تخریب تاریخ سه هزار ساله جوبجی
باستان شناسان در جوبجی به آثاری از دوره اسلامی تا پهلوی هم دست یافتهاند. جوبجی بین دو روستا و زمینهای کشاورزی قرار دارد.
کد خبر :
۷۵۶۲۰
بازدید :
۱۲۲۸۲
زهرا کشوری | وضعیت محوطه باستانی «جوبجی» رامهرمز با گنجینه طلایی- مفرغی زنانهاش یکی از سؤالاتی است که باعث شده تا مجلسیها «علی اصغر مونسان» وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را به بهارستان فرابخوانند.
محوطهای سه هزار ساله که هم از سوی لوله انتقال آب تهدید میشود و هم از سوی جاده سازی. کاوشهای باستان شناسی آن هم بهدلیل عدم پرداخت هزینه کاوش از سوی وزارت نیرو متوقف شده است. کاوشهای ناتمام این محوطه آنطور که «روحالله شیرازی» رئیس پژوهشکده باستان شناسی به «ایران» میگوید «کشف دهها تدفین تاریخی در پی داشته است.»
این محوطه با کشف دو تابوت ایلامی سر زبانها افتاد. کشف تابوتهای سه هزار ساله جوبَجی نتیجه عملیات آبرسانی بود. بیل مکانیکی کارگرها به دو تابوت «ایلامی» خورد و تاریخی ناشناخته با ۵۰۰ شیء طلایی و مفرغی پیش چشم همه گشوده شد. تابوتها بهگفته «آرمان شیشه گر» باستان شناس، متعلق به دو زن جوان بود.
بررسیهای او روی اشیای به دست آمده از دو تابوت، به یک حلقه طلایی رسید. مطالعات شیشه گر روی این حلقه طلایی به پادشاهی «ایلامی» به نام «شوتور نهونته» پسر «ایندد» رسید. کشف نام این پادشاه اهمیت محوطه را برای باستان شناسان دوچندان کرد.
او جوبجی را یکی از مهمترین محوطههای باستانی ایران میداند و به «ایران» میگوید: «فقط از یک ترانشه ده در ده متر ۵۰۰ صفحه اطلاعات تاریخی استخراج شد.» شیشه گر این نتیجه را دلیلی بر اهمیت پژوهشی محوطه جوبجی میداند و میگوید: «اما برای کاوش نه بودجه میدهند نه محوطه را تعیین حریم میکنند.»
ده سال است که او نقشه تعیین حریم را آماده کرده، اما میگوید: «باوجود انجام تغییرات خواسته شده در نقشه، هنوز تعیین حریم مصوب نشده است.» شیشه گر اعتقاد دارد که اعتبارها برای محوطههایی خرج میشود که مثل محوطه جوبجی در معرض تخریب و تهدید نیستند.
این باستانشناس، جوبجی را محوطه بسیار بزرگی میداند که تاکنون مطالعات باستان شناسی در آن به کشف آثاری از دوره ایلامی، هخامنشی و اشکانی منجر شده است. شیشهگر احتمال میدهد که مطالعات بتواند در این محوطه به آثاری از دوره ساسانی هم برسد.
باستان شناسان در جوبجی به آثاری از دوره اسلامی تا پهلوی هم دست یافتهاند. جوبجی بین دو روستا و زمینهای کشاورزی قرار دارد. یک کارخانه سنگشکنی هم در سمت شرق آن قرار دارد که شیشهگر اعتقاد دارد بیشترین زخم را به جوبجی میزند. کشاورزان هم محوطه باستانی را شخم میزنند. کشاورزی و محوطههای باستانی در خوزستان هماره در تقابل با یکدیگرند.
باستان شناسان از دشت خوزستان با زمینهای مرغوب کشاورزی بهعنوان «بهشت باستان شناسان» یاد میکنند. او میگوید: «از روز اول گفتیم این کارخانه سنگ نباید در محوطه باستانی باشد.» درد محوطه باستانی فقط از کارخانه سنگ نیست. زخم بزرگتر را البته لوله انتقال آب میزند. به گفته شیشهگر محوطه بسیار پرتردد است. بهگفته این باستان شناس، کشاورزان تا دلشان خواسته لوله آب از محوطه عبور دادهاند.
ماشینهای سنگین نیز از روی آن عبور میکنند. کارخانه سنگ هم قصد دارد با تأسیس یک جاده تاریخ شگرف جوبجی را آسفالت کند. او وجود این تهدیدها را باعث صدمه جدی به دوره ایلامی میداند و این واهمه را دارد که تاریخ ناشناخته جوبجی قبل از بازخوانی، بهدلیل این همه تداخل از بین برود.
