شهرهای باستانی با مهندسی شگفت‌انگیز که در اعماق «جنگل آمازون» پیدا شدند
باستان‌شناسان شبکه‌ی وسیعی از شهرهای باستانی را در آمازون اکوآدور کشف کرده‌اند. شهرهایی که شیوه طراحی آنها درک ما را از تمدن های باستانی منطقه آمازون تغییر می‌دهد.
فرادید| پیشرفتهای اخیر در فناوری باستان‌شناسی منجر به کشف شگفت‌انگیزی شده که همه دانسته‌های ما درباره آمازون باستان را به چالش می‌کشد. دره آپانو در اکوآدور که مدت‌هاست مورد توجه تاریخ‌نگاران و باستان‌شناسان بوده، یافته‌های چشمگیری به همراه داشته که فهم ما از جوامع پیش‌کلمبیایی جنگل‌های آمازون را تغییر داده است. این کشف که با استفاده از اسکن‌های LiDAR (تشخیص نور و فاصله) ممکن شده، شبکه‌ی وسیعی از شهرها را کشف کرده که بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارند. این یافته‌ها نه تنها برای باستان‌شناسی اهمیت زیادی دارند، بلکه شیوه دیدگاه ما درباره آمازون به‌عنوان مهد تمدن‌های باستانی را دگرگون می‌کنند.
به گزارش فرادید، مطالعه‌ای که در نشریه علمی Science منتشر شده به رهبری استفن روستین از مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، گستره‌ی کامل این تمدن‌های باستانی را آشکار کرده که شامل زیرساخت‌های عظیم، برنامه‌ریزی شهری گسترده و یک جامعه بسیار سازمان‌یافته می‌شود که پیش از این در این منطقه دیده نشده بود. این پژوهش مرزهای روایت‌های تاریخی درباره آمازون را جلو می‌برد و فصل جدیدی درباره داستان غنی جوامع باستانی در آمریکای جنوبی خواهد بود.
فناوری انقلابی پشت این کشف
درک تمدن‌های باستانی آمازون به کمک استفاده از فناوری LiDAR حاصل شد. این روش سنجش از راه دور به دانشمندان این امکان را می‌دهد پوشش متراکم جنگل‌ها را ببینند و ساختارهای پنهان زیر آن را نقشه‌برداری کنند. سال ۲۰۱۵، موسسه ملی میراث فرهنگی حامی مالی اکوآدور برای اسکن دره آپانو شد و نتایج آن شگفت‌انگیز بود. بیش از ۶۰۰۰ تپه پراکنده در ۱۵ مکان مختلف نشان داده شد که گواه حضور مراکز شهری بود که پیش از این در چنین محیط دورافتاده و سختی غیرممکن تصور می‌شد.
به گفته استفن روستین، مدیر تحقیق در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، این کشف بی‌سابقه است. او به بی‌بی‌سی گفته: «اینجا قدیمی‌تر از هر مکان دیگری است که ما در آمازون می‌شناسیم. ما دیدگاهی اروپامحور از تمدن داریم، اما این یافته نشان می‌دهد باید دیدگاه‌مان را درباره فرهنگ و تمدن تغییر دهیم.» شهرهای باستانی دره آپانو این باور را به چالش کشیدند که آمازون نمی‌توانسته جوامع بزرگ و پیچیده را حمایت کند. این یافته‌ها به پیشرفت این ایده نیز کمک می‌کنند که جنگل‌های آمازون مدت‌هاست محل تمدن‌های شهری پر رونق بوده‌اند.
نقشه‌ای که فشردگی دره آپانو را بر اساس اسکن‌های لیدار نشان می‌دهد.
شبکه پیچیده‌ای از شهرها
ساختارهایی که به کمک اسکن‌های LiDAR کشف شده‌اند تنها سکونتگاه‌های جداگانه نیستند؛ بلکه شبکه‌ی شهری متصل و پیچیده‌ای هستند. پژوهشگران مجموعه‌ای از تپه‌ها را کشف کردند که اطراف میدان‌های مرکزی چیده شده‌اند و گواه این هستند که منطقه به‌دقت با اهداف روشن برای سکونت، مراسم و کشاورزی طراحی شده است. این تپه‌ها که شمار آنها حدود ۶۰۰۰ است، به کمک یک سیستم جاده‌ای پیچیده بهم متصل شده‌اند که مسافت‌های زیادی را در بر می‌گیرد.
