(تصاویر) بهترین فیلم‌های قرون وسطی؛ از مهر هفتم تا آشوب

با نگاهی به آثار سینمایی برجسته با محوریت دوران قرون وسطی مشخص می‌شود که چرا فیلم‌هایی مملو از حضور شوالیه‌های جان برکف، قلعه‌های قدیمی و صحنه‌های شمشیرزنی همیشه درمیان مخاطبان محبوب بوده و هستند. برای بسیاری از ما داستان‌هایی خیال‌انگیز همچون ارباب حلقه‌ها یا بازی تاج و تخت چیزی مترادف آثار سینمایی قرون وسطی است، بااین‌‌حال خوشبختانه این ژانر آثار جذاب فراوانی دارد که می‌تواند نظر مخاطبان را به خود جلب کنند. البته ساخت فیلم‌های قرون وسطایی دردسرهای خاص خود را هم دارد.

به‌عنوان نمونه همیشه بودجه‌های هنگفت برای تهیه دکور، لباس و وسائل پیچیده مورد نیاز است، از طرف دیگر اغلب سازندگان این نوع آثار باید میان وفاداری به واقعیت‌های تاریخی این عصر و یافتن راهی برای سرگرم کردن مخاطب امروزی تعادل ایجاد کنند. کاری که مطمئنا چندان ساده نیست، هرچند کارگردانان خوش فکر همیشه راهی پیدا می‌کنند تا باوجود همه مشکلات موجود، آثاری جالب توجه را روانه پرده سینماها کرده و هم از نظر تجاری و هم از نظر منتقدان موفق عمل کنند. از ساخته‌های امروزی‌تری همچون شوالیه سبز و آخرین دوئل، فیلم‌های کلاسیک و صامتی مثل مصائب ژاندارک تا آثاری برجسته‌ مانند هفت سامورایی و هملت، همه نوع فیلمی دراین فهرست وجود دارد.

دراین مرور با ما همراه باشید تا شماری از بهترین آثار سینمایی با محوریت دوران قرون وسطی را مرور کنیم. فراموش نکنید هنگام معرفی هر فیلم به بخشی از داستان آن هم اشاره شده است. پس اگر هنوز موفق به تماشای این آثار نشدید، این هشدار اسپویل را جدی بگیرید.

بهترین فیلم های قرون وسطی

۳۰. فیلم سیزدهمین سلحشور

فیلم The 13th Warrior

• ژانر: درام، اکشن، خیال‌انگیز
• کارگردان: جان مک تیرنان
• بازیگران: آنتونیو باندراس، دنیس استورهوی و دایان ونورا
• سال ساخت: ۱۹۹۹
• میانگین امتیازات The 13th Warrior در IMDB: ۶/۶

در فیلم سیزدهمین سلحشور با «احمد بن فضلان» (باندراس) آشنا می‌شویم، درباری عربی که خود را در دنیایی از جنگجویان نورس و خطرات ناشناخته تنها می‌بیند. او به‌عنوان سیزدهمین عضو یک گروه از وایکینگ‌ها وارد مأموریتی خطرناک برای دفاع از ساکنان دهکده‌ای دورافتاده می‌شود. اکنون که احمد درگیر مسائل فرهنگی بیگانه و نبردهایی وحشیانه شده است، غریزه بقای او ناگهان به روشی غیرقابل تصور به بوته آزمایش گذاشته می‌شود.

اکشن ماجراجویانه سیزدهمین سلحشور، تاروپود داستان خود را با الیافی از داستان‌های تاریخی بافته و با عناصری از دنیای اسطوره شناسی این گوشه از جهان تلفیق و اثری تماشایی خلق کرده است. این فیلم براساس رمان «مرده‌خواران» (Eaters of the Dead) اثر «مایکل کرایتون» ساخته شده است و درکنار آن چرخشی منحصربه‌فرد از داستان کلاسیک بیولف را هم ارائه می‌دهد.

۲۹. فیلم مکبث

فیلم Macbeth

• ژانر: درام، تاریخی
• کارگردان: رومن پولانسکی
• بازیگران: جان فینچ، فرانچسکا آنیس و مارتین شا
• سال ساخت: ۱۹۷۱
• میانگین امتیازات Macbeth در IMDB: ۷/۴

مکبث جوانی مغرور است که به‌همراه همسرش نقشه‌ای برای قتل پادشاه و غصب تاج و تخت اسکاتلند می‌کشد. آن‌ها حاضر هستند برای حفظ تاج و تخت و در قدرت ماندن، تن به انجام هرکاری بدهند.

دراین بازبینی خشونت‌آمیز شاهد نگاه خاص رومن پولانسکی به این تراژدی جنون و دسیسه‌های سیاسی ویلیام شکسپیر هستیم. مکبث در زمان اکران با شکست مالی بزرگی رو‌به‌رو شد که شاید عمده دلیل آن، خشونت شدید به تصویر کشیده شده در این فیلم و همینطور تأثیر نام تهیه کننده آن باشد که انتقاداتی را به‌دنبال داشت. بااین‌حال به نظر نمی‌رسد این انتقادها چندان روی نظر مثبت منتقدان مؤثر بوده باشد، حداقل امتیاز نقد ۸۶% این اثر در راتن تومیتوز که چنین چیزی را نشان می‌دهد. از طرف دیگر با گذشت سال‌هایی که از عمر انتشار این فیلم می‌گذرد، شاهد تغییر لحن دست‌اندرکاران دنیای سینما در مورد این فیلم هستیم. به‌طوری که برخی بی‌محابا از فیلم مکبث پولانسکی به‌عنوان فیلمی بدون نقطه ضعف یاد می‌کنند. برخی منتقدان هم در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان یک شاهکار ادبی را به اثری سینمایی و جذاب تبدیل کرد، از مکبث به‌عنوان یک نمونه موفق یاد می‌کنند.

