تصاویر؛ قناری لیمویی؛ پرنده بومی آفریقا که می‌تواند در خشک‌ترین جای جهان زندگی کند و آوازی شبیه صدای سنتور دارد

قناری لیمویی (Lemon-breasted canary)، که به نام قناری سینه‌لیمویی نیز شناخته می‌شود، یکی از گونه‌های منحصر‌به‌فرد و جذاب خانوادهٔ گنجشک‌سانان است. این پرنده بومی مناطق خشک جنوب‌شرقی آفریقا، شامل کشور‌های مالاوی، موزامبیک، زامبیا، زیمبابوه و جنوب آفریقا می‌باشد. زیستگاه طبیعی آن شامل ساوانا‌های خشک، درختچه‌های پراکنده و باغ‌های روستایی است.

ویژگی‌های ظاهری

 قناری لیمویی پرنده‌ای کوچک با طول بدن حدود ۱۴ تا ۱۵ سانتی‌متر است. ویژگی بارز این پرنده در جنس نر آن، وجود ناحیه‌ای زردرنگ در ناحیهٔ سینه و گلو است که به آن نام «لیمویی» را داده است. ماده‌ها فاقد این ویژگی هستند و بیشتر دارای پر‌های کرم و قهوه‌ای با نشانه‌های سر کم‌رنگ‌تر می‌باشند. این تفاوت رنگ به آسانی نر و ماده را از هم متمایز می‌کند و در فصل تولیدمثل نقش مهمی در جذب جفت ایفا می‌کند.

زیستگاه و پراکندگی قناری لیمویی

این گونه در مناطق خشک و نیمه‌خشک جنوب‌شرقی آفریقا زندگی می‌کند و به‌ویژه در ساوانا‌های خشک با پوشش گیاهی پراکنده و در حاشیهٔ نواحی درختی یافت می‌شوند. به گزارش راز بقا قناری‌های لیمویی زندگی نیمه‌کوچ‌نشینی دارند و در جستجوی منابع غذایی به‌طور منظم در زیستگاه‌های خود حرکت می‌کنند. این حرکت‌ها اغلب با تغییرات فصلی در دسترسی به دانه‌ها و میوه‌ها هماهنگ است و به آنها کمک می‌کند که منابع غذایی خود را بهینه مدیریت کنند.

رژیم غذایی قناری لیمویی

رژیم غذایی قناری لیمویی عمدتاً شامل دانه‌های گیاهان مختلف است که آنها به‌طور ماهرانه‌ای از علف‌ها و گل‌های وحشی استخراج می‌کنند. در فصولی که دانه‌ها کمتر در دسترس هستند، این پرندگان به مصرف حشرات کوچک می‌پردازند تا پروتئین مورد نیاز خود را تأمین کنند. همچنین، در زمان‌های میوه‌دهی، میوه‌هایی مانند انجیر و توت‌فرنگی را نیز مصرف می‌کنند. ترکیب این رژیم باعث می‌شود قناری لیمویی به یک گونهٔ همه‌چیزخوار انعطاف‌پذیر تبدیل شود که توانایی زندگی در زیستگاه‌های متنوع را دارد.

لانه‌سازی و تولیدمثل قناری لیمویی

قناری‌های لیمویی در ساخت لانه‌های خود به‌طور ویژه‌ای وابسته به درختان نخل لالا هستند. تمامی مواد ساخت لانه، از جمله الیاف قهوه‌ای رنگ بیرونی، از این درختان تأمین می‌شود. در داخل لانه، از مواد نرم‌تری مانند پر و الیاف گیاهی برای راحتی تخم‌ها استفاده می‌شود. نر‌ها معمولاً با آواز‌های خود برای جذب ماده‌ها تلاش می‌کنند و هر چه آواز نر پیچیده‌تر و متنوع‌تر باشد، شانس جلب توجه ماده‌ها بیشتر است. تعداد تخم‌ها معمولاً بین سه تا پنج عدد است و پرنده‌ها هر دو جنس در مراقبت از تخم‌ها و تغذیه جوجه‌ها نقش دارند.

رفتار و آواز قناری لیمویی

در فصل تولیدمثل، نر‌ها با آواز‌های کوتاه، سریع و نسبتاً بی‌نظم خود به جذب ماده‌ها می‌پردازند. به گزارش راز بقا این آواز‌ها معمولاً شامل توییتر‌های کوتاه با بالا و پایین رفتن صدا است و هر نر سبک منحصر‌به‌فرد خود را دارد. این رفتار به‌منظور اعلام آمادگی برای جفت‌گیری و نشان دادن توانایی نر در تأمین امنیت و منابع غذایی صورت می‌گیرد. علاوه بر آواز، حرکات بدنی و نمایش بال‌ها نیز نقش مهمی در جذب جفت دارند.

طبقه‌بندی و وضعیت حفاظتی

قناری لیمویی در ابتدا در سردهٔ Serinus قرار داشت، اما بر اساس تجزیه‌وتحلیل‌های ژنتیکی، به سردهٔ Crithagra منتقل شد. این گونه در فهرست IUCN با وضعیت «کمترین نگرانی» قرار دارد، که نشان‌دهندهٔ جمعیت پایدار و عدم تهدید جدی برای بقای آن است. با این حال، حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی آن و توجه به منابع غذایی و لانه‌سازی همچنان اهمیت بالایی دارد تا جمعیت آن در طولانی‌مدت حفظ شود.

نکات جالب درباره قناری لیمویی

قناری‌های لیمویی در زیستگاه‌های خود به‌صورت گروهی زندگی می‌کنند و در جستجوی منابع غذایی به‌طور منظم حرکت می‌کنند. وابستگی ویژه این گونه به درختان نخل لالا، آن را در برابر تغییرات محیطی آسیب‌پذیر می‌کند و نشان‌دهنده اهمیت حفظ اکوسیستم‌های بومی است. آواز‌های نر‌ها در فصل تولیدمثل نقش مهمی در جذب ماده‌ها ایفا می‌کند و همین ویژگی باعث شده که قناری لیمویی در میان پرندگان آوازخوان جنوب آفریقا به گونه‌ای محبوب و شناخته‌شده تبدیل شود. آواز این پرنده بسیار منحصربه فرد است. گاهی صدای نت‌های سنتور از آواز این قناری زیبا شنیده می‌شود. 

قناری لیمویی با ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود، از جمله وابستگی به درختان نخل لالا، آواز‌های خاص نر‌ها و زیبایی ظاهری، جایگاه ویژه‌ای در دنیای پرندگان دارد. حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی این گونه و توجه به منابع غذایی و لانه‌سازی، برای حفظ جمعیت پایدار آن ضروری است. این پرنده نه تنها به‌خاطر زیبایی و آوازهایش جذاب است، بلکه یک نمونه عالی از سازگاری پرندگان با محیط‌های خشک و چالش‌برانگیز جنوب‌شرقی آفریقا نیز محسوب می‌شود.

منبع: راز بقا