آنتوآن دوریسان از نویسندگان این مطالعه بر پیچیدگی شبکه جاده‌ها تأکید کرده و در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی گفته: «شبکه جاده‌ای بسیار پیچیده است. این شبکه بر مسافت‌های وسیعی گسترش یافته و همه چیز بهم متصل است. اینجا زوایای قائمه‌ای وجود دارد که بسیار چشمگیر هستند.» این سطح از مهندسی نشان می‌دهد مردم این شهرهای باستانی جامعه‌ای بسیار سازمان‌یافته و وسیع داشته‌اند و قادر به انجام کارهای شگفت‌انگیزی در زمینه برنامه‌ریزی شهری بوده‌اند.
تغییر درک ما از جوامع آمازونی
کشف این شهرها درک ما از فرهنگ‌های باستانی آمازون را تغییر می‌دهد. از دید تاریخی، تصویر جوامع آمازونی محدود به گروه‌های کوچکی از مردم بدوی بوده که در کلبه‌های ساده می‌زیستند و کشاورزی‌شان ابتدایی بوده است. اما این کشف نشان می‌دهد تمدن‌های باستانی آمازونی بسیار پیچیده‌تر از تصورات پیشین ما بوده‌اند.
این کشف به‌ویژه از آن جهت اهمیت دارد که دیدگاه ما از آمازون را تغییر می‌دهد، نه به‌عنوان یک دشت وحشی برای تسخیر، بلکه به‌عنوان یک منطقه‌ی تاریخی غنی و فرهنگی که جوامع پیچیده در آن شکوفا شده‌اند.
یافته‌های دره آپانو شواهدی از کشاورزی وسیع و سکونتگاه‌های دائمی هستند که می‌توانسته بیش از ۱۰۰.۰۰۰ نفر را در خود جای دهد. این امر نیازمند سیستم‌های پیشرفتهای از مدیریت منابع، کشاورزی و حکومت‌داری بوده که دیدگاه سنتی درباره این منطقه به‌عنوان مکانی نامناسب برای تمدن‌های بزرگ و دائمی را به چالش می‌کشد.
این انیمیشن سه‌بعدی با استفاده از داده‌های لیدار، مرکز شهری کاتوکا را نمایش می‌دهد
تغییر بنیادین در پژوهش‌های آمازونی
پیامدهای این کشف فراتر از دره آپانو است. این کشف یادآوری روشنی است از اینکه درباره فرهنگ‌های باستانی آمازون هنوز چیزهای ناشناخته باقی‌مانده است. کریستوفر فیشر، باستان‌شناس دانشگاه ایالتی کلرادو که در این مطالعه دخالت نداشته، این یافته را به یک «جستجوی گنج» برای باستان‌شناسان تشبیه کرده و گفته: «دانشمندان نشان دادند در این مناطق مردم بسیار بیشتری بوده‌اند و آنها به‌شکل قابل‌توجهی منظره را تغییر داده‌اند. این یک تغییر بنیادین در تفکر ما درباره چگونگی اشغال این مناطق توسط مردم است.»
این کشف باید منجر به ارزیابی مجدد میراث فرهنگی آمازون شود. این پژوهش تأکید دارد که میراث آمازونی دو بُعد زیست‌محیطی و فرهنگی دارد و دیدگاه‌های قدیمی درباره نقش این منطقه در تمدن‌های باستانی را به چالش می‌کشد. تیم پژوهشی در مطالعه خود می‌نویسد: «چنین کشفی یک نمونه زنده دیگر از دست‌کم گرفتن میراث دوگانه آمازون است: زیست‌محیطی و در عین حال فرهنگی و درنتیجه بومی. ما معتقدیم باید پیش‌فرض‌هایمان را درباره دنیای آمازون به‌کل بازنگری کرده و در این فرایند، زمینه‌ها و مفاهیم را در نور علم جامع و مشارکتی بازتعریف کنیم.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