۲۸. فیلم کوه‌نشین

فیلم Highlander

• ژانر: ماجراجویی، خیال‌انگیز، اکشن
• کارگردان: راسل مالکهی
• بازیگران: شان کانری، کریستوفر لمبرت و رکسان هارت
• سال ساخت: ۱۹۸۶
• میانگین امتیازات Highlander در IMDB: ۷

در فیلم کوه‌نشین، کانر مکلود با بازی کریستوف لمبرت را می‌بینیم که متوجه می‌شود موجودی جاودانه است. او که شمشیربازی اسکاتلندی است، به‌وسیله جنگجوی ماهر دیگری آموزش دیده و از نامیرا بودن خود برای مبارزه با دیگر جاودانه‌ها بهره می‌برد. این فیلم داستانش را از اسکاتلند قرن شانزدهم شروع می‌کند و آن را تا شهر نیویورک امروزی گسترش می‌دهد، جایی که مکلود باید با دشمن نهایی خود رو‌به‌رو شد.

فیلم کوه‌نشین برنده جایزه اسکار بهترین تدوین صدا شد، همچنین از زمان پخش این اثر تاکنون شاهد ساخت چندین دنباله و مجموعه‌های تلویزیونی از آن بودیم که به‌دنبال ارائه جنبه‌هایی جدید از داستان کوه‌نشین بودند.

۲۷. فیلم ال سید

فیلم El Cid

• ژانر: درام، تاریخی، زندگینامه
• کارگردان: آنتونی مان
• بازیگران: چارلتون هستون، سوفیا لورن و رف ولونه
• سال ساخت: ۱۹۶۱
• میانگین امتیازات El Cid در IMDB: ۷/۲

فیلم ال سید با حضور دو تن از بازیگران برجسته زمان خود یعنی چارلتون هستون و سوفیا لورن، یکی از آخرین فیلم‌های دوران هالیوود قدیم است که درخشش صنعت فیلمسازی آن دوران را به نمایش می‌گذارد. یعنی دورانی که ساخت آثار حماسی با امکانات محدود آن زمان، امری متداول بود.

داستان در مورد زندگی شخصیت افسانه‌ای اسپانیا یعنی «رودریگ دیاز دی ویوار» (Rodrig Díaz de Vivar) معروف به ال سید است و درکنار آن نگاهی هم به پس زمینه اسپانیای مسیحی دارد که به‌وسیله مورها تسخیر شده بود. مخاطب با زندگی ال سید همراه شده و شاهد تلاش‌های این شوالیه برای متحد کردن مردم خود و مقابله با مهاجمان خارجی است. بی‌تردید قدرت اجرای ستارگان فیلم یکی از نقاط قوت این اثر است، ضمن آنکه نمی‌توان نقش موسیقی و کارگردانی هنری آن را هم نادیده گرفت. همین مسئله باعث شد که فیلم ال سید در این دو بخش نامزد دریافت جایزه اسکار شود.

۲۶. فیلم خیزش والهالا

فیلم Valhalla Rising

• ژانر: درام، ماجراجویی، اکشن
• کارگردان: نیکلاس ویندینگ رفن
• بازیگران: مدس میکلسن، گری لوئیس و الکساندر مورتون
• سال ساخت: ۲۰۰۹
• میانگین امتیازات Valhalla Rising در IMDB: ۶

تاکنون شاهد ساخت آثار فراوانی با محوریت حضور وایکینگ‌ها نبودیم، اما بدون شک فیلم خیزش والهالا یکی از نمونه‌هایی است که نشان می‌دهد چرا این دوران خاص می‌تواند منشأ ساخت آثاری باورنکردنی از قرون وسطی باشد. داستان فیلم در مورد جنگجویی از اهالی اسکاندیناوی و پسری جوان است که در سال ۱۰۹۶ پس از میلاد درگیر ماجراجویی خاص در سرزمین تحت تسلط مسیحیان صلیبی می‌شوند.

فیلم خیزش والهالا با حضور مدس میکلسن با واکنش‌های متفاوت منتقدان مواجه شد. بعضی معتقد بودند که این اثر خود را بیش از اندازه جدی گرفته است، درحالی‌که گروهی دیگر در تمجید کردن و ستایش فیلم سنگ تمام گذاشتند. ماحصل این انتقادات اما نشان‌دهنده آن است که طرفداران پروپاقرص فیلم‌های قرون وسطایی احتمالا بیش از تماشاگران معمولی جذب این اثر می‌شوند. خیزش والهالا در چشم‌اندازهای زیبای اسکاتلند فیلم‌برداری شده و یک جشن بصری ارزشمند، هم برای طرفداران میکلسن و هم برای هرکسی است که از تماشای آثار این کارگردان لذت می‌برد.

۲۵. فیلم ماجراهای رابین هود

فیلم The Adventures of Robin Hood

• ژانر: اکشن، عاشقانه، ماجراجویی
• کارگردان: مایکل کورتیز
• بازیگران: ارول فلین، اولیویا دی هاویلند و بازیل رتبون
• سال ساخت: ۱۹۳۸
• میانگین امتیازات The Adventures of Robin Hood در IMDB: ۷/۹

بعید است که کسی داستان رابین هود و گروهش و ماجراجویی‌های آن‌ها در جنگل‌های شروود را نشنیده باشد. در فیلم ماجراهای رابین هود یک بار دیگر به مرور داستان این شخصیت افسانه‌ای پرداخته می‌شود.

زمانی‌که ریچارد شیردل دستگیر می‌شود، برادر مکارش پرنس جان نقشه تصاحب تاج و تخت را می‌کشد. دراین بین رابین لاکسلی که از وضعیت موجود خشمگین است، به‌همره گروهی از دوستان خود در جنگل‌های شروود پناه گرفته و تحت عنوان رابین هود برای برقراری عدالت می‌جنگد. او پرنس جان را متهم به خیانت کرده و هنگام بازگشت مخفیانه ریچارد شیردل به انگلستان به نیروهای پادشاه می‌پیوندد تا جلوی دسیسه‌های شوم پرنس خائن را بگیرد.

۲۴. فیلم آخرین دوئل

فیلم The Last Duel

• ژانر: اکشن، درام، تاریخی
• کارگردان: ریدلی اسکات
• بازیگران: مت دیمون، آدام درایور و جودی کومر
• سال ساخت: ۲۰۲۱
• میانگین امتیازات The Last Duel در IMDB: ۷/۴

فیلم آخرین دوئل که بمب بزرگ گیشه سال ۲۰۲۱ بود، داستانی از زندگی واقعی گم شده در تاریخ است که ارتباطی خیره‌کننده با وضعیت جامعه مدرن امروزی دارد. داستان فیلم آخرین دوئل از دیدگاه دو شوالیه و یک بانو روایت می‌شود که با رخدادی ناخوشایند مواجه شده و درگیری رویارویی مرگبار می‌شوند.

