدس رضوی سپرد.

محمدرضا ساقی، مسئول پیشین گنجینه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی درباره این اثر گفته بود: نگارگر در این تابلو به دلیل قداست حضرت، ایشان را از پشت سر ترسیم کرده و سر مبارک حضرت را با دستار و پارچه‌ای پوشانیده است. تصویر حضرت علی علیه‌السلام در بالاترین قسمت سمت راست تابلو تصویرگری شده که نشان‌گر اوج مقام عرفانی و تقرب الهی است.

حضرت در این تابلو در حالی ترسیم شده‌اند که چند کودک یتیم را در آغوش گرفته و نوازش می‌کنند و در پایین پای ایشان نان و خرما در انبانی دیده می‌شود. همچنین رنگ‌های روشن به کار گرفته شده در این اثر، امیدبخش و سرشار از عواطف انسانی لطیف است که حالت پدرانه حضرت را نسبت به آن یتیمان نشان می‌دهد و نور زردرنگ ملایمی نیز در اطراف ایشان در گردش است که نمادی از استغراق حضرت در انوار الهی است.

فرشچیان، در پایان کار، نام و تاریخ اتمام اثر را در زیر تابلو سمت راست به خطی زیبا این‌گونه ثبت کرده است: درنهایت اخلاص ساخته شد. بیست و یکم ماه رمضان المبارک ۱۳۹۷ هجری قمری محمود فرشچیان.

شهادت

در این اثر، فرشچیان روایتی تلخ از شهادت امام علی (ع) در مسجد کوفه به دست ابن ملجم ملعون را نشان می‌دهد؛ اثری که در آن قاتل، کریه‌المنظر تصویر شده و امام علی (ع) مطابق با روایات، در حال خواندن نماز صبح است.