تصاویر؛ معماری خلاقانه یک آشپزخانه در روستای خلیل‌آباد

پروژه «آشپزخانه آقاجون» در روستای خلیل‌آباد یزد، با هدف بازآفرینی قلب اجتماعی روستا و جایگزینی یک محوطه پخت‌وپز غیربهداشتی طراحی شد. این بنا با الهام از معماری بومی، از طاق بزرگ آجری و کاشی‌های فیروزه‌ای استفاده کرده و توانسته است ضمن بهبود بهداشت، رتبه سوم مشترک سیزدهمین جایزه معماری و معماری داخلی ایران را کسب کند.

مشکلات یکی از چالش‌  های اصلی، طراحی یک ساختمان سازگار با اقلیم در یک قطعه زمین شهری باریک بود که توسط سازه‌ های مسکونی و یک مدرسه سابق احاطه شده بود. دسترسی محدود به نور طبیعی و تهویه، نیازمند استراتژی‌ های خلاقانه‌ ای مانند تعبیه نورگیرهای مکعبی روی سقف و صفحات آجری توکار در نمای شرقی بود. 

مشکل دیگر، ایجاد تعادل بین نیاز به سرویس‌ های بهداشتی مدرن و کارایی سازه‌ ای در عین احترام به بافت تاریخی روستا بود. با ادغام طراحی معماری و سازه‌ ای، با استفاده از یک خرپای فولادی برای تشکیل طاق بزرگ، تیم توانست هزینه‌ ها را تا ۱۵٪ کاهش دهد، در حالی که سازگاری با منطق و تناسبات ساخت و ساز محلی را حفظ می‌ کرد.

تکنیک ساخت و مصالح اصلی فرم ساختمان توسط یک طاق بزرگ منفرد که بر روی دیوارهای پایه کوتاه قرار دارد، تعریف می‌ شود که با استفاده از یک سیستم خرپای فولادی پوشیده از آجر محلی ساخته شده است. این استراتژی دوگانه سازه‌ ای-معماری، هم پایداری و هم وضوح بیانی را فراهم می‌ کند. نمای جنوبی و ستون فقرات داخلی ساختمان با کاشی فیروزه‌ ای رنگ پوشانده شده است که به تزئینات سنتی اشاره دارد و در عین حال نقاط کلیدی گردش خون و نمادین را مشخص می‌ کند. 

سقف دارای دو نورگیر مکعبی است و دیوار شرقی شامل آجرکاری سوراخ‌ دار است که امکان رسیدن نور و هوای پراکنده به زیرزمین را فراهم می‌ کند. تمام سطوح داخلی و خارجی از مصالح سنتی، آجر، گچ و کاشی استفاده می‌ کنند که از طریق ترکیبی از صنایع دستی محلی و جزئیات دقیق اجرا می‌ شوند.

پیکربندی فضایی و دلایل اصلی این سایت، با ابعاد ۲۲ در ۱۱ متر، در امتداد یک محور مرکزی که از سطح زمین عبور می‌ کند، سازماندهی شده است و از نظر بصری با کاشی‌ های فیروزه‌ ای تقویت شده است. این محور، ستون فقرات نمادین و عملکردی پروژه را تشکیل می‌دهد. در مرکز آن، یک حوضچه کوچک که برای شستن قابلمه‌های بزرگ استفاده می‌شود، نقطه اوج این مسیر حرکتی را نشان می‌دهد. 

ساختمان در سه طبقه سازماندهی شده است. زیرزمین شامل انبارها، یک اتاق مکانیکی، سرویس‌ های بهداشتی و فضای وضوخانه زنانه است. طبقه همکف شامل فضای اصلی پخت و پز، سرویس‌ های بهداشتی و فضای وضوخانه مردانه است. طبقه همکف که از طریق یک پله با کاشی فیروزه‌ای قابل دسترسی است، به عنوان یک منطقه استراحت عمل می‌کند. 

منبع: عصر ایران