اگرچه گروهی از بازیگران برجسته در این فیلم حضور داشتند که اجرای آن‌ها با تحسین فراوانی مواجه شد، اما متأسفانه فیلم آنطور که باید و شاید از سوی مخاطبان دیده نشد. بااین‌حال امتیاز ۸۵% آن در راتن تومیتوز نشان‌دهنده این است که این فیلم، حداقل در جلب نظر منتقدان موفق عمل کرده است.

۲۳. فیلم داستان شوالیه

فیلم A Knight's Tale

• ژانر: اکشن، عاشقانه، ماجراجویی
• کارگردان: برایان هالگلند
• بازیگران: هیت لجر، پل بتانی و روفوس سیول
• سال ساخت: ۲۰۰۱
• میانگین امتیازات A Knight's Tale در IMDB: ۷

داستان شوالیه محصول سال ۲۰۰۱ به‌عنوان یکی از فیلم‌های قرون وسطایی برجسته شناخته می‌شود که موفق شد از مرزهای تعریف شده این ژانر فراتر رفته و از این نظر طرفداران بیشتری را در مقایسه با دیگر آثار این حوزه، مجذوب خود کند.

اگرچه بیشتر عاشقان دنیای سینما هیت لجر را با نقش آفرینی درخشانش در فیلم شوالیه تاریکی به‌خاطر می‌آورند، اما همچنان باید اذعان کرد که بازی این ستاره فقید در فیلم داستان یک شوالیه از جمله عوامل تثبیت درخشش او در دنیای هالیوود بود. لجر در این فیلم در نقش شخصیت ویلیام تاچر بازی می‌کند، مردی که در نقش یک شوالیه ظاهر شده و با شرکت در مسابقات قهرمانی، جایگاه خود را بالا و بالاتر می‌برد.

داستان شوالیه اثری بسیار سرگرم‌کننده با محوریت این موضوع است که هرکسی می‌تواند سرنوشت خودش را انتخاب کند. همچنین این فیلم درمقایسه با اکثر آثار سینمایی قرون وسطایی، توجه بیشتری به وجه کمدی داستان نشان داده است. از این نظر این فیلم به‌جای درگیر شدن با حقایق تاریخی و اصرار بر دقت بیش از اندازه در نشان دادن جزئیات، فضای سرگرم‌کننده‌تری را ایجاد کرده است که مخاطب را جذب می‌کند.

۲۲. فیلم خدا بودن سخت است

فیلم Hard to Be a God

• ژانر: درام، علمی تخیلی
• کارگردان: الکسی ژرمن
• بازیگران: لنوید یارمولنیک، الکساندر چوتکو و یوری سُرِلو
• سال ساخت: ۲۰۱۳
• میانگین امتیازات Hard to Be a God در IMDB: ۶/۶

در فیلم خدا بودن سخت است که از منظر دنیای علم و تخیل نگاهی به قرون وسطی دارد، همراه دانشمندان سفری به سیاره‌ای دوردست به نام آرکانار داریم. آن‌ها برای کمک کردن به تمدنی محلی که در میانه مسیر تاریخی خود قرار دارد به این جهان سفر می‌کنند تا راه درست پیشرفت را به آن‌ها بیاموزند. این وظیفه‌ای دشوار است، چون آن‌ها نه اجازه دارند از دانش بالا و اطلاعات گسترده‌تر خوا استفاده کنند و نه می‌توانند برای پیاده کردن اهداف خود دست به خشونت بزنند.

شاید کلیدی‌ترین پرسش مطرح شده درفیلم این باشد که اگر شما خدا بودید، چه کارهایی انجام می‌دادید. کارگردان این اثر در گفتگویی اعلام کرد در تمام دوران زندگی خود در آرزوی ساختن این فیلم بوده است. او می‌گوید این فیلم در مورد ظلم ظلم نیست، برعکس در مورد عشق است. عشقی ملموس، زنده و پویا که شجاعانه در سخت‌ترین شرایط هم برای بقای خود مقاومت می‌کند.

این فیلم براساس رمانی به‌همین نام نوشته «آرکادی و بوریس استروگاتسکی» (Arkady and Boris Strugatsky) معروف به برادران استروگاتسکی ساخته شد. الکسی گرمن کارگردان این اثر که در روسیه به‌عنوان کارگردانی کمال‌گرا و یکی از چهره‌های مطرح و معاصر سینمای روسیه شناخته می‌شود، پیش از اکران فیلم دار فانی را وداع گفت.

۲۱. فیلم عروس شاهزاده

فیلم The Princess Bride

• ژانر: کمدی، عاشقانه، ماجراجویی
• کارگردان: راب رینر
• بازیگران: کری الویس، رابین رایت و مندی پاتینکین
• سال ساخت: ۱۹۸۷
• میانگین امتیازات The Princess Bride در IMDB: ۸

عروس شاهزاده ترکیبی عجیب اما دلپذیر از موضوعات مختلفی همچون عشق، کمدی و فضایی ماجراجویانه است. شخصیت وستلی کشاورزی فروتن است که تبدیل به دزد شده است. او برای نجات دختر محبوبش از چنگ شاهزاده‌ای شرور سفری حماسی را آغاز می‌کند. وستلی در طول این سفر درکنار گروهی از شخصیت‌های رنگارنگ قرار گرفته و از جمله با «اینیگو مونتویا» آشنا می‌شود که او هم به‌دنبال گرفتن انتقام قتل پدرش است.

داستان جاودانه فیلم عروس شاهزاده مملو از صحنه‌های به‌یاماندنی و شخصیت‌های فراموش نشدنی است. این فیلم در سال ۱۹۸۸ عنوان فیلم کمدی مورد علاقه به انتخاب مردم را از آن خود کرد، اثری که مرزهای مشخص شده برای این ژانر را پشت سرگذاشته و گامی فراتر می‌رود. بااین‌حال عروس شاهزاده همچنان کلاسیکی جذاب در فرهنگ عامه است که نگاهی خاص به دنیای ساکنان قرون وسطی دارد.

