آیا کرونا واقعا به کشور بازگشته است؟ این ۳ کشور موفق به حذف کرونا شدند

حمید سوری، مدرس ارشد بین‌المللی و رئیس پیشین کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید-۱۹ و کمیته کشوری واکنش سریع درباره هشدار وزارت بهداشت مبنی بر افزایش آمار ابتلا به کرونا در کشور و بازگشت دوباره کووید-۱۹ به کشور گفت: این اپیدمی از کشور ما و در سطح جهانی نرفته بوده که بخواهد بازگردد، بلکه با کاهش موارد ابتلا و مرگ ناشی از کووید-۱۹ که از سال ۲۰۱۹ میلادی آغاز شده بود، دیگر شاهد مرگ‌های روزانه چند صدنفری در نبودیم.

او با بیان این که برخی کشورها این اپیدمی را کنترل و برخی دیگر آن را حذف کرده‌اند، ادامه داد: اپیدمی‌ها به‌تدریج می‌توانند کنترل، حذف، ریشه‌کن و حتی خاموش شوند. کنترل به معنای کاهش میزان شیوع و شدت بیماری به سطحی قابل‌قبول است. هدف آن هم کاهش موارد جدید و جلوگیری از گسترش بیشتر اپیدمی است و معمولاً با اجرای تدابیر بهداشتی و درمانی حاصل می‌شود. حذف به معنی کاهش موارد بیماری به صفر در یک منطقه خاص است، آن هم درحالی‌که ممکن است در مناطق دیگر هنوز وجود داشته باشد.

به گفته سوری هدف این مرحله از بین‌ بردن بیماری در یک جمعیت خاص یا منطقه جغرافیایی است و معمولاً به کمک واکسیناسیون و اقدامات بهداشتی انجام می‌شود. ریشه‌کنی هم به معنای ازبین‌بردن کامل بیماری در سطح جهانی است به‌طوری‌که دیگر هیچ موردی در هیچ نقطه‌ای از جهان وجود نداشته باشد. این هدف به‌شدت چالش‌برانگیز است و نیازمند تلاش‌های گسترده و هماهنگ جهانی است. مثال بارز آن بیماری آبله است که به طور کامل ریشه‌کن شده است.

۶ کشور موفق در کنترل یا حذف بیماری

سوری درباره کشورهای موفق در کنترل اپیدمی کووید-۱۹ بیان کرد: آلمان، کانادا و کره‌جنوبی از جمله این کشورها هستند که با اجرای تدابیر بهداشتی مؤثر، واکسیناسیون و نظارت دقیق، موارد جدید را به سطح قابل‌قبول کاهش دادند. در مقابل، کشورهایی مانند نیوزلند، استرالیا و سنگاپور توانسته‌اند کووید-۱۹ را در سطح ملی حذف کنند. این کشورها با استفاده از قرنطینه‌های سخت‌گیرانه و واکسیناسیون موفق شدند موارد بیماری را به صفر برسانند. در حال حاضر، هیچ کشوری نتوانسته کووید-۱۹ را به طور کامل ریشه‌کن کند، اما هدف برخی از کشورها این است که با تلاش‌های جهانی و واکسیناسیون گسترده، به این هدف نزدیک شوند.

این اپیدمیولوژیست درباره وضعیت ایران هم به این نکته اشاره کرد که شرایط به‌تدریج بهبود یافته و با اجرای برنامه‌های واکسیناسیون گسترده، تعداد موارد جدید و بستری‌ها کاهش‌ پیدا کرده و نظام بهداشت و درمان توانسته کنترل بهتری بر روی شیوع بیماری داشته باشد. بااین‌حال، چالش‌هایی مانند ظهور واریانت‌های جدید و نیاز به تقویت برنامه‌های بهداشتی و آموزشی همچنان وجود دارد. که البته مقامات بهداشت عمومی به دنبال حفظ نظارت و اجرای تدابیر پیشگیرانه برای جلوگیری از گسترش مجدد بیماری هستند. به‌طورکلی هم ایران در مسیر کنترل و مدیریت اپیدمی قرار دارد.

فاکتورهای کاهش اپیدمی

سوری با تاکید بر این که اپیدمی معمولاً زمانی خاتمه‌یافته تلقی می‌شود که تعداد مبتلایان جدید به طور مداوم کاهش داشته و به سطوح پایینی برسد، عنوان کرد: این کاهش باید برای یک دوره زمانی مشخص، معمولاً چند هفته یا چند ماه، ادامه داشته باشد. نشانه‌های قابل‌توجهی هم از انتقال در جامعه وجود نداشته باشد و مقامات بهداشت عمومی با بررسی‌های مستمر، اطمینان حاصل کنند که اپیدمی کنترل شده است. وجود ایمنی جمعی که می‌تواند از طریق واکسیناسیون یا ابتلا و بهبودی حاصل شود، نیز به خاتمه اپیدمی کمک می‌کند. بااین‌حال، ممکن است شرایط خاصی وجود داشته باشد که تعیین خاتمه اپیدمی را پیچیده‌تر کند.

