بقایای 15 «گاو بالدار» از ویرانه‌های باستانی «نینوا» بیرون آمد
تنها چند هفته پس از اعلام خبر کشف گاو بالدار عظیم آشوری در عراق که بزرگ‌ترین نمونه کشف‌شده با شش متر ارتفاع بوده است، در ۲۱ سپتامبر، باستان‌شناسان در نینوا از مجموعه‌ای دیگر از یافته‌های شگفت‌انگیز پرده برداشته‌اند.
فرادید| در محوطه باستانی «تل نبی یونس» در قلب پایتخت پیشین آشور، پانزده تندیس دیگر از لاماسوها (گاوهای بالدار غول‌پیکر با چهره انسانی) و مجموعه‌ای از نقش‌برجسته‌های تازه کشف‌شده از یک کاخ نظامی آشوری کشف شده‌اند.
به گزارش فرادید، این یافته‌های تازه بار دیگر جایگاه «نینوا» را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و پُررمز و رازترین مراکز امپراتوری نوآشوری ثابت می‌کنند. این کشفیات، چشم‌اندازی بی‌سابقه از شکوه معماری و باورهای روحانی قدرتمندترین تمدن بین‌النهرین ارائه می‌دهند.
کاخ قدرت: از سناخریب تا آشوربانی‌پال
سازه‌های تازه کشف‌شده به دوران فرمانروایی سه تن از بزرگ‌ترین شاهان آشور تعلق دارند: سناخریب (۷۰۴ تا ۶۸۱ پیش از میلاد)، اَسَرحدون (۶۸۰ تا ۶۶۹ پیش از میلاد) و آشوربانی‌پال (۶۶۹ تا ۶۲۶ پیش از میلاد)، فرمانروایانی که در اوج اقتدار امپراتوری بر آن حکومت می‌کردند. این پادشاهان نینوا را به کلان‌شهری باشکوه با کاخ‌ها، معابد و باغ‌هایی خیره‌کننده بدل کردند که بازدیدکنندگان باستانی را شگفت‌زده می‌کرد.
منابع تاریخی از جمله لوح‌های میخی و نوشته‌های مورخان کلاسیک، کاخ سناخریب را «بی‌همتا» توصیف کرده‌اند. در همین کاخ بود که شاهان آشور فرستادگان سرزمین‌های بیگانه را می‌پذیرفتند، سپاهیان عظیم‌شان را فرماندهی می‌کردند و حق الهی خویش برای فرمانروایی را با هنر و معماری یادمانی به نمایش می‌گذاشتند. به‌نظر می‌رسد نقش‌برجسته‌های کشف‌شده در تل نبی یونس متعلق به یک مجموعه نظامی وابسته به کاخ‌های سلطنتی باشند؛ شاید بخشی الحاقی از کاخ اصلی که برای امور اداری و آیینی استفاده می‌شده است.
بقایای تازه کشف‌شده از تندیس‌های نگهبان لاماسو در کاخ آشوری واقع در تل نبی یونس، نینوا، عراق
پانزده لاماسو: نگهبانان دروازه‌ها
از چشمگیرترین یافته‌ها، پانزده تندیس لاماسو است که دوازده عدد از آن‌ها هنوز در محل اصلی خود باقی مانده‌اند. این پیکره‌های اسطوره‌ای از بلوک‌های سنگی عظیم تراشیده شده‌اند و بدن گاومانند، بال‌هایی چون عقاب و چهره‌ای انسانی دارند، ترکیبی که نماد قدرت، سرعت و خرد، یعنی صفات الهی پادشاهی بود.
ویژگی منحصربه‌فرد این کشف، نه‌تنها تعداد بالای تندیس‌ها، بلکه تنوع فنی در ساخت آن‌هاست. برخی از یک قطعه سنگ یکپارچه تراشیده شده‌اند، در حالی که برخی دیگر از چند بخش جداگانه ساخته شده‌اند، روشی کمابیش نادر در معماری متأخر آشوری. این نوآوری شاید گواه تحول در شیوه‌های هنری و ساخت کاخ‌ها در اواخر قرن هفتم پیش از میلاد باشد.
