معمای 5 هزار «گودال باستانی» در ارتفاعات کوهستان
تصاویر پهپادی و کاوش‌های میدانی در ارتفاعات رشته‌کوه آند نشان داده که این گودال‌ها که بیش از 600 سال قدمت دارند، بر اساس الگوهایی ریاضیاتی و دقیق حفر شده‌اند.
فرادید| برپایه یک پژوهش جدید، آثار اسرارآمیز متعلق به دوره‌ی اینکا که شامل حدود ۵٬۲۰۰ گودال در ارتفاعات آند است، احتمالاً صدها سال پیش برای «مبادله و حسابرسی» استفاده می‌شده است.
به گزارش فرادید، این گودال‌ها در شبکه‌هایی منظم روی کوه مونتِه سی‌یِرپه (کوه مار) در جنوب آند پرو قرار دارند. پژوهشگران می‌گویند این مکان احتمالاً بین سال‌های ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ میلادی توسط پادشاهی قدرتمند چینچا ساخته شده؛ یک پادشاهی که بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت داشت.
باستان‌شناسان با تحلیل هزاران گودال توسط فناوری پهپاد، دریافتند در چیدمان این گودال‌ها «الگوهای ریاضی» وجود دارد، یعنی این گودال‌ها به بخش‌ها و بلوک‌هایی تقسیم شده‌اند که یادآور روش‌های حسابداری و ثبت داده‌ها در آن دوران است. به گفته چارلز استانیش، انسان‌شناس، پژوهشگران نمونه‌های استخراج‌شده از درون گودال‌ها را هم بررسی کردند.
گودال‌های مرموز مونتِه سی‌یِرپِه در قالب نواری بلند چیده شده‌اند که به بلوک‌هایی حاوی چندین گودی تقسیم می‌شود. این نوار در مجموع ۱٫۵ کیلومتر طول دارد. هر گودال حدود ۱ تا ۲ متر عرض و تا ۱ متر عمق دارد و برخی از آن‌ها با سنگ چیده شده‌اند. این مکان نزدیک یک سکونتگاه دفاعی و در تقاطع جاده‌هایی قرار دارد که پیش از استعمار اسپانیایی‌ها در قرن شانزدهم وجود داشته‌اند.
این گودال‌ها در مونته سی‌یِرپه در پرو ممکن است زمانی محل نگهداری محصولات کشاورزی، کالاها و خراج بوده باشند
باستان‌شناسان نخستین‌بار در دهه‌ی ۱۹۳۰ این مکان را ثبت کردند و سپس در دهه‌ی ۱۹۷۰ آن را مطالعه کردند، اما از آن زمان پژوهش چندانی روی آن انجام نشده است. استانیش گفته:
«این مکان دورافتاده است و در معرض خطر توسعه و ساخت‌وساز نیست. بنابراین تاکنون احساس فوریتی برای مطالعه‌ی آن وجود نداشته است.»
در طول سال‌ها نظریه‌های مختلفی برای توضیح تعداد زیاد گودال مطرح شده است. جیکوب بانگِرز، باستان‌شناس و نویسنده‌ی همکار این پژوهش، گفته: «فرضیه‌ها درباره‌ی نقش مونته سی‌یِرپه شامل دفاعی بودن، انبارداری، حسابداری، جمع‌آوری آب، گرفتن رطوبتِ مه و باغبانی بوده است. کارکرد این مکان همچنان روشن نشده است.»
این پژوهش که روز دوشنبه، ۱۰ نوامبر در مجلۀ Antiquity منتشر شد، شامل ثبت تصاویر هوایی با پهپاد از این مکان می‌شود. همچنین بقایای گیاهان هزارساله در سنگ‌ها و رسوبات برخی گودال‌ها هم بررسی شد.
تحلیل‌ها نشان داد درون گودال‌ها گرده‌ی گیاهان کشاورزی، از جمله ذرت وجود داشته که نشان می‌دهد این محصولات درون گودال‌ها قرار داده شده‌اند. از آن‌جا که گرده‌ی ذرت به‌شکل طبیعی مسافت زیادی را طی نمی‌کند، پژوهشگران معتقدند انسان‌ها این گیاهان را به مونته سی‌یِرپِه منتقل کرده‌اند. تیم پژوهشی همچنین بقایای گرده‌ی جگن (گیاه نی‌مانند) را یافتند که مردمان پادشاهی چینچا از آن برای ساخت سبد استفاده می‌کردند.
بانگرز گفته: «این داده‌ها از این فرضیه پشتیبانی می‌کنند که در دوران پیش‌کلمبی، گروه‌های محلی به‌شکل دوره‌ای داخل گودال‌ها را با مواد گیاهی می‌پوشاندند و کالاهایی را در آن‌ها قرار می‌دادند و احتمالاً از سبدهای بافته‌شده یا بسته‌ها برای حمل استفاده می‌کردند.»
بازارهای پایاپای در آند پرو در آن دوره رایج بوده، به‌ویژه در مسیرهای تجاری. پژوهشگران معتقدند جوامع همسایه ممکن است از مونته سی‌یِرپه به‌عنوان یکی از این بازارها در جامعه‌ی چینچا استفاده کرده باشند.
تصاویر پهپادی نشان داده که چیدمان گودال‌ها شباهت‌هایی با کیپوهای اینکا دارد؛ ابزارهایی برای ثبت داده‌ها که از ریسمان‌های گره‌خورده ساخته می‌شدند. پژوهشگران پیش‌تر کیپوهایی را کنار شبکه‌هایی مشابه در فضاهای انباری اینکا یافته‌اند که نشان می‌دهد هر دو برای شمارش و مرتب‌سازی کالاهای مختلف استفاده می‌شده‌اند.
تفاوت‌های اندک در تعداد گودال‌های درون هر بلوک در مونته سی‌یِرپه ممکن است گواه میزان متفاوت خراج‌دهی از شهرهای اطراف باشد.
به گفته بانگرز: «این پژوهش نمونه‌ی مهمی از آند ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد جوامع گذشته چگونه چشم‌اندازهای محیطی را دگرگون می‌کردند تا مردم را گرد هم آورند و تعامل را افزایش دهند. یافته‌های ما درک‌مان را از بازارهای مبادله کالا و ریشه‌ها و تنوع روش‌های حسابداری بومی در آند باستان و فراتر از آن را گسترش می‌دهد.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
