کشف جانور «دو سر» ۱۲۰ میلیون ساله که فقط ۷ سانتیمتر طول داشته است
ناهنجاری‌های نادر می‌توانند موجب رشد حیوانات دوسَر شوند و انگار چنین پدیده‌ای میلیون‌ها سال قدمت دارد. سال ۲۰۰۶، دیرین‌شناسان در چین فسیلی دوسَر از عصر دایناسورها را شناسایی کردند.
فرادید| هایفالوسوروس (Hyphalosaurus) یک خزنده کوچک و آبزی بود که بیش از ۱۲۰ میلیون سال پیش می‌زیست و هزاران فسیل از آن یافت شده‌اند، اما یک نمونه‌ی ویژه آن دو سر و دو گردن کامل دارد.
به گزارش فرادید، پژوهشگران سال ۲۰۰۶ نوشتند: «از سطح کمربند سینه‌ای به بعد، ستون‌مهره‌ها به دو سرِی گردنی تقسیم می‌شود و دو گردن بلند را شکل می‌دهد که به دو جمجمه ختم می‌شوند.»
این فسیل گواه یک ناهنجاری به نام دو شاخه‌ای شدن محوری (axial bifurcation) است که ممکن است در دوران رشد رخ دهد؛ وقتی جنین شروع به تقسیم شدن به دوقلوها می‌کند اما فرایند تقسیم کامل نمی‌شود. اگرچه این پدیده نادر است، اما حیوانات دوسر عجیب نیستند و در سال‌های اخیر مارها، لاک‌پشت‌ها، سمندرها، کوسه‌ها و حتی گوزن‌هایی با این ویژگی کشف شده‌اند.
یک تخته سنگ حاوی چندین فسیل هایفالوسوروس (با یک سر)
افسوس که داشتن دو سر همیشه بهتر از یک سر نیست. حیوانات با مشکل دو شاخه‌ای شدن محوری به ندرت به بزرگسالی می‌رسند. به نظر می‌رسد این مشکل هایفالوسوروس دوسر هم بوده که طول آن تنها ۷۰ میلی‌متر است و انگار یک جنین یا یک نوزاد بوده است.
با این حال، این قدیمی‌ترین نمونه‌ی شناخته‌شده از این مشکل است که به اوایل دوره کرتاسه بازمی‌گردد.
پژوهشگرانی که این فسیل را توصیف کرده‌اند، می‌گویند در حالی که فسیل‌های تقلبی از همان منطقه گزارش شده‌اند، این نمونه واقعی به‌نظر می‌رسد: پوشش ظریفی از رسوب هنوز بخشی از استخوان‌ها را پوشانده و تخته سنگی که فسیل‌ها در آن قرار دارند سالم است و هیچ ترک یا اثری از چسب‌کاری روی آن نیست.
شمار فسیل‌هایی که پیدا می‌کنیم تنها بخش کوچکی از موجودات زنده در گذشته‌های دور را فاش می‌کنند، بنابراین اینکه یک ناهنجاری نادر مانند این حفظ شده باشد، یک رویداد آماری بسیار نادر است که می‌تواند هر کسی را شگفت‌زده کند.
نتیجه‌ای که پژوهشگران گرفته‌اند اینست که این خزنده‌ی دوسر در سوابق فسیلی بی‌نظیر است.
این پژوهش سال ۲۰۰۶ در مجله Biology Letters منتشر شد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
