نگاهی به بازی بهنوش طباطبایی در نقش زری در سریال «سووشون»؛ جلوه‌ای از صلابت زنانه
سریال «سووشون» با تمام حواشی و دست‌اندازهای ساترایی، این هفته به قسمت پنجم رسید و حالا تکلیف مخاطبان شبکه خانگی با این مجموعه روشن شده است؛ گروهی از علاقه‌مندان رمان ماندگار سیمین دانشور، منتقد سبک و سیاق نرگس آبیار در اقتباس از این اثر هستند و گروهی دیگر دل به دنیای زنانه سریال سپرده و با روایت‌های ذهنی و درونی «زری» همراه شده‌اند و همین ویژگی، این کاراکتر را در نقطه کانونی روایت سریال قرار داده است؛ بهنوش طباطبایی در ایفای نقش «زری» تا به اینجا چه عملکردی داشته و از این نقش چه می‌دانیم؟
رفتن سراغ اقتباس برای فیلم یا سریال، برای هر فیلمسازی حکم یک انتخاب سهل و ممتنع را دارد؛ سهل از این جهت که به پشتوانه غنای داستانی و ادبی نسخه مکتوب، می‌توان تا حدودی زیادی کیفیت نسخه تصویری را هم تضمین شده دانست و ممتنع از این جنبه که احتمالا نسخه مکتوب در ذهن هر خواننده‌ای تصویری را خلق کرده و فیلمساز به‌راحتی نمی‌تواند از پس چالش این قیاس بربیاید.
نرگس آبیار تن به این ریسک داده و یکی از بزرگ‌ترین رمان‌های تاریخ معاصر را به تصویر درآورده و حالا «سووشون» تنها یک کتاب نیست و می‌توان در قالب سریال، به تماشای آن نشست. داستانی که سیمین دانشور، از نظرگاه شخصیت اصلی‌اش یعنی «زری» آن را روایت کرده بود و طبیعتا در نسخه تصویری هم نرگس آبیار می‌بایست این زاویه نگاه را حفظ می‌کرد.به همین اندازه ایفای نقش این کاراکتر هم برای هر بازیگری می‌توانست یک چالش باشد و از میان گزینه‌های ممکن، نرگس آبیار دست روی بهنوش طباطبایی گذاشته است؛ بازیگری که حالا می‌توانیم در کنار سایر نقش‌آفرینی‌هایش، تا سال‌ها او را با نقش «زری» به یاد بیاوریم.همزمان با پخش قسمت پنجم سریال «سووشون» نگاهی به عملکرد بهنوش طباطبایی در ایفای این نقش داشته‌ایم.
«سووشون» نخستین تجربه حصور بهنوش طباطبایی در یک سریال خانگی است.
ویژگی ظاهری| در همان روایت مکتوب سووشون هم می‌توان نشانه‌های ظاهر زیبا و در عین حال شیک و امروزی زری را دید. او زنی تحصیل‌کرده و به‌روز در فضای اجتماعی پرتلاطم ایران در اوایل دهه 20 محسوب می‌شود که با وجود دل‌بستگی و ازدواج با یک خان، زنجیر ارتباطش با بدنه جامعه منقطع نشده و هنوز درگیر دغدغه‌های ذهنی خود درباره مناسبات جاری در زندگی روزمره ایرانیان در‌آن دوره است. در سریال «سووشون» هم نرگس آبیار به‌خوبی توانسته است این ویژگی‌های را در طراحی چهره و لباس «زری» منعکس کند.
زنی امروزی که در فقط در خلوت و خانه که در جلوت و در میان جمعیت هم همواره حواس‌ش به برازندگی ظاهری‌اش هست و اتفاقا در یکی از بزنگاه‌های دراماتیک داستان در قسمت ابتدایی، زیورآلاتش به چشم خاندان اعیانی حاکم شهر می‌آید و گوشواره‌اش را اینگونه از دست می‌دهد. زری اما در کنار پوشش خوش رنگ‌ولعاب و چهره‌ای آراسته، چشمانی نگران و پرسش‌گر دارد که بخش مهمی از با شخصیت‌پردازی این کاراکتر را به دوش می‌کشد و نمی‌توان در فهرست ویژگی‌های ظاهری این کاراکتر، برق مدام چشم‌هایش را نادیده گرفت.
«زری» با بازی بهنوش طباطبایی راوی قصه است و همین اهمیت این کاراکتر را نشان می‌دهد.
