فرق فراموشی عادی با فراموشی خطرناک

فرادید| بسیاری از افراد با بالا رفتن سن نگران حافظه و سایر توانایی‌های فکری خود می‌شوند، مثلاً، نگرانی درباره‌ی کم شدن قدرت یادگیری مهارت‌های جدید، فراموشی پرداخت قبض یا جاگذاشتن کلیدها. این تغییرات معمولاً نشانه‌های «خفیف» فراموشی و بخش «نرمال» فرایند پیری هستند.

به گزارش فرادید؛ با بالارفتن سن، فراموشیِ گاه‌به‌گاه طبیعی است، اما مشکلات جدی حافظه انجام کارهای روزمره از قبیل رانندگی، استفاده از تلفن و یافتن راه خانه را دشوار می‌کند.

برای اطمینان یافتن از این ‌که ضعیف شدن حافظه و دیگر مشکلات شناختی شما در حیطه‌ی توانایی تفکر و یادگیری طبیعی هستند و چه عاملی سبب بروز آن شده است، با پزشک صحبت کنید.

نشانه‌هایی که با بروز آنها باید به پزشک مراجعه کنید:

• مراقبت نکردن از خود شامل کم غذا خوردن، حمام نکردن یا ناایمن رفتار کردن
• مشکل در فهمیدن و اجرای دستورالعمل‌ها یا راهنمایی‌ها
• گم شدن در مکان‌هایی که قبلا مثل کف دست می‌شناختید
• گیج شدن درمورد زمان، افراد و مکان‌ها
• پرسیدن مکرر سوالات مشابه

نکاتی برای رویارویی با فراموشی

کسانی ‌که دچار فراموشی‌های جزئی شده‌اند، می‌توانند از تکنیک‌های مختلفی برای سالم ماندن و مقابله با تغییرات حافظه و مهارت‌های ذهنی استفاده کنند. برخی از این تکنیک‌ها عبارتند از:

• برنامه‌ریزی کارها، درست کردن لیست انجام کارها و استفاده از ابزاری نظیر تقویم و برگه‌های یادداشت
• کمک‌های داوطلبانه در جامعه، مدرسه یا مکانی که برایتان مقدس است
• گذاشتن کیف پول، کلیدها، موبایل و عینک هر روز در یک جای ثابت
• مشاوره‌ی پزشکی درصورت افسردگی که هربار هفته‌ها طول می‌کشد
• مشارکت در فعالیت‌های مفید ذهنی و فیزیکی
• خواب کافی (شبانه هفت تا هشت ساعت)
• اعتدلال در مصرف نوشیدنی‌های الکی
• پیشگیری یا کنترل فشار خون بالا
• انجام یک کار تکراری و روزمره
• معاشرت با دوستان و خانواده
• یادگیری یک مهارت جدید
• ورزش و غذای خوب

اختلال شناختی خفیف

برخی از سالمندان دچار حالتی می‌شوند که به آن اختلال شناختی خفیف یا MCI (Mild Cognitive Impairment) می‌گویند به این معنا که آنها نسبت به هم‌سالان خود مشکلات حافظه یا تفکر بیشتری دارند. این افراد معمولاً می‌توانند از خودشان مراقبت کنند و کارهای عادیشان را انجام دهند. MCI می‌تواند نشانه‌ی اولیه‌ی بیماری آلزایمر باشد، اما تمام کسانی‌که MCI دارند به آلزایمر مبتلا نمی‌شوند. نشانه‌های MCI عبارتند از:

• مشکل داشتن در ابراز کلمات دلخواه در مقایسه با همسالان
• فراموش کردن رویدادها یا قرارملاقات‌های مهم
• گم کردن مکرر وسایل

اگر MCI دارید، هر 6 تا 12 ماه به پزشک مراجعه کنید تا تغییرات حافظه و مهارت‌های فکری دیگر شما به مرور زمان ارزیابی شود. عادت‌ها و رفتارهایی هستند که می‌توانید تغییرشان بدهید و فعالیت‌هایی که می‌توانید برای کمک به حفظ حافظه انجام دهید.

