آسیب‌پذیرترین شهرهای جهان در برابر زلزله کدامند؟

بعضی از شهرهای جهان به دلیل مجموعه‌ای از عوامل، در برابر نیروهای طبیعت همچون زلزله، آسیب‌پذیرتر هستند. زمین‌لرزه‌های ویرانگر طی ماه‌های گذشته کشورهای سوریه و ترکیه را لرزانده است. این رویدادهای غم‌انگیز، اهمیت آمادگی برای رویارویی با بلایای طبیعی و نیاز فوری برای رسیدگی به وضعیت شهرهای آسیب‌پذیر در برابر زمین‌لرزه را گوشزد می‌کند. در صورت وقوع زلزله، این شهرها از قاره آسیا گرفته تا آمریکای جنوبی با خطر بالای تخریب و تلفات جانی روبه‌رو هستند و هیچ‌چیز به اندازه خواندن اخبار و اطلاع از اینکه ممکن است جان عزیزان ما در خطر باشد، اضطراب‌آور نیست. در ادامه به معرفی آسیب‌پذیرترین شهرهای جهان در برابر زلزله در سال ۲۰۲۳ می‌پردازیم.

بیروت، لبنان: بیروت در مرز بین صفحات تکتونیکی عربی و آفریقایی قرار دارد. حرکت این صفحات فشار زیادی ایجاد می‌کند که می‌تواند منجر به وقوع پدیده‌ای همچون زلزله شود. علاوه بر این، بیروت در نزدیکی گسل دریای مرده قرار گرفته است که از ترکیه تا شرق آفریقا امتداد دارد. بزرگی آخرین زمین‌لرزه بزرگ بیروت که در سال ۵۵۱ CE (گاه‌شماری دوران مشترک) رخ داد، ۷.۵ ریشتر تخمین زده شد. این فاجعه پایتخت لبنان را با خاک یکسان کرد. با وجود این زمین‌لرزه خطرناک، بسیاری از بناها در بیروت به دلیل شیوه‌های ساخت‌وساز ضعیف و اجرا نشدن قوانین ساختمانی، مقاومت لازم را در برابر زلزله ندارند. این ضعف بزرگ شهر بیروت را در برابر وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ، آسیب‌پذیر می‌کند.

 توکیو، ژاپن: توکیو در حلقه آتش اقیانوس آرام قرار دارد که در آن تعداد زیادی از زمین‌لرزه‌ها و فوران‌های آتشفشانی رخ می‌دهد. این شهر روی چندین خط گسل اصلی نظیر "Sagami Trough" قرار دارد که در گذشته زلزله‌های ویرانگری را ایجاد کرده است. علاوه بر این، طی سال‌های اخیر، توکیو اصلاح و توسعه قابل‌توجهی را تجربه کرده است که چشم‌انداز طبیعی شهر را تغییر و به طور بالقوه آسیب‌پذیری آن را در برابر فعالیت‌های لرزه‌ای افزایش داده است. حال با توجه به اینکه حدود ۳۷ میلیون نفر در این شهر پرجمعیت زندگی می‌کنند، زمین‌لرزه می‌تواند عواقب فاجعه‌باری برای زیرساخت‌ها و زندگی انسان‌ها در توکیو داشته باشد.

دهلی نو، هند: پایتخت هند به دلیل نزدیکی به چندین منطقه زلزله‌خیز در معرض این فاجعه طبیعی قرار دارد. دهلی نو در دشت هند و گنگ (Indo-Gangetic plain) واقع شده است که خاک رسوبی سست دارد. به‌همین دلیل امواج لرزه‌ای را تقویت می‌کند و لرزش زمین را هنگام زلزله افزایش می‌دهد. همچنین دهلی نو در منطقه‌ای واقع شده است که به‌شدت در برابر زلزله آسیب‌پذیر است و در طول تاریخ زمین‌لرزه‌های مخرب در آن رخ داده است. علاوه بر این، شهرنشینی سریع و فعالیت‌های ساخت‌وساز، منجر به بی‌ثباتی زمین‌شناسی در پایتخت هندوستان شده و آن را در برابر زلزله آسیب‌پذیرتر کرده است.

لس‌آنجلس، آمریکا: لس‌آنجلس به دلیل قرار گرفتن روی گسل سن آندریاس در معرض خطر زلزله قرار دارد. این گسل از کالیفرنیا می‌گذرد و مرز بین دو صفحه تکتونیکی را مشخص می‌کند که به‌طور دائم در برابر یکدیگر حرکت می‌کنند. این حرکات در طول زمان، باعث ایجاد تنش و فشار می‌شود تا اینکه انرژی به صورت ناگهانی و به شکل زلزله آزاد شود. به دلیل اینکه لس‌آنجلس به‌طور مستقیم روی خط گسل قرار دارد، بسیار آسیب‌پذیر است و احتمال وقوع زلزله عظیم در آن زیاد است. علاوه بر این، تراکم بالای جمعیت و زیرساخت‌های قدیمی شهر می‌تواند آسیب‌های ناشی از چنین رویدادی را تشدید کند.

 استانبول، ترکیه: استانبول به دلیل قرار گرفتن روی گسل شمال آناتولی (North Anatolian Fault) در معرض خطر بالای زلزله قرار دارد. خط گسلی که از شهر استانبول می‌گذرد، تاکنون باعث ایجاد چندین زمین‌لرزه بزرگ شده است. آخرین زمین‌لرزه در ششم فوریه ۲۰۲۳ در جنوب ترکیه با شدت ۷.۸ ریشتر رخ داد و باعث ایجاد خسارات گسترده و تلفات جانی شد. در واقع تراکم جمعیت و زیرساخت‌های شهری نیز به خطر وقوع زلزله در استانبول کمک می‌کند، زیرا بسیاری از ساختمان‌ها نمی‌توانند زمین‌لرزه را تحمل کنند. دولت ترکیه اقداماتی همچون مقاوم‌سازی بناهای قدیمی و بهبود طرح‌های واکنش اضطراری اجرا کرده است، اما برای اطمینان از ایمنی در برابر زلزله، باید کارهای بیشتری انجام دهد.

پایتخت نپال در منطقه فعال لرزه‌ای واقع شده است که به عنوان کمان هیمالیا (Himalayan Arc) شناخته می‌شود. صفحه تکتونیکی هند به طور مداوم با صفحه اوراسیا همگرا می‌شود و در نتیجه زمین‌لرزه‌های مکرر به وقوع می‌پیوندد. در سال ۲۰۱۵، زمین زلزله‌ای ویرانگر، کاتماندو را لرزاند که جان حدود ۹ هزار نفر را گرفت و ویرانی‌های گسترده‌ای را بر جای گذاشت. در واقع موقعیت زمین‌شناسی کاتماندو نیز به آسیب‌پذیری آن کمک و امواج لرزه‌ای را تقویت می‌کند. علاوه بر این، شهرنشینی سریع منجر به ایجاد ساختمان‌های ضعیف در پایتخت نپال شده است که در برابر زلزله مقاوم نیستند.

منبع: ایمنا