عکس؛ سفر در زمان؛ شرکت تلفن منحل و مجازات مزاحم تلفنی مصوب شد

روز ششم فروردین‌ماه ۱۳۵۱ همه اخبار و گزارش‌های روزنامه اطلاعات زیر سایه وقوع سیل در برخی نقاط کشور، از جمله خوزستان قرار داشت و شاید کمتر کسی به «خبر مهم» صفحه چهارم روزنامه توجه کرد؛ «شرکت تلفن منحل شد». در روزی که همه نگران قرار گرفتن برخی شهرها و روستاهای غرب و جنوب کشور در محاصره سیل بودند و رسیدن ارتفاع آب کارون به بیش از ۱۵متر مردم را متعجب کرده بود، مسئولان از آغاز سازماندهی در شرکت تازه‌تاسیس مخابرات ایران خبر می‌دادند.

آن روز بیش از آن‌که خبر تاسیس شرکت مخابرات مورد توجه قرار گیرد، «کشف داروی معالجه سرطان در آمریکا»، «صدور اجازه برای تاکسیرانی زنان» و «کودتا در سالوادور» مخاطب جذب می‌کرد و شاید کمتر کسی به تحول مهمی که در حوزه ارتباطات کشور به وقوع پیوسته بود، توجه می‌کرد.

قانون تاسیس مخابرات

ماجرا اما از «قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران» آغاز شد؛ قانونی که در بیست‌ونهمین روز خردادماه ۱۳۵۰ شمسی به تصویب مجلس سنا به ریاست جعفر شریف‌امامی رسید و کار تنظیم اساسنامه آن تا آخرین روزهای آن سال به‌طول انجامید. در قانون مصوب، شرکت مخابرات وابسته به وزارت پست و تلگراف و تلفن عنوان شده بود و همه سهام آن به دولت تعلق داشت.

این شرکت موظف شده بود که آیین‌نامه تاسیس شبکه‌های اختصاص و شرایط فنی و مالی آن و همچنین تعرفه خدمات مخابراتی، از جمله میزان حق اشتراک و هزینه تغییر مکان وسایل مخابراتی را تدوین کند. یکی دیگر از نکات مهم در قانون تاسیس شرکت مخابرات، این بود که به شرکت این اختیار داده شده بود که انجام بخشی از وظایف خود را به «بخش خصوصی» واگذار کند؛ اختیاری که البته تا سال‌ها بعد چندان جدی گرفته نشد و ساختار مخابرات تقریبا به‌صورت کامل دولتی ماند.

نکته جالب توجه دیگر، واگذاری اختیاراتی شبیه «ضابط دادگستری» به ماموران شرکت مخابرات بود؛ اختیاری که بیش از هر چیز برای مقابله با مزاحمت‌های تلفنی داده شده بود. قانون مصوب مجلس شورای ملی، تاکید داشت که چنانچه فردی با وسیله مخابراتی خود، سبب ایجاد مزاحمت برای دیگران شود یا «با عمد و سوء نیت ارتباط دیگری را قطع کند»، برای نخستین‌بار به او اخطار کتبی داده خواهد شد و در صورت تکرار، ارتباط او به‌مدت یک ماه قطع می‌شود. قانون همچنین تاکید کرده بود که «درصورت تکرار مدت قطع ارتباط فرد متخلف برای هر بار، ۳ماه خواهدبود و برای هربار تجدید ارتباط نیز باید هزار ریال بپردازد».

ماجرای نخستین تلفن

می‌گویند نخستین‌بار میرزا ابوالقاسم معین‌الملک (سفیر ایران در عثمانی) در سال ۱۲۶۴ پای تلفن را در ایران باز کرد؛ تلفنی که از آن برای گفت‌وگو میان «شمس‌العماره» و «باغ سپهسالار» استفاده ‌شد و خبرش ناصرالدین‌شاه را خوشحال کرد. حدود یک سال بعد از آن، ارتباط تلفنی میان دو ایستگاه «ماشین دودی» و «شهرری» هم برقرار شد تا تهرانی‌ها نیز با این وسیله ارتباطی آشنا شوند. آن موقع انتشار خبر «رسیدن صدا از گار ماشین تا شاه عبدالعظیم» جنجال زیادی در شهر به پا کرد و برخی آن را تقبیح کردند.

بوآتال بلژیکی، صاحب‌امتیاز ماشین اسبی در ادامه میان «کامرانیه شمیران» و «وزارت جنگ» ارتباط تلفنی برقرار کرد تا سرآغازی برای «تولد تلفن» در ایران باشد.

گفته می‌شود نخستین امتیاز تلفن سراسری در ایران به‌مدت ۶۰سال، حوالی سال ۱۲۸۲ شمسی ازسوی میرزا علی‌اصغر خان اتابک (امین‌السلطان) به دوست‌محمدخان معیرالممالک، داماد ناصرالدین‌شاه و از پیشگامان عکاسی در ایران واگذار شد. معیرالممالک اما، اقدامی در این زمینه انجام نداد و امتیازنامه طی سال‌های پس از صدور چند بار میان افراد مختلف دست به دست شد تا اینکه در اختیار یک شرکت سهامی قرار گرفت و با انتخاب ارباب کیخسرو، بازرگان زرتشتی به مدیریت آن، شرکت تلفن ایران در سال ۱۲۹۵ تاسیس و  برای نخستین‌بار، شرکت «زیمنس» آلمان به عنوان فروشنده تجهیزات تلفن ایران، به عنوان طرف قرارداد انتخاب شد.

شرکت تلفن در ۲۵آذرماه ۱۳۳۱ شمسی ملی و ذیل وزارت پست و تلگراف و تلفن، ماموریت‌های تازه‌ای در این حوزه طراحی و ابلاغ شد. از آن تاریخ تا فروردین‌ماه ۱۳۵۱ که تاسیس شرکت مخابرات اعلام شد، روند توسعه خطوط تلفن در کشور ادامه داشت و البته نکته جالب، تبدیل مزاحمت‌های تلفنی به معضلی برای مردم و مسئولان در این حوزه بود.

منبع: اطلاعات آنلاین