تصاویر؛ سورن گازسوز توربو؛ قوی‌ترین خودروی ایرانی از ری‌را هم قوی‌تر

سورن توربو گازسوز یکی از بهترین پیشرانه‌های مناسب برای ایران را در کاپوت خود دارد.

یکی از بهترین پروژهای یک دهه اخیر ایران خودرو که به دلیل مدیریت غلط چند سالی است اجرایی نشده است. حالا به جای آنکه در کاپوت تارا جدیدترین خودرو ایران خودرو جای گیرد، همچنان با مدیریت غلط داخل کاپوت سورن جای گرفته است. خودرویی که پلت فرم قدیمی دارد. پلت فرم قدیمی که از پژو ۴۰۵ آمده وسال‌ها پیش باید کنار گذاشته می‌شد.

این موتور با توان ۱۷۰ اسب بخار و گشتاور ۲۵۰ نیوتن‌متر، نه‌تنها از تارا توربو و  ری‌را قوی‌تر است، بلکه در مصرف و نگهداری هم اقتصادی‌تر عمل می‌کند.

سورن توربو گازسوز

بازگشت قدرت با گاز طبیعی

موتور جدید EF7 توربو گازسوز محصولی است که از ابتدا بر پایه‌ی گاز طبیعی فشرده (CNG) طراحی شده و نه به‌صورت دوگانه‌سوز موقت.
به گفته‌ی مهندس پژوه: «در این موتور ما دیگر محدودیت بنزین را نداریم، چون اساس طراحی بر پایه‌ی گاز است. همین به ما اجازه داد نسبت تراکم را تا حدود ۱۱.۷ بالا ببریم و به قدرت ۱۷۰ اسب بخار برسیم.»

این عدد، برای خودرویی که بر پایه‌ی پلتفرم سورن ساخته شده، رقم قابل‌توجهی است.

سورن توربو گازسوز

چرا دوباره سورن؟

شاید در نگاه اول عجیب به نظر برسد که قوی‌ترین موتور ایران‌خودرو روی بدنه‌ای نصب شده که بیش از  دو دهه از عمر طراحی‌اش می‌گذرد.
بر اساس استراتژی ایران خودرو، سورن محصولی است که زیرساخت تولیدی‌اش کامل، قطعاتش در دسترس و هزینه‌ی ساختش پایین است.
با این وجود اگر بازار ایران رقابتی بود باید سورن کنار گذاشته می‌شد و تارا جایگزین آن می‌شد.

مدیر پروژه به بیت ران می‌گوید:«ما این موتور را برای خودرویی اقتصادی توسعه دادیم. سورن از نظر وزن و ساختار، بهترین گزینه برای شروع بود. در آینده شاید روی تارا هم بیاید، اما فعلاً هدف ما عرضه‌ی خودرویی قدرتمند و مقرون‌به‌صرفه است.»

سورن توربو گازسوز

موتور ساده و قوی‌تر

برخلاف موتورهای جدید EFP که به سیستم‌های پیچیده زمان‌بندی متغیر و تزریق پیشرفته مجهزند، EF7 توربو گازسوز راه ساده‌تر اما مؤثرتری را برگزیده است.
در این موتور، زمان‌بندی سوپاپ‌ها ثابت است اما با تغییر در اجزای داخلی — از جمله کاهش قطر میل‌لنگ، استفاده از پیستون‌های سبک‌تر و سوپاپ‌های مقاوم‌تر — راندمان کلی به‌شکل محسوسی افزایش یافته است.

به‌گفته‌ی مدیر پژوه:«وقتی سوخت اصلی گاز باشد، حرارت بالا می‌رود. ما از آلیاژهایی در سوپاپ و پیستون استفاده کردیم که تحمل دمای زیاد را داشته باشند. در نتیجه دوام موتور حتی از نسخه‌های بنزینی هم بهتر شده است.»

سورن توربو گازسوز

مصرف پایین‌تر و پیمایش خیره‌کننده

یکی از برگ‌های برنده‌ی سورن جدید، پیمایش ترکیبی هزار کیلومتری است. این رقم از ترکیب یک مخزن گاز و باک ۶۰ لیتری بنزین حاصل می‌شود.
در نسخه‌های اولیه، قرار بود باک بنزین فقط برای مواقع اضطراری طراحی شود، اما در نهایت ایران‌خودرو تصمیم گرفت همان باک بزرگ استاندارد را حفظ کند تا خودرو بتواند سفرهای طولانی‌تری را بدون نگرانی از نبود جایگاه گاز طی کند.

