راهکار‌های درمانی مسمومیت الکلی

مسمومیت الکلی اخیرا در کشور باعث مرگ و میر گسترده‌ای شده است. شاید اگر مصرف کنندگان این ماده یا اطرافیان آنها، اطلاع کافی و درستی درباره راهکار‌های درمانی داشتند، باعث می‌شد بیمار سریعتر به مراکز درمانی اعزام شود و در مراکز درمانی هم اگر روند درمان به درستی انجام می‌شد، امکان حفظ جان برخی از قربانیان وجود داشت. در گفتگو با یک پزشک مسئول، راهکار‌های درمانی مسمومیت با الکل را مرور کردیم.

خبرآنلاین نوشت: دکتر محمدرضا قدیرزاده، رییس گروه مطالعات اعتیاد و سوءمصرف مواد و الکل سازمان پزشکی قانونی درباره مسمومیت‌های الکی و راهکار‌های درمانی آن گفتگو کرد. این گفتگو از آن جهت دارای اهمیت است که راهکار‌های درمانی سریع را برای پرسنل درمانی در مراکز اورژانس مرور می‌کند.

بیشترین مسمومیت الکلی به خاطر مصرف چه ماده‌ای است؟
بیشترین موارد مسمومیت با متانول به صورت اتفاقی و در جریان نوشیدن الکل طبی آلوده به متانول با درصد‌های مختلف رخ می‌دهد. مهمترین نکته در معاینه اورژانسی بیمار، تشخیص این است که بیمار الکل اتیلیک یا الکل سمی چوب یا متانول مصرف کرده.

پزشکان چطور در معاینه اولیه به مصرف الکل چوب در بیمار مشکوک می‌شوند؟
مواردی که بیشتر مشکوک به مصرف متانول است شامل مصرف الکل دست ساز، علامتدار بودن مراجعه چندین نفر به دلیل مسمومیت الکلی، مراجعه تاخیری به بیمارستان پس از مصرف الکل، بدتر شدن ساعت به ساعت حال بیمار، تشنج مکرر و اسیدی شدن شدید خون، وجود اختلال بینایی به صورت دید تونلی یا منظره برفی یا تاری دید و مردمک‌های گشاد است.

راهکار‌های درمانی برای مسمومیت‌های الکلی چیست؟
در ابتدا بهتر است آزمایش‌هایی مانند اسمولال گپ، آنیون گپ و سطح سرمی اتیلیک، متیلیک، formate و lactate انجام شود تا از مصرف الکل متانول اطمینان پیدا کنیم. بعد هم برای اینکه درمان شروع شود باید زمان مراجعه و زمان گذشته از نوشیدن را محاسبه کرد و مطمئن شد آیا متانول به صورت خالص مصرف شده یا ترکیب اتانول (الکل غیرسمی) و متانول باعث مسمومیت شده است.

اقدام درمانی اولیه برای این بیماران چه باید باشد؟
به زبان ساده و بدون بحث تخصصی باید گفت: درمان مسمومیت الکلی با الکل چوب ۴ بخش دارد، ابتدا باید از تبدیل متانول به ماده سمی اسید فرمیک جلوگیری کرد که در این مرحله با تجویز الکل غیرسمی یا اتانول یا داروی فومپیزول این مرحله طی می‌شود.

پس از آن باید تلاش کرد اسید فرمیک به وجود آمده در بدن بیمار را به آب و دی اکسید کربن تبدیل کنیم که کار هم با تجویز داروی فلونیک اسید انجام می‌شود. بعد از آن است که سم درون خون و فرمیک دیالیز کاهش می‌دهیم.

یعنی دستگاه همودیالیز به کمک کلیه‌های بیمار می‌آید. همچنین برخی از درمان‌هایی که به بهبود حال بیمار منجر می‌شود کنترل تشنج با داروی بنزودیازپین، تجویز داروی سدیم بای کربنات و تزریق داروی هیدروکورتیزون به داخل رگ برای درمان اختلال بینایی بیمار است.

معمولا افرادی که الکل غیرسمی مصرف کرده اند، هم دچار تاری دید و حالت مستی می‌شوند، آیا تاری دید در فردی که الکل خورده برای تشخیص این که الکل سمی یا غیرسمی است، کاربرد دارد؟
پاسخ منفی است، زیرا هر دو تاری دید می‌دهند. البته اگر فردی به طور مشخص اختلال تنفسی با برانچیختگی پوستی یا عوارض گوارشی با الکل چوب داشته باشد وجود تاری دید و گشادی مردمک نشانه‌ای از بروز مسمومیت است. علامت مهم چشمی دید تونلی است انگار بیمار از داخل یک تونل به اطراف نگاه می‌کند یا منظره‌ای که می‌بیند برفی است و بیمار می‌گوید انگار ذرات پنبه جلوی چشمم است.

بیمار با مسمومیت متانول با چه علایمی مراجعه می‌کند؟
معمولا دل درد شدید دارند، همچنین اختلال دید یا کوری و اختلال تنفسی شدید دارند، همچنین در برخی موارد حاد مسمومیت تشنج مکرر دارند و اقدامات درمانی برای آن‌ها موثر نیست و در نهایت به بیهوشی (کما) ختم می‌شود.

دیدن تشنج بیمار برای همراهان او، خیلی ترسناک است، بهترین درمان تشنج ناشی از مسمومیت الکلی چیست؟
باید اسیدی شدن خون را کم کرد، مثلا با تجویز داروی سدیم بی کربنات یا بنزودیازپین وریدی و درمان اختصاصی با تجویز آنتی دوت باعث کاهش اسیدی شدن خون شد.