۲۰. فیلم الکساندر نوسکی

فیلم Alexander Nevsky

• ژانر: اکشن، زندگینامه، درام
• کارگردان: سرگئی آیزنشتاین
• بازیگران: آندری آبری کوسوف، نیکولای چرکاسوف و نیکولای اوخلوپکوف
• سال ساخت: ۱۹۳۸
• میانگین امتیازات Alexander Nevsky در IMDB: ۷/۵

با عبور از دوران ساخت آثار صامت، سرگئی آیزنشتاین اولین تجربه فیلمسازی خود در این دوران را با ساخت فیلم الکساندر نوسکی به‌دست آورد. این فرصت زمانی فراهم شد که «بوریس شومیاتسکی» (Boris Shumyatsky) شخصیت برجسته صنعت فیلمسازی شوروی در آن زمان، موضوع ساخت اثری با محوریت زندگی یکی از قدیسان جنگجوی قرن سیزدهمی را مطرح کرد که موفق به شکست شوالیه‌های آلمانی تتونی شده بود.

باتوجه به‌زمان ساخت این فیلم، الکساندر نوسکی آنطور که باید و شاید دیده نشد. شاید چون تماشای چنین اثری به‌‎جای مخاطب عام، بیشتر مناسب طرفداران سرسخت این ژانر است. بااین‌حال نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که این فیلم هنوز هم یکی از بهترین فیلم‌های جنگی روسی است که مورد تحسین قرار گرفته و حتی معیارهای مخصوص‌به‌خود را تعریف کرده است.

۱۹. فیلم چشمه باکره

فیلم The Virgin Spring

• ژانر: درام، دلهره‌آور
• کارگردان: اینگمار برگمان
• بازیگران: ماکس فون سیدو، بریگیتا پترسون و گونل لیندبلوم
• سال ساخت: ۱۹۶۰
• میانگین امتیازات The Virgin Spring در IMDB: ۸

بهتر است بدانید همه فیلم‌های مرتبط با قرون وسطی لزوما در مورد جنگ و حماسه‌های آن چنانی نیستند، دست‌کم فیلم چشمه باکره چنین حال‌وهوایی دارد. درحالی‌که اغلب فیلم‌های ساخته شده با محوریت این دوران تاریخی به‌دنبال نشان دادن شرایط زندگی و فضای حاکم بر آن دوران تاریک هستند، چشمه باکره قصد دارد سختی‌هایی که مردم عادی قرن سیزدهمی با آن‌ها مواجه بودند را به بیننده نشان دهد.

داستان فیلم نمایشی مهیج از مفهوم انتقام است. ملاکی ثروتمند دختر نوجوانش را برای روشن کردن شمع به کلیسا می‌فرستد، اما متأسفانه دختر جوان به‌دست چند مرد می‌افتد که بعد از آزار و اذیتش، او را به قتل می‌رسانند. دست سرنوشت این سه مرد متجاوز را به خانه پدر دخترک می‌کشاند. جایی‌که او بعد از آگاهی از آنچه رخ داده است، انتقام خون دختر بی‌گناهش را می‌گیرد. فیلم چشمه باکره برنده جایزه اسکار شده و حتی الهام بخش ساخت فیلم «آخرین خانه در سمت چپ» (The Last House on the Left) به تهیه‌کنندگی وس کریون شد.

۱۸. فیلم مرد شمالی

فیلم The Northman

• ژانر: درام، اکشن، ماجراجویی
• کارگردان: رابرت اگرز
• بازیگران: نیکول کیدمن، رابرت اسکاشگورد و آنیا تیلور جوی
• سال ساخت: ۲۰۲۲
• میانگین امتیازات The Northman در IMDB: ۷

مرد شمالی یکی دیگر از آثار درخور توجه فیلم‌های قرون وسطی است که بیننده را درگیر ماجرایی غیرمنتظره می‌کند. واقعیت این است رابرت اگرز که به‌خاطر تلاش‌های فراوانش در خلق پس‌زمینه‌های ترسناک شهرت دارد؛ چراکه می‌داند چگونه اثری درام خلق کند که وجود ببینده را دستخوش تنش کرده و درعین‌حال وضعیت عجیبی ایجاد کند که در آن قهرمانان به‌نظر خیرخواه، دست کمی از شخصیت‌های شرور نداشته باشند.

فیلم مرد شمالی که یکی از بهترین فیلم‌های اکشن سال ۲۰۲۲ بود، درست همانند آثاری همچون خیزش والهالا، بیشتر مناسب آن دسته از تماشاگرانی است که عاشق تماشای آثار مربوط‌به عصر وایکینگ‌ها هستند. داستان این فیلم با‌حال‌وهوای اسکاندیناویش هم در مورد انتقام و هم وفاداری و خاطرات سوء تعبیر شده است. ماجراجویی بصری خیره‌کننده که تماشاگران را به‌طرح این پرسش وامی‌دارد که چرا آثار سینمایی بیشتری با فضای مشابه ساخته نمی‌شوند؟

فیلم مرد شمالی گیشه چندان پررونقی را تجربه نکرد، اما سکانس‌های نبرد و حس واقعی بودن آن، باعث شد از این فیلم به‌عنوان نمونه‌ای از اکشن مدرن و برجسته یاد شود. گروه بازیگران فیلم هم در اجرای خود موفق عمل کرده و مخاطب را با این ماجراجویی پرفراز و نشیب همراه کردند.

۱۷. فیلم شوالیه سبز

فیلم The Green Knight

• ژانر: درام، ماجراجویی، خیال‌انگیز
• کارگردان: دیوید لاوری
• بازیگران: دو پتل، آلیسیا ویکاندر و جوئل اجرتون
• سال ساخت: ۲۰۲۱
• میانگین امتیازات The Green Knight در IMDB: ۶/۶

فیلم شوالیه سبز اگرچه درزمان اکران تاحدودی نادیده گرفته شد، ولی احتمالا در سال‌های آینده بیشتر دیده شده و محبوب طرفداران فیلم‌های قرون وسطایی خواهد شد. دراین فیلم دو پاتل در نقش شوالیه‌ای جوان و جاه طلب بازی می‌کند که به‌وسیله شوالیه مرموز ملقب به شوالیه سبز به چالش کشیده می‌شود. درادامه او خود را درگیر تلاشی مستمر برای اثبات نجات خود می‌بیند.

