چرا پوتین به دنبال تصرف دونباس است؟ «سد دفاعی» مستحکمی که محور مذاکرات شد

ولادیمیر پوتین وقتی اعلام کرد که برای صلح خواهان تصاحب کامل منطقه دونباس اوکراین است، نیت خود را آشکار نمود. این منطقه در شرق اوکراین، که خط دفاعی مستحکم این کشور است، برای پوتین یک هدف استراتژیک مهم محسوب می‌شود که بیش از یک دهه به دنبال دستیابی به آن بوده است.

از زمان شروع جنگ در ۲۰۲۲، روسیه تقریباً کل منطقه دونباس، شامل استان‌های دونتسک و لوهانسک، را تحت کنترل خود درآورده است. با این حال، یک گوشه از استان دونتسک همچنان مقاومت می‌کند. خط مقدم در این منطقه تنها بخش کوچکی از کل درگیری را تشکیل می‌دهد، اما ناگهان همین قطعه باقی‌مانده از زمین، به مرکز مذاکرات صلح و گفتگوهای سیاسی تبدیل شده است.

در نشست هفته گذشته که نمایش قدرت دونالد ترامپ در بدو ورود ولادیمیر پوتین به آلاسکا با رژه هوایی نیز به شدت در رسانه‌ها خبرساز شد، پوتین اعلام کرد که اگر اوکراین آخرین محاصره باقی‌مانده در دونباس را تحویل دهد، درگیری در خط مقدم را متوقف می‌کند. اما کی‌یف همواره ایده واگذاری هر گونه قلمرویی که اکنون در اختیار دارد را رد کرده است و همین موضوع به یک نقطه‌ی اصلی اختلاف در مذاکرات تبدیل شده است.

سوال اینجاست که چرا پوتین این منطقه‌ی خاص را این‌قدر مهم می‌داند؟ دونباس قلب صنعتی اوکراین است و ذخایر غنی زغال‌سنگ و فلزات زیرزمینی را در خود جای داده است. با تصاحب کامل آن، روسیه می‌تواند جریان حیاتی این منابع سوخت فسیلی به اوکراین را کاملاً متوقف کند. دونباس همچنین موقعیت استراتژیک بسیار مهمی در این درگیری دارد. این منطقه به نوعی دروازه‌ای است که از قلب مرکزی اوکراین محافظت می‌کند و حول خط دفاعی مستحکم اوکراین شکل گرفته است.

این اصطلاح به مجموعه‌ای از شهرها و شهرک‌هایی اشاره دارد که روسیه تاکنون نتوانسته آن‌ها را تصرف کند. دره اطراف رودخانه کازنی تورِتس، که از منطقه‌ای که هنوز تصرف نشده می‌گذرد، به یک پایگاه دفاعی مستحکم تبدیل شده است. در طول بیش از یک دهه، خطوط دفاعی در دل زمین ایجاد شده و شیب‌ آن برای محاسبات برد توپخانه اندازه‌گیری شده‌اند. ارتش اوکراین هر وجب از این خاک را می‌شناسد، به همین دلیل روس‌ها تاکنون نتوانسته‌اند از آن عبور کنند.

با تصرف دونباس، نیروهای پوتین مسیر بسیار آسان‌تری برای پیشروی و در اختیار گرفتن بخش‌های وسیعی از مرکز اوکراین در حملات احتمالی آینده خواهند داشت. این منطقه همچنین سابقه تاریخی خاصی دارد که روسیه را به داشتن ادعای ویژه‌ای نسبت به آن سوق می‌دهد. دونتسک مدت‌ها یکی از مناطق روسی‌زبان اوکراین بوده و گرایش‌های سیاسی در آن گاهی به نفع روسیه تمام شده است.

دونتسک همچنین خانه و پایگاه اصلی قدرت ویکتور یانوکویچ، رئیس‌جمهور پیشین اوکراین و وفادار به کرملین، بوده است. یانوکویچ در سال ۲۰۱۴ سرنگون شد و درست پس از آن، روسیه کریمه را به تصرف خود درآورد. در هشت سال بعد، ناآرامی‌ها ادامه یافت و تحرک‌های تجزیه‌طلبانه که با کمک تسلیحات روسیه تقویت می‌شد نیز افزایش یافتند.

با اینکه مردم دونباس در انتخابات ۲۰۱۹ قاطعانه از ولادیمیر زلنسکی حمایت کردند، اما پوتین با طرح ادعای حفاظت از ساکنان این منطقه، آن را به‌عنوان یکی از دلایل اصلی عملیات «ویژه» خود معرفی نمود. او دو منطقه تجزیه‌طلب، جمهوری خلق دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک که خودشان اعلام کرده بودند، را به رسمیت شناخت، پیش از آنکه حمله تمام‌عیار خود به اوکراین را آغاز کند. این بهانه، تنها ظرف چند ساعت و با پیشروی نیروهای روسیه فراتر از مرزهای این مناطق، کاملاً اعتبار خود را از دست داد.

منبع: روزیاتو