طبق اعلام ایپکو، مصرف سوخت سورن گازسوز حدود ۲۵ درصد کمتر از سورن‌های بنزینی است و میزان آلایندگی آن نیز به ۱۲۴ گرم CO₂ در هر کیلومتر کاهش یافته؛ عددی که در سطح استانداردهای روز اروپایی قرار دارد.

سورن توربو گازسوز

ترمز برقی؛ راه‌حل ایرانی برای خلأ موتور توربو

موتورهای توربوشارژ معمولاً در دورهای بالا خلأ کافی برای سیستم ترمز ندارند. در گذشته این موضوع باعث ضعف ترمزگیری در برخی مدل‌های توربو می‌شد.
اما در سورن جدید، ایپکو از یک پمپ خلأ برقی استفاده کرده است، این تغییر باعث شده عملکرد ترمز در سرعت‌های بالا کاملاً پایدار بماند و رانندگی اطمینان‌بخش‌تر شود.

سورن توربو گازسوز

قدرت کامل بدون تلفات گیربکس

برخلاف مدل‌های تارا و ری‌را که با گیربکس اتوماتیک عرضه می‌شوند، سورن گازسوز توربو از گیربکس ۶ سرعته دستی بهره می‌برد.
مدیر پروژه علت را این‌طور توضیح می‌دهد:«گیربکس‌های اتوماتیک معمولاً ۱۰ تا ۲۰ درصد از توان موتور را تلف می‌کنند. ما خواستیم تمام قدرت ۱۷۰ اسب بخار به چرخ‌ها برسد.»

نتیجه آن است که شتاب و کشش سورن گازسوز روی گاز از تارا EFP حدود ۱۰ درصد بالاتر است. در آزمایش‌های میدانی، کشش خودرو در دنده‌های بالا چشمگیر گزارش شده است.

تغییرات موتور

بررسی‌های فنی نشان می‌دهد تقریباً تمام اجزای موتور با هدف کاهش اصطکاک بازطراحی شده‌اند:

• قطر میل‌لنگ کاهش یافته تا تلفات مکانیکی کم شود.

• رینگ‌های پیستون نازک‌تر و دارای پوشش ضدسایش‌اند.

• پمپ روغن با دبی بالاتر جایگزین شده تا جریان پایدار حفظ شود.

• از روغن 0W20 استفاده شده تا روانی بیشتر و مصرف کمتر حاصل شود.

• کویل جرقه با توان بالاتر برای تراکم زیاد به‌کار رفته است.

همه‌ی این تغییرات در کنار هم، توانسته‌اند ترکیب نادری از قدرت، دوام و صرفه‌جویی را در یک موتور گازسوز بومی ایجاد کنند.

مقایسه فنی سه خودروی توربوی ایران‌خودرو

قدرت ۱۷۰ اسب روی گاز، تنها ۱۱۳ اسب روی بنزین

با وجود قدرت چشمگیر موتور EF7 توربو گازسوز در حالت CNG، عملکرد آن در حالت بنزینی به‌طور محسوس کاهش می‌یابد.
دلیل این موضوع، طراحی پایه‌ی موتور برای سوخت گاز است که نسبت تراکم بالاتری دارد و در صورت استفاده از بنزین می‌تواند باعث احتراق زودرس یا آسیب به قطعات داخلی شود.

به همین دلیل، واحد کنترل الکترونیکی موتور (ECU) در حالت بنزینی به‌صورت خودکار فشار توربو و زمان جرقه را محدود می‌کند تا از موتور محافظت شود.
نتیجه این است که توان خروجی از ۱۷۰ اسب بخار به حدود ۱۱۳ اسب بخار کاهش می‌یابد و گشتاور از ۲۵۰ نیوتن‌متر به ۱۸۰ نیوتن‌متر می‌رسد.

مهندس پژوه در توضیح این تفاوت می‌گوید:«موتور برای گاز تنظیم شده است. بنزین فقط سوخت اضطراری است تا خودرو بتواند خودش را به نزدیک‌ترین جایگاه CNG برساند.»

با این حال، در حالت گاز، موتور با راندمان بالا و پاسخ‌دهی سریع عمل می‌کند و افت توان در حالت بنزین تأثیری بر کارکرد کلی خودرو در استفاده روزمره نخواهد داشت.

اشتباه بزرگ

این پروژه یکی از بهترین پروژه های توسعه موتور در ایران بر اساس شرایط ایران است اما استفاده از آن در یک پلت فرم قدیمی و در خودرو سورن اشتباه بزرگ ایران خودرو است.

منبع: بیت ران