این فیلم چندین نامزدی و همینطور جوایزی را از آن خود کرد که از آن جمله می‌توان به کسب جایزه ویژه منتقدان برای دو پاتل اشاره کرد. این فیلم با الهام از اثر عاشقانه قرن چهاردهمی «سر گاواین و شوالیه سبز» (Sir Gawain and the Green Knight) به قلم نویسنده‌ای ناشناس ساخته شده و از عناصر خیال‌انگیز منبع اصلی برای خلق فضای خود بهره برده است. بااین‌حال این فیلم همچنان داستانی قرون وسطایی است که بازهم روی داستان قهرمانان تمرکز می‌کند. منتقدان به‌ویژه نحوه اقتباس این فیلم را مورد ستایش قرار دادند، اینکه چطور سازندگان موفق شدند شعر اصلی را گرفته و آن را در قالب داستانی فوق‌العاده مدرن‌تر به تصویر بکشند.

۱۶. فیلم مارکتا لازاروا

فیلم Marketa Lazarová

• ژانر: درام، عاشقانه، تاریخی
• کارگردان: فرانتیشک ولاچیل
• بازیگران: ژوزف کمر، مگدالنا واساروا و ولادیمیر منشیک
• سال ساخت: ۱۹۶۷
• میانگین امتیازات Marketa Lazarová در IMDB: ۷/۹

مارکتا لازاروا براساس کتابی به‌همین نام نوشته «ولادیسلاو ونچورا» ساخته شد. داستان این فیلم در مورد دختری جوان است که فرزند یکی از اربابان محلی است. همه چیز در زندگی او عادی است، تااینکه به‌وسیله گروهی از اشرار که در جاده‌ها دست به سرقت می‌زنند اسیر می‌شود. این مسئله باعث شروع جنگ میان گروه‌های رقیب شده و دراین بین زندگی دختر جوان هم دگرگون می‌شود.

مارکتا لازاروا عنوان بهترین فیلم چک زبان تمام دوران را از آن خود کرده است، این اثر همچنین نامزد چندین جایزه معتبر دیگر و برنده دو جایزه از «جشنواره فیلم جزیره فارو» (the Faro Island Film Festival) شد.

۱۵. فیلم ریچارد سوم

فیلم Richard III

• ژانر: درام، تاریخی، زندگینامه
• کارگردان: لارنس اولیویه
• بازیگران: لارنس الیویه، سدریک هاردویک و نیکلاس هانن
• سال ساخت: ۱۹۵۵
• میانگین امتیازات Richard III در IMDB: ۷/۴

بسیاری از بهترین فیلم‌های قرون وسطایی در اواسط قرن بیستم اکران شدند، از سوی دیگر بسیاری دیگر از این آثار با الهام از نمایشنامه‌های کلاسیک ویلیام شکسپیر ساخته شدند. فیلم ریچارد سوم نمونه کاملی است که هر دو مورد فوق را شامل می‌شود.

دراین فیلم لارنس الیویه نقش شخصیت شرور داستان را برعهده دارد که با توطئه و خیانت‌های فراوان به‌دنبال راهی برای تصاحب تاج و تخت است. اجرای درخشان او در این فیلم نشان داد که چرا به باور بسیاری او شایسته ایفای نقش‌های بزرگ و حضور در درام‌های برجسته قرون وسطایی است. از طرف دیگر لارنس الیویه ساخت تعدادی فیلم را هم درکارنامه دارد که براساس آثار شکسپیر ساخته شدند. هرچند فیلم ریچارد سوم تنها فیلم از این گروه است که نامزدی جایزه اسکار بهترین فیلم را از دست داد، اما خود الیویه نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. پس از اکران فیلم، بسیاری براین باور بودند که ریچارد سوم بهترین اقتباس از آثار شکسپیر است.

۱۴. فیلم بکت

فیلم Becket

• ژانر: درام، عاشقانه، زندگینامه
• کارگردان: پیتر گلنویل
• بازیگران: ریچارد برتون، پیتر اوتول و جان گیلگد
• سال ساخت: ۱۹۶۴
• میانگین امتیازات Becket در IMDB: ۷/۸

بکت محصول سال ۱۹۶۴ و یکی از نمونه‌های موفق آثار قرون وسطایی است. پس از بازسازی این اثر در سال ۲۰۰۷، ببیندگان بیشتری موفق به درک درخشش این فیلم کلاسیک شدند. دراین فیلم شاهد اجرای تحسین شده ریچارد برتون و پیتر اوتول هستیم که در نقش‌های اسقف توماس بکت و هنری دوم حضور داشتند. توماس بکت که امروزه به‌عنوان سن توماس کانتربری شناخته می‌شود، در فاصله سال‌های ۱۱۶۲ تا ۱۱۷۰ به‌عنوان اسقف اعظم کانتربری خدمت کرد.

پویایی رابطه میان این دو بازیگر از جمله امتیازات برجسته این اثر است، درخششی که باعث شد هر دو نفر نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد شوند. بد نیست بدانید دیگر فیلم تحسین شده این فهرست شیر در زمستان است که می‌توان آن را دنباله معنوی فیلم بکت دانست.

۱۳. فیلم هنری پنجم

فیلم Henry V

• ژانر: درام، تاریخی، زندگینامه
• کارگردان: کنت برانا
• بازیگران: کنت برانا، درک جاکوبی و اما تامسون
• سال ساخت: ۱۹۸۹
• میانگین امتیازات Henry V در IMDB: ۷/۵

کنت برانا هم همچون لارنس الیویه در زمینه اقتباس از آثار شکسپیر ید طولایی دارد. کارنامه سینمایی او مملو از آثاری است که با الهام از آثار این نمایشنامه نویس برجسته ساخته شده‌اند، او همچنین در این آثار به‌عنوان بازیگر هم حضور داشته است. اما اولین تجربه کارگردانی او در زمینه الهام از آثار شکسپیر فیلم هنری پنجم است که خود او به‌عنوان شخصیت اصلی در آن به ایفای نقش پرداخت. داستان این فیلم در مورد این شخصیت و تلاش‌های او برای گرفتن تاج و تخت است.

