کرونا یک بیماری فصلی خواهد شد؟

چیز‌های زیادی می‌توانند بر انتشار ویروس کووید-۱۹ اثرگذار بگذارند، از دمای هوا گرفته تا تغییراتی که در رفتار انسان‌ها به وجود می‌آید. این یعنی ویروس کرونا می‌تواند به یک ویروس فصلی تبدیل شود.

کرونا نام مجموعه‌ای از ویروس‌ها است که حداقل چهار نوع از آن‌ها تاکنون شناسایی‌شده‌اند. این ویروس‌ها همگی هم‌خانواده‌های آنفولانزا هستند که برخی از آن‌ها عملکرد فصلی دارند و برخی دیگر چنین عملکردی را نشان نمی‌دهند.

همۀ ویروس‌های هم‌خانواده کرونا، در زمستان عملکرد شدیدتری نشان نمی‌دهند، اما درمجموع ویروس‌هایی که بر عملکرد سیستم تنفسی اثر می‌گذارند در زمستان قدرت عفونی بیشتری دارند.

یکی از دلایل آن رفتار‌های ما در زمستان است. تمایل به ماندن در فضا‌های بسته، کم شدن جریان هوا در محیط‌های بسته و درنتیجه وجود رطوبت بالاتر در این فضا‌ها موجب می‌شود که فضا برای بقا و انتشار ویروس‌ها بیشتر شود.

با این اوصاف مجموعه‌ای از رفتاری انسانی و تغییرات دمایی اثری چشمگیر بر شیوه انتشار ویروس‌های تنفسی می‌گذارند. اینکه کدام عامل مهم‌تر است هنوز برای دانشمندان مشخص نشده است، اما می‌توان به این نتیجه رسید که تغییرات دمایی و رفتاری می‌تواند بر عملکرد ویروس کووید-۱۹ اثر بگذارد و نحوه انتشار آن را در فصل‌های مختلف تغییر دهد.

دانشمندان این فرض را مطرح کرده‌اند که عملکرد این ویروس می‌تواند در کشور‌های که فصل زمستان در آن‌ها وجود دارد (مناطق غیرگرمسیری) به‌صورت فصلی درآید.

درست است که مناطق گرمسیری هم از آمار ابتلای بالا به این ویروس رنج می‌برند، اما عملکرد این ویروس در مناطق سردسیر و زمستانی شدیدتر و تهاجمی‌تر بوده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد که مناطق سرد و خشک بیشتر مستعد انتقال و تشدید عملکرد ویروس باشند و احتمالاً عملکرد این ویروس در هوای گرم و مرطوب کندتر و خفیف‌تر شود.

سرما یا فاصله‌گذاری اجتماعی؟
در مقابل برخی مطالعات نشان می‌دهند که دمای هوا تأثیر چندانی بر الگوی عمل ویروس کرونا ندارد. مطالعه‌ای که روی ۱۴۴ مکان جغرافیایی متفاوت انجام شد نشان داد که در اواخر زمستان این ویروس با شدت بسیاری زیادی در جهان گسترش پیدا کرد.

بررسی الگوی گسترش ویروس از ۱۷ اسفند تا ۸ فروردین نشان داد که ویروس کووید-۱۹ چندان تابع دمای هوا عمل نمی‌کند و الگوی انتشارش بیش از آنکه تابع دما باشد تابع رفتار‌های انسان‌ها است. فاصلۀ اجتماعی اثر معناداری بر الگوی انتشار بیماری داشت تا دمای هوا.

یکی از دلایل آن این است که بدن ما نسبت به این ویروس که برای اولین بار است منتشر می‌شود ایمنی ندارد بنابراین تا زمانی که ایمنی گله‌ای رخ ندهد این ویروس نمی‌تواند فصلی شود؛ بنابراین پیش‌بینی می‌شود که با واکسیناسیون گسترده و ابتلای بخش عمده‌ای از جمعیت زمانی که ایمنی گله‌ای اتفاق بیفتد عملکرد این ویروس نیز مانند سایر آنفولانزا‌ها فصلی شود.

اما نباید فراموش کرد که همۀ این‌ها در سطح فرض باقی‌مانده‌اند چراکه درواقع عملکرد ویروس کووید-۱۹ شبیه به هیچ‌یک از انواع ویروس‌های آنفولانزا و فصلی نبوده است بنابراین نمی‌توان با قطعیت در مورد عملکرد آیندۀ آن داوری کرد.

برای مثال ابتلای مجدد برخی از افراد به این ویروس نشان می‌دهد که ایمنی گله‌ای هم می‌تواند فرضیه‌ای غلط از آب دربیاید. با توجه به اخباری که به گوش می‌رسد و دسترسی همگانی به واکسن را تا سال ۲۰۲۴ ناممکن می‌دانند به نظر می‌رسد که همچنان باید بر رفتار‌ها و الگوی تماس‌های اجتماعی تمرکز کنیم، چون رسیدن به ایمنی گله‌ای از طریق واکسن حداقل ۴ سال زمان خواهد برد.