یک دهه تلاش فعالان و کارشناسان و رسانههای میراث فرهنگی برای خروج آب و فاضلاب از این محوطه بینتیجه مانده است! گنجینه بیبدیل که تنها از دو تابوت این محوطه بیرون آمد و آثار درون آنها در کشورهای مختلف، چون هلند و... به نمایش گذاشته شد، اما این جایگاه هم آب و فاضلابیها را راضی به حفاظت از این محوطه نکرد. مرغ آنها همچنان یک پا دارد و قصد دارند لوله آب را از روی تاریخ هزارتوی این محوطه مهم بگذرانند.
آرمان شیشه گر میگوید باستان شناسان در محوطه جوبجی بهدنبال اشیای تاریخی نیستند بلکه زوایای تاریک تاریخ کشور را روشن میکنند. او میگوید: «باستان شناسان اطلاعات زیادی درباره پادشاهان خفته در دوره ایلامی در این منطقه ندارند و جوبجی فرصتی است تا زوایای ناشناخته زندگی آنها گشوده شود.»
باستان شناسان درست در نقطهای از جوبجی رامهرمز ایستادهاند که ایلامیها جای خود را به هخامنشیها میدهند. آنها در این نقطه میخواهند به سؤالات بیشماری که تاکنون بیپاسخ مانده، جواب دهند. اما به ایستگاه بیپولی رسیدهاند. شیشه گر میگوید: «با زحمت بسیار توانستیم برای مرمت اشیا پول بگیریم در حالی که همین اشیا در چند نمایشگاه بینالمللی در خارج از کشور به نمایش گذاشته شده و پژوهشگران خارجی درباره آنها مقاله نوشتهاند.»
آنطور که شیشه گر میگوید آب و فاضلابیها همچنان اصرار دارند با آخرین سرعت از دل محوطه باستانی رد شوند. به گفته او، وقتی وزارت نیرو از خیر گذر لوله آب از دل محوطه باستانی نگذشت، وزارت میراث فرهنگی به حفر یک متری محوطه برای گذر لولهها رضایت داد، اما شیشه گر میگوید: «وقتی نقشه را جلوی ما گذاشتند معلوم شد که سه متر از زمین را حفر میکنند.» باستانشناسان اعتقاد دارند با این حفر، لوله دارها به قلب تاریخ جوبجی شبیخون میزنند!
«روحالله شیرازی»، رئیس پژوهشکده باستانشناسی هم در گفتگو با «ایران» محوطه باستانی محل چالش میراث فرهنگی و آب و فاضلاب رامهرمز را یک محدوده ۲۰۰ متر مربعی میداند که نزدیک به ۱۲۰ مترمربع آن کاوش شده است! باستان شناسان برای ادامه کار نیاز به بودجه دارند، اما وزارت نیرو هنوز آن را پرداخت نکرده است.
از محدوده کاوش شده، تعداد بسیار زیادی تدفین ایلامی و هخامنشی کشف شده است. شیرازی تعداد واقعی تدفینها و تابوتهای کشف را اعلام نمیکند و میگوید: «دهها تابوت کشف شده است.» پیشتر فعالان حوزه میراث فرهنگی از وضعیت بد این تابوتها خبر دادهاند، اما مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان میگوید تابوتها در جای امنی قرار دارند.
به نظر میرسد مثل ۱۰ سال گذشته میراث فرهنگیها تسلیم خواست و اراده وزارت نیرو در جوبجی شدهاند. «سیدحکمتالله موسوی» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان به «ایران» میگوید: «وقتی مطالعات باستان شناسی محوطه جوبجی کامل شود اجازه عبور لوله آب را به آب و فاضلاب میدهند.» او البته با جاده کشی کارخانه سنگ دراین محوطه ارزشمند مخالف است و میگوید: «به هیچ وجه اجازه عبور جاده از محوطه را نمیدهد.»
رئیس میراث فرهنگی خوزستان از مراحل آخر تهیه تعیین حریم بعد از ده سال خبر میدهد و میگوید: «بزودی عرصه و حریم جوبجی تعیین میشود.» تا این سؤال پیش بیاید که با وجود عبور لوله آب در دل یک محوطه باستانی، تعیین حریم، چقدر میتواند از تاریخ ناگشوده آن حفاظت کند؟ آیا تعیین حریم نوشداروی بعد از مرگ سهراب نیست؟ آیا مجلس با فراخواندن وزیر میراث فرهنگی به مجلس میتواند جوبجی را به سرانجامی خوش برساند؟
منبع: روزنامه ایران
۰