کنت برانا در زمینه برداشت از آثار شکسپیر و تبدیل آن‌ها به آثار سینمایی درخورتوجه استعداد زیادی دارد و جذابیت کار او بیشتر به این برمی‌گردد که در اقتباس‌های خود به اصل اثر وفادار بوده و درعین‌حال آن را مناسب اکران روی پرده بزرگ سینما می‌کند. هنری پنجم هنوز هم یکی از بهترین اقتباس‌های آثار شکسپیر است، اثری که نامزدی اسکار در دو بخش بهترین بازیگر و همینطور بهترین کارگردانی را برای برانا به همراه داشت.

۱۲. فیلم شیر در زمستان

فیلم The Lion In Winter

• ژانر: درام، تاریخی، زندگینامه
• کارگردان: آنتونی هاروی
• بازیگران: کاترین هپبورن، پیتر اوتول و آنتونی هاپکینز
• سال ساخت: ۱۹۶۸
• میانگین امتیازات The Lion In Winter در IMDB: ۷/۹

آثار شکسپیر تنها منبع الهام برای دست‌اندرکاران دنیای نمایش و تئانر نبوده و فعالان دنیای سینما هم با اقتباس از این آثار، فیلم‌های قرون وسطایی جذابی را روانه پرده سینماها کردند. فیلم شیر در زمستان یکی از این تولیدات است که با حضور دو ستاره برجسته سینمای آن دوران یعنی پیتر اوتول و کاترین هپبورن درنقش‌های شاه هنری دوم و النور آکیتن ساخته شد. همچین آنتونی هاپکینز جوان در نقش پسر بزرگ این زوج که همان ریچارد شیردل است، حضور موفقی داشت. داستان این دنباله معنوی فیلم بکت، در مورد تصمیم پادشاه برای تعیین وارث اصلی تاج و تخت است.

شیر در زمستان براساس نمایشنامه‌ای به‌همین نام ساخته شده و یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های زمان اکران خود بود. این فیلم برنده سه جایزه اسکار از جمله اسکار بهترین موسیقی متن، بهترین نمایشنامه اقتباسی و بهترین بازیگر زن برای هپبورن شد.

۱۱. فیلم هملت

فیلم Hamlet

• ژانر: درام
• کارگردان: لارنس الیویه
• بازیگران: لارنس الیویه، بازیل سیدنی و جین سیمونز
• سال ساخت: ۱۹۴۸
• میانگین امتیازات Hamlet در IMDB: ۷/۶

این فیلمِ برنده اسکار سال ۱۹۴۸ با اقتباس از تراژدی کلاسیک شکسپیر یعنی هملت ساخته شده است. کارگردانی این فیلم را لارنس الیویه برعهده داشت، ضمن آنکه خود او نقش این شاهزاده را هم ایفا کرد.

داستان هملت داستانی جاودانه است که بسیاری از سینمادوستان حتی به‌صورت اتفاقی هم با آن آشنا هستند. این فیلم که به متن اصلی شکسپیر وفادار است، به‌لطف اجراهای برجسته گروه بازیگران خود مورد تحسین قرار گرفت. درمجموع فیلم هملت الیویه شاید یکی از برجسته‌ترین آثار سینمایی اقتباس شده از این نمایشنامه معروف شکسپیر باشد که برای این بازیگر و کارگردان برجسته، نامزدی اسکار بهترین بازیگر مرد و بهترین فیلم را به ارمغان آورد.

۱۰. فیلم قلمرو بهشت

فیلم Kingdom Of Heaven

• ژانر: درام، ماجراجویی، اکشن
• کارگردان: ریدلی اسکات
• بازیگران: اورلاندو بلوم، اوا گرین و لیام نیسون
• سال ساخت: ۲۰۰۵
• میانگین امتیازات Kingdom Of Heaven در IMDB: ۷/۳

ریدلی اسکات پس از فیلم برنده اسکار گلادیاتور، ایده ساخت اثر حماسی و تاریخی دیگری را مطرح کرد. فیلم قلمرو بهشت همان اثر است که در مورد آهنگری است که به‌عنوان یک جنگجوی صلیبی در مسیر رسیدن به شهر مقدس به پدرش می‌پیوندد.

درحالی‌که فیلم آشفته اکران شده در سینماها آنطور که باید درانعکاس هنر ریدلی اسکات موفق عمل نکرد، نسخه برش کارگردان نشان داد که چطور می‌توان یک فیلم را نجات داد. در برش کارگردان، فیلم نمایش واقعی از حماسه‌ای عظیم بود که بار دیگر استعداد اسکات در خلق سکانس‌های بزرگ نبرد را به تصویر می‌کشید. درعین‌حال روی جنبه‌های تاریخی فیلم تأمل بیشتری داشته و آن را جذاب و مؤثرتر به تصویر کشید.

۹. فیلم شجاع‌دل

فیلم Braveheart

• ژانر: درام، جنگی، زندگینامه
• کارگردان: مل گیبسون
• بازیگران: مل گیبسون، سوفی مارسو و پاتریک مک‌گوئن
• سال ساخت: ۱۹۹۵
• میانگین امتیازات Braveheart در IMDB: ۸/۳

واقعیت این است که تعداد کمی از فیلم‌هایی با محتوی فضا و رخدادهای قرون وسطایی موفق شدند به‌اندازه فیلم شجاع‌دل مورد توجه قرار گرفته و درشمار بهترین آثار سینمایی تمام دوران قرار بگیرند. فیلمی که هنوز هم مورد توجه و تحسین قرار داشته و صاحب تأثیر و نفوذ بسیاری روی دیگر از آثار بعد از خود بود.

شجاع دل با بازی و کارگردانی مل گیبسون، به‌زندگی ویلیام والاس می‌پردازد که بعد از قتل دلخراش همسرش تغییر رویه داده و از کشاورزی صلح طلب به رهبری شورشی تبدیل می‌شود که ارتش اسکاتلند را برای مبارزه با شاه خودکامه انگلستان هدایت می‌کند.