به باور آشوریان، لاماسوها ارواح محافظی بودند که از مرز میان جهان انسان‌ها و خدایان پاسداری می‌کردند. آن‌ها در ورودی کاخ‌ها نصب می‌شدند تا هم نمادین و هم آیینی عمل کنند؛ از شرّ و آشوب دور بدارند و ثبات امپراتوری را تضمین کنند. حضور هیبت‌انگیزشان قدرت شاهان آشور را به مردمان و میهمانان نشان می‌داد.
کشف دوباره هنر نقش‌برجسته‌های آشوری
در کاوش‌ها، قطعاتی از نقش‌برجسته‌های سنگی نیز کشف شده که روزگاری نمای تالار تخت را می‌آراستند. این قطعات سنگی با مهارت چشمگیر صحنه‌هایی از جشن‌های سلطنتی، لشکرکشی‌های نظامی و آیین‌های مذهبی را به تصویر می‌کشند. دقت و ظرافت در تراش، ترکیب‌بندی پویای صحنه‌ها و جزئیات پیچیده گواه تبحر فوق‌العاده هنرمندان آشوری است که سطوح سنگ را زنده می‌کنند.
این نقش‌برجسته‌ها نه‌تنها تزئینی بودند، بلکه ابزار تبلیغات سیاسی هم بودند، به بیان دیگر، روایتگر پیروزی‌ها و مشروعیت الهی شاهان آشور. آن‌ها نظم، فتح و حفاظت کیهانی تحت فرمان شاه را به تصویر می‌کشیدند. دکتر مارکوس فِلدمن، سرپرست هیئت هایدلبرگ گفته که این قطعات تازه می‌توانند شکاف‌های مهمی در درک ما از تکامل هنر آشوری متأخر، به‌ویژه در دوران اسرحدون و آشوربانی‌پال را پر کنند.
ویرانه‌های کشف‌شده در محوطه‌ی تل نبی یونس، عراق
نینوا: جواهر آشور
نینوا که در ساحل رود دجله و نزدیک شهر امروزی موصل است، زمانی بزرگ‌ترین شهر جهان به‌شمار می‌رفت؛ نمادی از شکوه شهری و هنری در قرن هفتم پیش از میلاد. شبکه گسترده کانال‌ها، کاخ‌های عظیم و دروازه‌های یادمانی آن، نبوغ سازمانی دولت آشوری را به نمایش می‌گذاشت.
تپه تل نبی یونس که از دیرباز محل دفن حضرت یونس (ع) شناخته می‌شود، دهه‌ها برای کاوش‌های باستان‌شناسی دست‌نیافتنی بود. اما همکاری‌های اخیر و برنامه‌ریزی دقیق سرانجام امکان حفاری نظام‌مند را فراهم کرده و لایه‌هایی از سکونت را آشکار کرده که تا دوران برنز امتداد دارد.
حفاری‌های در حال انجام در نینوا، عراق منجر به کشف نقش‌برجسته‌های تازه و پانزده تندیس عظیم لاماسو در کاخ سلطنتی آشوریِ تل نبی یونس شده است
میراثی که دوباره زنده شد
کشفیات نینوا تنها دستاوردهای باستان‌شناختی نیستند؛ بلکه نمادی از احیاء فرهنگی در سرزمینی هستند که در دهه‌های اخیر آسیب‌های فراوانی به میراث آن وارد شده است. هر تندیس لاماسو و هر قطعه نقش‌برجسته، پیوند عراق با گذشته‌ی کهن خود را استوارتر کرده و بار دیگر توجه جهانیان را به بین‌النهرین (گهواره تمدن بشری) جلب می‌کند.
با ادامه حفاری‌ها، پژوهشگران امیدوارند بخش‌های بیشتری از کاخ کشف شود، از جمله کتیبه‌ها یا آرشیوهایی که بتوانند داده‌های تازه‌ای درباره اداره، دین و هنر امپراتوری آشور ارائه دهند. در حال حاضر، نگهبانان سنگیِ تازه کشف‌شده بار دیگر زیر آفتاب بین‌النهرین ایستاده‌اند، یادآور اینکه پس از گذشت هزاران سال، صدای نینوا هنوز از دل سنگ‌ها شنیده می‌شود.
مترجم: زهرا ذوالقدر