اهمیت نقش | «سووشون» روایت زری است و زری راوی «سووشون» است؛ همین اشاره برای درک میزان اهمیت این نقش در سریال کفایت می‌کند. هر آنچه که سیمین دانشور از تجربه زیسته خود در ایران دهه 20 و مهمتر از آن در زندگی مشترک با جلال آل‌احمد، در دل خود داشته، در اولین رمان بلند خود آن را در جان زری ریخته و به زبان او درآورده است. در همین قسمت‌های ابتدایی سریال هم، مخاطب ناآشنا با رمان، به این نکته اشراف پیدا کرده که بخشی از داستان سووشون، نه در پیرامون زری، که در ذهن او جریان دارد و چنین کاراکتری در هر روایتی، تبدیل به ستون اصلی می‌شود.
زری از یک سو، نظاره‌گر استقامت همسرش یوسف در برابر زیاده‌خواهی اجانب و نیروهای نظامی بیگانه است و از سوی دیگر، نگران است که آتش جنگ به خانه‌اش برسد و حریم عاشقانه‌اش با یوسف را تهدید کند. آنچه اما موقعیت این کاراکتر را در سریال، واجد اهمیت‌تر می‌کند، نقش کلیدی او در آشنایی مخاطب با سایر کاراکترهاست. زری در مقام راوی، هم معرف خود است و هم معرف دیگر شخصیت‌های پیرامونش؛ از خان‌کاکا و خانم‌فاطمه گرفته تا مک‌ماهون و مستر زینگر.
بهنوش طباطبایی با بازی سنجیده خود روح کاراکتر اصلی رمان را در قالب یک اثر تصویری زنده کرده است.
جنس بازی| آنچه به استناد پنج قسمت پخش شده از «سووشون» می‌توان به آن اذعان داشت، درک عمیق بهنوش طباطبایی از کاراکتر «زری» و مهمتر از آن تلاش بسیار ویژه او در مقام بازیگر برای جان بخشیدن به این کاراکتر در مقابل دوربین نرگس آبیار است. طباطبایی که تجربه ایفای نقش‌های تاریخی در کارنامه‌اش کم نبوده، به‌خوبی میان شخصیت پیچیده زری با دیگر کاراکترهای تاریخی‌ای که پیش‌تر بازی کرده بود، مرز گذاشته و با تمرکز روی جزییات، شمایل همراهی‌برانگیز از او خلق کرده است. بهره‌گیری از ظرافت‌هایی همچون بازی با دست‌ها، ضرباهنگ بیان دیالوگ‌ها، مکث‌ها و مهمتر از همه دقت در رعایت گویش شیرازی کاراکتر، از نکاتی است که ایفای نقش زری را به اتفاقی قابل‌تحسین در کارنامه این بازیگر تبدیل کرده است.
یکی از مهمترین امتیازات بهنوش طباطبایی در ایفای نقش زری، بازی کنترل‌شده با چشم‌هاست؛ چشم‌هایی که در عین آرامش، قرار است منعکس‌کننده بخشی از غلیان‌های درونی این کاراکتر باشد. چشم‌هایی که هم نظاره‌گر است و هم پرسش‌گر و طباطبایی در ایجاد این حس دوگانه به‌درستی عمل کرده و حتی در سکوت هم می‌توان تمایز را میان نگاه‌های عاشقانه او به یوسف و فرزندانش با نگاه‌های مردد او به خان‌کاکا و سایر فرصت‌طلبانی که زندگی‌شان را محاصره کرده‌‌اند، فهمید. «سووشون» به همان اندازه که روایتی انقلابی و پرشور علیه استعمار و تجاوز به خاک است، به همان اندازه واجد ظرافت‌هایی برخاسته از نگاه زنانه به مقوله‌هایی همچون غرور و عشق به فرزند و همسر است و همین نگاه توأمان، رمان سیمین دانشور را ماندگار کرده است؛ رمانی که حالا قهرمان اصلی‌اش یعنی «زری» در شمایل بهنوش طباطبایی، تصویری به‌قاعده در نگاه مخاطبان سریال نرگس آبیار، پیدا کرده است.
سریال «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار، با بازی میلاد کی‌مرام، بهنوش طباطبایی، فرشته صدرعرفایی و سام درخشانی هر صبح جمعه از پلتفرم «نماوا» منتشر می‌شود.
منبع: فیلم نیوز