اگر به‌دنبال حقایق تاریخی زندگی والاس هستید، متأسفانه با تماشای این فیلم ناامید خواهید شد. اما اگر از تماشای ماجراجویی مهیج با طعمی از تاریخ قرون وسطی لذت می‌برید، شجاع‌دل را اثری ناب و لذت بخش خواهید یافت که ارزش تماشا کردن را دارد. این فیلم همچنین شامل برخی از بهترین سکانس‌های نبردی است که تاکنون برای یک فیلم ساخته شده‌اند. شجاع‌دل در زمان اکران جوایز بسیاری را از آن خود کرده و حتی اسکار بهترین کارگردانی و بهترین فیلم را برای گیبسون به ارمغان آورد.

۸. فیلم اکس‌کالیبور

فیلم Excalibur

• ژانر: درام، ماجراجویی، عاشقانه
• کارگردان: جان بورمن
• بازیگران: نیگل تری، هلن میرن و نیکلاس کلی
• سال ساخت: ۱۹۸۱
• میانگین امتیازات Excalibur در IMDB: ۷/۳

اکس‌کالیبور همان‌طور که از نامش مشخص است به افسانه شاه آرتور و شوالیه‌های میز گرد اختصاص دارد. نیگل تری در نقش آرتور و نیکول ویلیامسون در نقش مرلین حضوری جالب توجه در فیلم اکس‌کالیبور دارند که به‌ ریشه‌های عرفانی این شمشیر افسانه‌ای، قدرت گرفتن آرتور و خیانت نهایی اختصاص دارد که به‌وسیله نزدیک‌ترین متحدانش به او می‌شود. این فیلم به‌خاطر جلوه‌های بصری چشمگیر و پایبندی سازندگان به اسطوره شناسی این شخصیت (شاه آرتور) مورد توجه قرار دارد.

گروه بازیگران این فیلم عملکردی قابل تحسین از خود به نمایش گذاشتند. فیلم اکس‌کالیبور همچنین نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم‌برداری شده و جایزه جشنواره فیلم کن سال ۱۹۸۱ را هم از آن خود کرد. درحالی‌که اکنون چندین دهه از عمر این فیلم می‌گذرد، اکس‌کالیبور در مقایسه با بسیاری دیگر از فیلم‌های کلاسیک و مدرن قرون وسطایی ساخته شده پیرامون شخصیت شاه آرتور، همچنان با قدرت می‌درخشد.

۷. فیلم سریر خون

فیلم Throne of Blood

• ژانر: درام
• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، مینورو چیاکی و ایسوزو یامادا
• سال ساخت: ۱۹۵۷
• میانگین امتیازات Throne of Blood در IMDB: ۸

درام تاریخی سریر خون اقتباسی از نمایشنامه مکبث شکسپیر است، فیلمی که تأثیری عمیق روی درام ژاپنی داشت. کوروساوا برای بیان داستان خود ژاپن عصر فئودال را به تصویر کشیده است، جایی که زوجی خیانتکار کنترل قلعه را به‌دست می‌گیرند تا پیشگویی به تخت نشستن مرد محقق شود.

همان‌طور که انتظار می‌رود، این نسخه چندین تفاوت خلاقانه با نمایش اصلی داشت. بااین‌حال همچنان می‌توان از آن به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های اقتباس شده از آثار شکسپیر نام برد. سریر خون پس از اکران مورد تحسین منتقدان قرار گرفت، امتیاز ۹۵% این فیلم در راتن تومیتوز گواهی بر محبوبیت این اثر در میان بینندگان و منتقدان است.

۶. فیلم نیبه‌لونگ‌ها

فیلم Die Nibelungen: Siegfried

• ژانر: درام، خیال‌انگیز، ماجراجویی
• کارگردان: فریتس لانگ
• بازیگران: پال ریختر، تئودور لوس و برنهارد گوتزکه
• سال ساخت: ۱۹۲۴
• میانگین امتیازات Die Nibelungen: Siegfried در IMDB: ۸/۱

سیگورد یا زیگفرید جسور که سری نترس دارد، سفری به قلعه شاه گونتر دارد. در مسیر سفر او یک اژدها و شاه کوتوله‌های شیطانی را کشته و همراه گنجینه‌ای ارزشمند به مقصد می‌رسد.

در ازای اجازه ازدواج با خواهر پادشاه، زیگفرید می‌پذیرد که از گنجینه خود برای کمک به گونار استفاده کند تا بتواند بالاخره قلب ملکه جنگجو برون‌هیلد را تصاحب کند. درنهایت دو زوج ازدواج می‌کنند، اما برملا شدن این فریبکاری اسباب خشم برون‌هیلد را فراهم می‌کند. گونار برای فرار از موقعیت پیش‌آمده به فکر چاره می‌افتد، هرچند که این کار نتایجی ناخوشایند را به‌دنبال دارد که زندگی همه آن‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.

۵. فیلم مانتی پایتون و جام مقدس

فیلم Monty Python And The Holy Grail

• ژانر: کمدی، ماجراجویی، خیال‌انگیز
• کارگردان: تری گیلیام- تری جونز
• بازیگران: گراهام چپمن، جان کلسی و اریک آیدل
• سال ساخت: ۱۹۷۵
• میانگین امتیازات Monty Python And The Holy Grail در IMDB: ۸/۲

خیلی پیش نمی‌آید که یک فیلم قرون وسطایی با نگاهی طنز به این بخش از تاریخ بشریت نگاه کند. اما فیلم مانتی پایتون و جام مقدس تمام قوانین رایج در این ژانر را زیر پا گذاشته و از زاویه‌ای جدید به این دوران نگاه کرده است. داستان در مورد شاه آرتور است و سازندگان این اثر یکی پس از دیگری سکانس‌های خنده‌دار عمدتا خالی از معنا را پشت سر هم ردیف کرده‌اند که بیشتر اسباب خنده بیننده را فراهم می‌کند.

درحالی‌که پایان‌بندی فیلم مانتی پایتون به‌شکلی است که شاید قرار گرفتن آن درمیان بهترین آثار سینمایی با محوریت قرون وسطی را زیر سؤال می‌برد، اما همچنان این فیلم به‌عنوان نسخه‌ای دستکاری و اغراق شده از دیگر فیلم‌های این دوران تاریخی و هم به‌عنوان یک اثر کمدی مورد توجه قرار دارد.