به گفته این مدرس بین‌المللی، عوامل متعددی می‌توانند در کاهش شدت یک اپیدمی دخالت داشته باشند. از جمله افزایش میزان واکسیناسیون یا ایمنی گله‌ای در جمعیت که انتقال ویروس را کاهش می‌دهد. دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی مؤثر به تشخیص زودهنگام و درمان بیماران هم کمک می‌کند. اطلاع‌رسانی و آموزش جامعه درباره روش‌های پیشگیری، مانند رعایت بهداشت فردی و فاصله‌گذاری اجتماعی هم می‌تواند به کاهش انتقال ویروس کمک کند. اجرای تدابیر بهداشتی مانند قرنطینه، محدودیت تجمعات و تعطیلی موقت مکان‌های شلوغ هم می‌تواند انتقال را کاهش دهد. پیشرفت در تحقیقات برای درمان‌های مؤثر و واکسن‌های جدید به کاهش شدت اپیدمی کمک می‌کند. نظارت دقیق بر شیوع بیماری و ردیابی تماس‌ها نیز به شناسایی و کنترل موارد جدید کمک می‌کند. علاوه بر این، شرایط اجتماعی و اقتصادی مانند شرایط زندگی، دسترسی به منابع و حمایت اجتماعی نیز تأثیرگذار هستند.

آیا اپیدمی کووید ۱۹ واقعا بازگشته است؟

سوری با بیان این که به نظر می‌رسد که کووید-۱۹ دوباره در ایران فعال شده، عنوان کرد: این موضوع البته به شکل یک بحران جدید نیست. گزارش‌ها نشان می‌دهند که موارد ابتلا به ویروس کرونا در هفته‌های اخیر افزایش‌ یافته و وزارت بهداشت بر لزوم رعایت اقدامات مراقبتی تأکید کرده است. با این ‌حال، هیچ سویه جدیدی از ویروس شناسایی نشده و وضعیت اضطراری جهانی اعلام نشده است.

به گفته این اپیدمیولوژیست، در حال حاضر، وضعیت پاندمی کووید-۱۹ در جهان نسبتاً پایدار است و دیگر به‌عنوان یک بحران جهانی تلقی نمی‌شود. سازمان جهانی بهداشت (WHO) هم در ماه مه ۲۰۲۳ پایان وضعیت اضطراری کووید-۱۹ را اعلام کرد. بااین‌حال، برخی کشورها هنوز با افزایش موارد ابتلا در مقاطع مختلف مواجه هستند، اما این موارد عمدتاً شامل سویه‌های شناخته‌شده و کم‌خطرتر ویروس هستند.

او تاکید کرد: گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که در ۲۸ روز گذشته کلا ۱۴۵۸ مورد مرگ تایید شده در جهان به دلیل این بیماری رخ داده است که ۸۹۲ مورد کمتر از مدت مشابه قبل آن بوده است. در مورد ایران این اعداد گزارش مورد مرگ و حتی موارد تایید شده ابتلا در دسترس نیست. به همین دلیل نمی‌توان روند افزایش معناداری را برآورد کرد و تنها باید یه گزارش وزارت بهداشت اکتفا کرد. گزارش افزایش دو درصدی ابتلا از ۲ درصد به ۴ درصد هم ابهاماتی را ایجاد می‌کند. از جمله این که اولا منظور از چند هفته چیست؟ دوم این که آیا این موارد در یک نظام مراقبت فعال گزارش شده و تعداد تست‌های پی‌سی‌آر در جامعه چه اندازه بوده و در طی زمان ثابت بوده است؟ این گزارش به طور مشخص علت افزایش نسبت ابتلا را بیان نمی‌کند که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند واریانت‌های جدید، کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی یا افزایش سفرها باشد.

سوری ادامه داد: افزایش نسبت ابتلا در یک بازه زمانی خاص ممکن است نتایج موقتی باشد و نیاز به بررسی عمیق‌تری از روند کلی اپیدمی دارد. تحلیل کامل اپیدمی نیازمند بررسی سایر شاخص‌ها مانند میزان بستری، مرگ و میر و واکسیناسیون است. بدون این اطلاعات، تصویر کاملی از وضعیت اپیدمی ارائه نمی‌شود. گزارش فقط به درصد اشاره می‌کند و اطلاعات دقیق‌تری درباره تعداد موارد جدید، جمعیت هدف و نحوه جمع‌آوری داده‌ها ارائه نمی‌دهد. افزایش نسبت ابتلا ممکن است در مناطق خاصی باشد و باید بررسی شود که آیا این افزایش در تمام کشور یکسان است یا خیر.
توصیه به مردم و مسئولان

او در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی چه توصیه‌هایی می‌توان برای مسئولان و مردم داشت، عنوان کرد: برای مسئولان ارائه اطلاعات به‌روز و قابل‌اعتماد برای کاهش نگرانی عمومی و جلوگیری از انتشار شایعات، توجه ویژه به گروه‌هایی پرخطر، افزایش آمادگی بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی برای مقابله با افزایش احتمالی موارد ابتلا، افزایش تست‌های غربالگری، فعال‌سازی کمیته کشوری واکنش سریع، سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های مرتبط با درمان و پیشگیری از کووید-۱۹، اتخاذ تصمیمات سریع اما حساب‌شده برای کنترل شیوع بیماری و کاهش اثرات اقتصادی و اجتماعی آن توصیه می‌شود. برای مردم هم استفاده از ماسک، شست‌وشوی دست‌ها، رعایت فاصله اجتماعی در اماکن عمومی، دریافت دوزهای تقویتی واکسن در صورت توصیه پزشکان و توجه به ایمنی فردی و جمعی، تغذیه سالم، ورزش، و خواب کافی برای کاهش خطر ابتلا و در صورت مشاهده علائم مشکوک مانند تب، سرفه، یا تنگی نفس، مراجعه به مراکز درمانی ضروری است.

منبع: همشهری