مزایا و معایب بودجه 99

محمدرضا خباز | بودجه، حساب دخل و خرج یک کشور در یک سال است. در واقع بودجه سالانه، سرنوشت یکساله اقتصاد کشور را طراحی می‌کند که اگر درست و مناسب و دقیق عملیاتی نشود، امکان دارد که اثر خودش را سال‌ها بر اقتصاد بگذارد. بدین ترتیب بودجه خوب، بودجه‌ای است که درآمدهای آن واقعی باشد نه اینکه به صورت خیالی و توهمی درآمدها پیش‌بینی شود.

اگر درآمدها واقعی نباشد، رقم پیش‌بینی شده در بودجه تحقق نمی‌یابد که این عدم تحقق بودجه، دولت را به سمت کسری سوق خواهد داد که اثرات آن بر اقتصاد زیانبار خواهد بود. همچنین اگر بودجه را به ترازو تشبیه کنیم، باید دو کفه آن یعنی هزینه‌ها و درآمدها مساوی و واقعی باشد که امیدواریم همان گونه که دولت در بودجه سال 99 بدین گونه عمل کرده است، درآمدها واقعی و هزینه‌ها نیز براساس بودجه مصرف شود تا کسری بودجه نداشته باشیم.

این نکته را نیز باید اشاره کنم که نحوه بودجه‌ریزی در کشور ما، بودجه‌ریزی متروکه‌ای در دنیا است. این نحوه بودجه‌ریزی به اتلاف منابع و از بین بردن آن می‌انجامد. یکی از ویژگی‌های بودجه‌ریزی مدرن، باید براساس عملکرد باشد. متأسفانه چندین سال است که بودجه عملیاتی و بودجه‌ریزی مدرن مورد انتظار اهالی اقتصاد است که هنوز اجرایی نشده است.

هرچند این آرزوی دیرینه و قدیمی از یکی دو سال پیش در حال اجرایی شدن بود و دولت روحانی به دنبال اصلاح اساسی بودجه‌ریزی بود اما همه می‌دانیم که مسائل بین‌المللی و مشکلات اقتصادی چنین اجازه‌ای را تا امروز نداده است. شاید دولت فعلی بتواند تا پایان عمر خود در لوایح باقی مانده روش بودجه‌ریزی را عوض و بودجه‌ریزی عملیاتی را اجرا کند که در این صورت نام نیکی از خود در اقتصاد برجای خواهد گذاشت.

اما بودجه سال 99، این بودجه نیز در شرایط خاص بسته شده است. وجود تحریم‌های سخت، بدعهدی‌های بین‌المللی و مشکلات اقتصادی بودجه سال آینده را بودجه‌ای انقباضی و سفت و بسته‌ای برای اقتصاد کشور رقم زده است. می‌توانست این اتفاق یعنی عدم اکتفا به فروش نفت از سال‌ها پیش رخ دهد اما به هر دلیل تا امروز ادامه یافت. تحریم باعث شد در بودجه سال 99 به خود بیاییم و خیلی متکی به نفت نباشیم.

در تمام 40 سال گذشته هیچ بودجه‌ای مثل بودجه سال آتی نبوده است. از یک سو کمترین اتکا را به نفت دارد که جای خوشحالی است؛ از سویی دیگر، البته کسب درآمد از منابع جایگزین، سختی‌ها و فشارهایی بر اقتصاد وارد می‌کند.

شاید اگر این تحریم‌ها نبود، شرایط عادی بود و درآمدها نیز وجود داشت، چنین تصمیم سختی را دولت نمی‌گرفت، هرچند اتکای اندکی به نفت همچنان در بودجه وجود دارد اما همین میزان اصلاح نیز قدم مناسبی است.

دومین ویژگی بودجه سال 99، افزایش درآمدهای مالیاتی به میزان 23 درصد است. اقتصاد خوب، اقتصادی است که متکی به درآمد مالیاتی باشد.

البته دولت‌ها چندین سال است که در بودجه سالانه وعده‌های درآمدهای مالیاتی از منابع جدید را می‌دهند اما این منابع خود را در بودجه نشان نمی‌دهد. همواره این نگرانی وجود دارد که این منابع جدید ناشناس تحقق نیابد.

مجلس محترم در صورتی باید 23 درصد افزایش درآمد مالیاتی را بپذیرد که منابع جدید را با عدد و رقم دقیق مشخص کند. افزایش درآمد مالیاتی باید در صورتی رخ دهد که باز فشار دریافت مالیات به کاسب و تاجر جزء و کارمند و کارگر ضعیف و کسب و کارهای کوچک و نوبنیان وارد نشود.

در هر کشوری که رکود حاکم است، منابع مالیاتی را گسترش نمی‌دهند. اگر درآمد باشد، رونق رخ بدهد و رکود نباشد، افزایش منابع مالیاتی اتفاق خوب و مثبتی در اقتصاد است وگرنه باعث خشکاندن منابع مالیاتی یعنی تولیدکنندگان کشور می‌شود و نتیجه مطلوب را نخواهد داد.

آخرین نکته، اینکه بودجه مقاومتی با ویژگی بودجه منهای نفت و بودجه متکی به مالیات نیازمند اجرای صرفه‌جویانه و منقبض در مجموعه اجرایی و حاکمیتی کشور است. دستگاه‌های اجرایی، دولتی و حکومتی باید پیشقدم صرفه‌جویی در مصارف و هزینه‌های خود شوند و فقط از مردم انتظار مقاومت و صرفه‌جویی نباید وجود داشته باشد. صرفه‌جویی اقتصادی به اجرای بودجه مقاومتی کمک بسیاری خواهد کرد.

منبع: روزنامه ایران