«آمون طلایی»؛ شاهکاری از مصر باستان که سر از نیویورک درآورد
این مجسمه ظریف و کوچک که خدای آمون را نشان می‌دهد و از طلای خالص ساخته شده، داستان جالبی پشت خود دارد. این مجسمه که کشف آن با ابهامی خاص همراه است، هدیه‌ای بود از هاوارد کارتر (کاشف مقبرۀ توت‌عنخ‌آمون) به حامی مالی‌اش، لرد کارنارون. پس از مرگ لرد، این مجسمه زیبا به موزه هنر متروپولیتن نیویورک منتقل شد و امروز یکی از آثار برجسته مجموعه مصری این موزه به شمار می‌رود.
فرادید| در سال ۱۹۱۷، پنج سال پیش از آنکه کارتر مهم‌ترین کشف باستان‌شناسی خود یعنی کشف مقبرۀ توت‌عنخ‌آمون را انجام دهد، او در حال قدم زدن کنار رود نیل و زیر آفتاب سوزان شهر قاهره، به محله قدیمی شهر رفت که پر از فروشگاه‌های کوچک فروش اشیای عتیقه بود؛ اشیائی که اغلب هیچ منشاء مشخصی نداشتند.
به گزارش فرادید؛ کارتر به شدت به دنبال کشف یک مقبره سلطنتی دست‌نخورده در دره پادشاهان بود تا بتواند خبر خوشی به لرد کارنارون بدهد. اما در آن زمان چون تولد لرد نزدیک بود، کارتر تصمیم گرفته بود هدیه‌ای برای حامی مالی‌اش پیدا کند.
وقتی او از کنار یک مغازه کوچک گذشت، فکر کرد شاید در آنجا بتواند هدیه‌ای مناسب برای لرد پیدا کند. کارتر وارد مغازه شد و فروشنده وقتی خواسته او را شنید به انبار رفت. پس از مدتی با یک شیء کوچک طلایی پیچیده در پارچه بیرون آمد. کارتر از دیدن درخشش طلای آن به حیرت افتاد و بی‌درنگ آن را خرید؛ مجسمه‌ای کوچک و طلایی از خدای آمون فقط به قیمت یک پوند! فروشنده گفت این مجسمه در سال ۱۹۱۶ در بخش شمالی معبد بزرگ آمون در کارناک پیدا شده است، هرچند این موضوع هرگز به طور قطعی ثابت نشده است.
کارتر وقتی به هتل برگشت، به دقت مجسمه را بررسی کرد و حدس زد که متعلق به سلسله هجدهم مصر باستان، در دوره حکومت توتمس سوم (۱۴۷۹–۱۴۲۵ قبل از میلاد) است. او آن را خوب بسته‌بندی کرد و برای لرد کارنارون فرستاد. لرد با شور و شوق آن را دریافت کرد و این اثر تبدیل به یکی از جواهرات مجموعه‌اش شد.
چند سال بعد از مرگ ناگهانی لرد کارناروَن در قاهره در سال ۱۹۲۳، همسرش، لیدی آلمینا، بخشی از مجموعه اشیای باستانی شوهرش را در سال ۱۹۲۶ به موزه متروپولیتن نیویورک فروخت. مجسمه طلایی آمون نیز در این مجموعه بود و به نیویورک رسید، جایی که تا امروز برای بازدیدکنندگان مجموعه‌های مصری آن موزه به نمایش گذاشته شده است.
این مجسمه با اینکه کوچک است (ارتفاعش فقط ۱۸ سانتی‌متر و وزنش تقریباً یک کیلوگرم است)، به خاطر زیبایی و ظرافتش یک اثر هنری شاهکار به شمار می‌آید. این مجسمه خدای آمون را در حالت ایستاده نشان می‌دهد، با پای چپ جلو آمده. بر سرش تاج مسطحی است که زمانی دو پر بلند داشته اما اکنون از بین رفته‌اند. ریشش بافته و روی سرش نیز کلاهی است که نشانه‌ای از خدایان است. لباسش یک دامن چین‌دار است و در دست چپش نماد زندگی (عنخ) و در دست راست که روی سینه‌اش گذاشته، شمشیر خمیده مصری (کوپش) را نگه داشته است.
این اثر از طلای خالص ساخته شده و نمونه نادری از مجسمه‌های مذهبی مصر باستان است، چون بیشتر نمونه‌های مشابه از چوب طلاکاری شده ساخته شده‌اند. برخی کارشناسان معتقدند ممکن است این مجسمه روی عصا یا پرچم تشریفاتی نصب شده بوده یا شاید به عنوان تزئین یک مجسمه مذهبی آویزان بوده است، چرا که رد یک بند سه قسمتی روی تاجش دیده می‌شود. همچنین احتمال دارد که یک پیشکش مذهبی بوده باشد.
در مورد دوره تاریخی، به نظر می‌رسد کارتر در تاریخ‌گذاری اشتباه کرده باشد. پژوهشگران از جمله تاریخ‌دان معتبر سیریل الدرد معتقدند به خاطر مدل‌سازی تنه و ویژگی‌های سبک‌شناسی دیگر، این مجسمه مربوط به دوره میان‌دوره سوم، یعنی سلسله بیست و دوم (۹۴۵–۷۱۵ قبل از میلاد) است؛ دوره‌ای که در آن مصر دچار بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی شده بود و قدرت مرکزی کم‌کم ضعیف می‌شد.
با این حال، تمام این مشکلات تاثیری بر کیفیت آثار هنری مصر نداشته‌اند، همان‌طور که این مجسمۀ زیبا و ظریف از یکی از مهم‌ترین خدایان مصر باستان به خوبی نشان می‌دهد.
