جابه‌جایی‌های باستانی بشر؛ همه ما مهاجر بوده‌ایم؟

دانشمندان با بررسی مهاجرت‌های باستانی و هزاران ساله بشر، تقریباً به این نتیجه رسیده‌اند که اجداد ما انسان‌های امروزی، روزی از جایی مهاجرت کرده‌اند و ما حاصل تعداد زیادی اختلاط‌های ژنتیکی هستیم که احتمالاً از آفریقا آغاز شده است.

انسان‌ها معمولاً دوست دارند بدانند از کجا آمده‌اند. داستان‌های جذابی در مورد ریشۀ انسان‌ها و آغازگاه اجتماعات بشری وجود دارد. این داستان‌ها به ما می‌گویند که واقعاً از کجا آمده‌ایم، چگونه کنار هم قرار گرفته‌ایم و این چیزی که الان می‌بینیم در نتیجۀ چه جابه‌جایی‌ها و تغییرات جمعیتی بوده است.

یکی از این داستان‌ها، داستان ژن‌ها است. با پیشرفت علم دانشمندان توانسته‌اند دی‌ان‌ای‌های باستانی بیشتری را کشف کنند و آن‌ها را مورد بررسی قرار دهند. تحلیل دی‌ان‌ای حاصل از استخوان‌های یافت شده از انسان‌های باستانی و مقایسۀ آن با نمونه‌های امروزی داده‌های جالب توجهی را در مورد جابه‌جایی و مهاجرت اجداد باستانی ما ارائه می‌کنند. اجداد انسان خردمند امروزی را هوموساپینس می‌نامند.

از زمانی که هوموساپینس پا به روی زمین گذاشته است مدام در حال حرکت بین سرزمین‌های مختلف بوده است، اما یک سؤال وجود دارد آیا کسی هست روی زمین که اجدادش هیچ‌گاه مهاجرت نکرده باشند و برای چندین هزار سال اجدادش در یکجا زندگی کرده باشند؟

قومی که مهاجرت نکرده است
در کمال شگفتی به‌نظر می‌رسد که چنین قومی وجود داشته باشد. برخی انسان‌شناسان می‌گویند گروه‌های «خوی سان» در آفریقا چنین وضعیتی دارند و برای هزاران سال است که در این منطقه ساکن هستند و اجدادشان مهاجر نبوده‌اند.

«خوی سان» نام یک زبان است که اقوامی در مناطقی از بوتسوانا، نامیبیا، آنگولا و آفریقای جنوبی با آن صحبت می‌کنند.

این اقوام در مناطقی زندگی می‌کنند که به نظر می‌رسد انسان خردمند امروزین برای اولین بار در آنجا ظاهر شد. به همین خاطره انگار که این مناطق را باید گهواره بشریت دانست. هرچند در این مورد همچنان بحث وجود دارد که جنوب آفریقا گهواره بشریت بوده است یا شرق آفریقا. حتی احتمال غرب آفریقا نیز مطرح شده است.

برخی دیگر از محققان چنین فرضی در مورد خوی سان زبان‌ها را رد می‌کنند. شواهد آن‌ها به تنوع ژنتیکی آن‌ها اشاره دارد. آن‌ها معتقدند که میزان تعاملات و مهاجرت‌ها انقدری بالا بوده است که نتوان هیچ فردی را پیدا کرد که برای هزاران سال در یک منطقه بوده باشد و اجدادش مهاجر نبوده باشند.

از حدود صد هزار سال قبل موج‌های مهاجرتی انسان از آفریقا آغاز شد و به نظر می‌رسد اولین مقصد آن‌ها خاورمیانه بوده باشد.

بعد از آن این انسان‌های باستانی از سواحل هند به سمت جنوب شرق آسیا حرکت کردند و ده‌ها هزار سال بعد ماجراجویی‌های مهاجرتی بیشتری اتفاق افتاد تا اینکه انسان در سرتاسر کرۀ زمین پخش شد. در همین فرایند است که تبادل دی‌ان‌ای زیادی صورت گرفته است و نژاد‌های مختلف انسانی پدید آمده‌اند.

مهاجرت‌های گسترده باعث تداخل‌های نژادی بیشتر و بشتری شده است و همین امر باعث به‌وجود آمدن طیف گسترده‌ای از تنوع ژنتیکی در انسان امروزی شده است که محصول ده‌ها هزار سال ترکیب و جابه‌جایی است.

با کمک تحلیل ساختار‌های دی‌ان‌ای که از دوران باستان به دست ما می‌رسند دانشمندان تلاش می‌کنند مدل‌های مهاجرتی انسان‌های اولیه را طراحی کنند.