زوال عقل و پیری

زوال عقل (دِمانس) بخش طبیعی پروسه‌ی پیری نیست. این وضعیت شامل از دست دادن عملکرد شناختی (فکر کردن، به‌یادآوردن، یاد گرفتن و استدلال) و توانایی‌های رفتاری می‌شود، تاحدی‌که کیفیت زندگی و فعالیت‌های فرد را مختل می‌کند. از دست دادن حافظه در این بیماری شایع است، اما تنها نشانه‌ی زوال عقل نیست. افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است در حیطه‌ی مهارت‌های زبانی، ادراک بصری یا توجه کردن مشکل پیدا کنند. برخی افراد هم دچار تغییرات شخصیتی می‌شوند.

بااینکه زوال عقل شکل‌های مختلفی دارد، بیماری آلزایمر شایع‌ترین شکل آن در افراد بالای 65 سال است. در جدول زیر برخی از تفاوت‌های بین علائم نرمال پیری و علایم آلزایمر را می‌بینید.   

چه زمانی برای از دست دادن حافظه به پزشک مراجعه کنیم

اگر شما یا عضوی از خانواده‌تان در به‌یادآوردن وقایع اخیر یا تفکر مشکل دارید، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود. در چنین مواقعی، معاینه‌ی کامل برای ردیابی دلیل بروز علائم انجام خواهد شد که شامل اسکن مغزی هم می‌شود.

حافظه و مشکلات دیگر فکری دلایل احتمالی زیادی دارند، ازجمله افسردگی، عفونت یا عوارض جانبی داروها. گاهی‌اوقات، مشکل قابل‌درمان است و شناخت بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد، مشکل به یک اختلال مغزی مانند آلزایمر مربوط است که قابل‌درمان نیست.

یافتن دلیل مشکلات جهت تعیین بهترین راه‌حل مهم است. زمانی ‌که دلیل پیدا شود، می‌توان طرح درمانی درستی را اتخاذ کرد. کسانی ‌که مشکل حافظه دارند باید هر 6 تا 12 ماه به پزشک مراجعه کنند. بهتر است برای انجام این کار از عضوی از خانواده یا منشی مطب بخواهند در به‌یاد آوردن تاریخ مراجعه به پزشک به آنها کمک کند.

نکاتی درباره‌ی درمان‌های ثابت‌نشده

ممکن است برخی از افراد ترغیب ‌شوند درمان‌های آزمایش‌نشده یا اثبات‌نشده‌ای را امتحان کنند که مدعیِ هشیاتر کردن مغز و جلوگیری از زوال عقل هستند. مراقب قرص‌ها، مکمل‌ها، بازی‌های کامپیوتری تقویت‌کننده‌ی مغز یا محصولات دیگری که وعده‌ی بهبود حافظه و پیشگیری از اختلالات مغزی را می‌‌دهند، باشید. استفاده از این روش‌ها ممکن است با درمان‌های پزشکی تداخل کنند. درحال‌حاضر، هیچ دارو یا درمانی که جلوی آلزایمر یا دمانس‌ را بگیرد، وجود ندارد، اما داروهای متعددی هستند (البته با تجویز پزشک) که در صورت مصرف، علائم آلزایمر را در مراحل اولیه و میانی به‌صورت ایمن درمان می‌کنند.

چگونه از خودتان و دیگران در برابر درمان‌های اثبات‌نشده محافظت کنید

مراقب باشید ادعاهای محصول بیش از اندازه امیدوارکننده نباشد و مغایرتی با آن‌چه از پزشک خود شنیده‌اید، نداشته باشد.

به هر محصولی که در توضیحات از اصطلاح «کشف علمی» استفاده کرده، شک کنید. شرکت‌های بازاریاب این محصولات از وضعیت آسیب‌پذیر کسانی‌ که برای خلاصی از شر بیماری‌شان به‌دنبال روش‌های معجزه‌آسا هستند، سوءاستفاده می‌کنند. 

قبل از خرید هرگونه محصولی از جمله آن دسته از محصولات با برچسب «مکمل‌ غذایی» که وعده‌ی بهبود حافظه یا پیشگیری از زوال عقل را می‌دهد، با پزشک مشورت کنید.

منبع: www.nia.nih.gov