۴. فیلم آشوب

فیلم Ran

• ژانر: درام، جنگی، اکشن
• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: تاتسویا ناکادای، جین پاچی نزو و دایسوکه ریو
• سال ساخت: ۱۹۸۵
• میانگین امتیازات Ran در IMDB: ۸/۲

فیلم‌های زیادی با محوریت دوران قرون وسطی وجود دارد که بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ سینمای آسیا را به خود اختصاص دادند. دراین بین آکیرا کوروساوا کارگردان افسانه‌ای ژاپن به‌طرزی عجیب به‌عنوان استاد این ژانر شناخته می‌شود.

فیلم آشوب یکی از آثار کلاسیک این کارگردان است که دراصل اقتباسی از نمایشنامه شاه لیر شکسپیر بود که مطابق با حال‌وهوای ژاپن دوران فئودال بازنویسی شده بود. این فیلم در مورد جامعه‌ای رو به‌مرگ است، در مورد فرمانروایی که وسعت گسترده‌ای از قلمروی خود را از دست داده است و درعین حال باید شاهد نبرد فرزندانش برای تصاحب باقیمانده پادشاهی رو به زوالش باشد. سبک بصری فیلم همچون سکانس‌های مبارزه‌ی در اوج آشفتگی این فیلم باعث شده است جایگاه فیلم آشوب به‌عنوان یکی از بهترین آثار سینمایی کوروساوا تثبیت شود.

۳. فیلم مهر هفتم

فیلم The Seventh Seal

• ژانر: درام، خیال‌انگیز
• کارگردان: اینگمار برگمان
• بازیگران: مکس فون سیدو، گونار بیورنستراند و نیلز پاپه
• سال ساخت: ۱۹۵۷
• میانگین امتیازات The Seventh Seal در IMDB: ۸/۱

درسال ۱۹۵۷، اینگمار برگمن با ساخت فیلم مهر هفتم یکی دیگر از شاهکارهای بی‌بدیل خود را رقم زد. داستان فیلم در اواخر دوران جنگ‌های صلیبی روایت می‌شود، زمانی‌که شوالیه‌ای قرون وسطایی پس از مدت‌ها حضور در میادین جنگ سرانجام به خانه بازمی‌گردد. شوالیه که عمر چندانی برایش باقی نمانده است، مرگ را به یک بازی شطرنج دعوت می‌کند تا از این طریق زمان مرگ خود را به تعویق انداخته و فرصتی به‌دست بیاورد تا همسرش را برای آخرین بار ملاقات کند.

فیلم مهر هفتم به تثبیت جایگاه برگمان به‌عنوان یک کارگردان مطرح در سطح بین‌المللی کمک فراوانی کرد، ضمن آنکه به‌تدریج و با گذشت زمان به‌عنوان یکی از بهترین آثار سینمایی جهانی شناخته‌تر شد. بدیهی است که سبک فیلم‌برداری، موضوع و همینطور تصویرسازی مرگ در این فیلم تأثیری عمیق روی فرهنگ پاپ مدرن داشت و به‌همین دلیل می‌توان از این فیلم به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های قرون وسطایی تمام دوران یاد کرد.

۲. فیلم مصائب ژاندارک

فیلم The Passion of Joan of Arc

• ژانر: درام، تاریخی، زندگینامه
• کارگردان: کارل تئودور درایر
• بازیگران: رنی ژان فالکونتی، آندرلی برلی و موریس شورتز
• سال ساخت: ۱۹۲۸
• میانگین امتیازات The Passion of Joan of Arc در IMDB: ۸/۱

فیلم صامت مصائب ژاندارک نگاهی به داستان واقعی محاکمه این زن مبارز دارد. زنی که شجاعانه فرانسوی‌ها را در نبرد علیه ارتش مهاجمان رهبری کرده و درنهایت ناعادلانه به دادگاه کشانده شد. روحانیون فرانسوی که دل در گرو انگلستان داشتند، ژاندارک را با اتهام دروغین بدعت دادگاهی کرده و رای به کشتن او دادند.

یکی از منتقدان سینما بازی رنی ژان فالکونتی در نقش ژاندارک را بهترین بازی تاریخ سینما خواند. در این فیلم همچنین شاهد حضور «آنتونین آرتو» (Antonin Artaud) هستیم که خود از جمله شخصیت‌های فوق‌العاده تأثیرگذار در دنیای سینما و همینطور جنبش تئاتر آوانگارد اروپایی است. درمجموع تماشای این فیلم که نزدیک به یک قرن از ساخت آن می‌گذرد، تجربه‌ای جذاب و فراموش نشدنی به‌خصوص برای آن دسته از مخاطبانی است که عاشق تماشای آثار صامت و کلاسیک هستند. اثری که می‌توان آن را قطعه‌ای ارزشمند از تاریخ سینما دانست.

۱. فیلم هفت سامورایی

فیلم Seven Samurai

• ژانر: درام، اکشن
• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، تاکاشی شیمورا و کیکو تسوشیما
• سال ساخت: ۱۹۵۴
• میانگین امتیازات Seven Samurai در IMDB: ۸/۶

داستان فیلم هفت سامورایی درمورد اهالی دهکده‌ای فقیر درحومه شهر است که به‌صورت مرتب به‌وسیله گروهی از راهزنان شرور مورد حمله قرار می‌گیرد. اهالی که از این وضعیت خسته شدند، هفت جنگجو را استخدام می‌کنند تا از دهکده محافظت کنند.

اغراق آمیز نیست اگر بگوییم فیلم هفت سامورایی شاید اولین فیلم اکشن مدرن باشد. آکیرا کوروساوا کارگردان برجسته و یکی از شخصیت‌های مطرح صنعت فیلمسازی ژاپن در این شاهکار افسانه‌ای خود به‌مدد فیلمنامه تقریبا بی‌نقص و خلق کردن صحنه‌های اکش تماشایی ترکیبی بی‌نظیر را به نمایش گذاشته است که بیننده را مسحور خود می‌کند. از طرف دیگر همکاری میفونه و کوروساوا با هم، نویدبخش اثر دیگری است که قطعا ارزش تماشا کردن را دارد.

منبع: زومجی