(عکس) ۱۰ فیلم سیاسی درخشان که بر اساس واقعیت ساخته شده‌اند

حتی اگر یک اثر هنری صریحا یک بیانیه‌ی سیاسی نباشد، همه‌ی فرم‌های هنری -از جمله سینما- فی‌نفسه سیاسی هستند. با این حال، برخی از فیلم‌ها مستقیما وارد حوزه‌ی سیاست می‌شوند و برداشتی اغلب دراماتیزه اما نزدیک به واقعیت از یک رویداد سیاسی-اجتماعی ارائه می‌دهند. ضمن اینکه یک فیلم سیاسی با توجه به اهمیت سوژه‌اش، می‌تواند به اثر مهم و تاثیرگذاری تبدیل شود، به‌ویژه اگر بر اساس واقعیت ساخته شده باشد، بیشتر به این دلیل که نسل‌های جدید را با رسوایی‌ها و اتفاقات تاریخی گذشته آشنا می‌کند.

یک فیلم سیاسی خوش‌ساختِ مبتنی بر واقعیت، اغلب از پروپاگاندا و اخلاق‌گرایی دوری می‌کند، نمی‌خواهد شعار بدهد یا هدف خاصی را دنبال کند بلکه قصد دارد تا یک ماجرای بخصوص را با کمترین دخل و تصرف عرضه کند. فیلم‌هایی همچون «همه مردان رئیس‌جمهور» داستان‌هایی را روایت می‌کنند که صرف نظر از دانش تاریخی و میزان آگاهی شما از رویدادهای اصلی، می‌توانند جذاب باشند و سازوکارهای سیاسی یک برهه‌ی تاریخی خاص را به نمایش بگذارند.

۱۰- سلما (Selma)

• سال اکران: ۲۰۱۴
• کارگردان: ایوا دوورنی
• بازیگران: دیوید اویلوو، کارمن اجوجو، تیم راث، لورین توسان، کامن، جووانی ریبیسی، عمر درسی، اندره هلند
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۹ از ۱۰۰

ایوا دوورنی با «سلما» بار دیگر ثابت کرد که فیلمسازان زن در حوزه‌ی فیلم‌های سیاسی می‌توانند حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشند (همان‌طور که کاترین بیگلو پیش از او ثابت کرده بود). فیلم، پرتره‌ای تاثیرگذار از مبارزه‌ی مارتین لوتر کینگ جونیور برای حقوق مدنی سیاه‌‍پوستان است که به یک راهپیمایی تاریخی صلح‌آمیز از شهر سلما به مونتگمری در سال ۱۹۶۵ ختم شد. «سلما» بی‌گمان یک فیلم سیاسی الهام‌بخش بر اساس واقعیت است که سیاست‌های آمریکا در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی را نقد می‌کند و یکی از بهترین فیلمسازان زن دو دهه‌های اخیر را در پشت دوربین دارد.

«سلما» همچنین اولین فیلم تاریخ به کارگردانی یک زن سیاه‌پوست بود که نامزد جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم شد، دستاوردی که شاید باید سال‌ها زودتر اتفاق می‌افتد. این درام تاثیرگذار، از نقش‌آفرینی درجه‌یک دیوید اویلوو بهره می‌برد و نگاهی دقیق به میراث فعالیت‌های مدنی مارتین لوتر کینگ دارد، مردی که مانند گاندی، تلاش کرد تا بدون اتکا به خشونت، در جامعه تغییر ایجاد کند و در نهایت موفق شد تا حد زیادی به اهدافی که «رویایش» را داشت، برسد.

۹- فراست/نیکسون (Frost/Nixon)

• سال اکران: ۲۰۰۸
• کارگردان: ران هاوارد
• بازیگران: فرانک لانگلا، مایکل شین، کوین بیکن، اولیور پلات، سام راکول، متئو مکفادین، توبی جونز، اندی میلدر
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۳ از ۱۰۰

آمریکا دوره‌های سیاسی بحث‌برانگیزی داشته است اما در میان آن‌ها، دوره‌ی ریاست‌جمهوری ریچارد نیکسون شاید یکی از جنجالی‌ترین‌ها باشد. «فراست/نیکسون» از زوایای متفاوت به رویدادهای آن برهه نزدیک می‌شود و درباره‌ی مصاحبه‌های تلویزیونی نیکسون (با بازی فرانک لانگلا)، پس از رسوایی واترگیت است؛ اگر احیانا با رسوایی واترگیت آشنایی ندارید، تعدادی از ماموران سابق اف‌بی‌آی مخفیانه وارد ستاد انتخاباتی حزب دموکرات (رقبای نیکسونِ جمهوری‌خواه) شدند، دستگاه شنود کار گذاشته و اطلاعات آن‌ها را به سرقت بردند. زمانی که مشخص شد ریچارد نیکسون در این ماجرا نقش داشته است، او از ریاست‌جمهوری کناره‌گیری کرد تا استیضاح نشود.

فیلم «فراست/نیکسون» که از بازی ماندگار فرانک لانگلا و مایکل شین بهره می‌برد، بی‌تردید یکی از بهترین ساخته‌های ران هاوارد است. فیلم اگرچه روایت ساده‌ای دارد اما با دیالوگ‌های هوشمندانه و رویکرد تعلیق‌آمیز هاوارد به قصه، به اثر هیجان‌انگیزی تبدیل شده است؛ این برای ران هاوارد که اغلب فیلمسازی کسل‌کننده توصیف می‌شود، قطعا یک موفقیت بزرگ محسوب می‌شود.

۸- سخنرانی پادشاه (The King’s Speech)

• سال اکران: ۲۰۱۰
• کارگردان: تام هوپر
• بازیگران: کالین فرث، جفری راش، هلنا بونهام کارتر، گای پیرس، تیموتی اسپال، درک جاکوبی، جنیفر ایلی، مایکل گمبون
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۸ از ۱۰۰

فیلم «سخنرانی پادشاه» یکی از بهترین آثار سیاسی دو دهه‌ی اخیر است، البته اگر در دوران اکران آن، اخبار را دنبال می‌کردید، تقریبا اکثر تحلیلگران اعتقاد داشتند که «شبکه اجتماعی» دیوید فینچر -که از قضا آن‌هم بر اساس یک داستان واقعی بود- اثر سینمایی منسجم‌ و خوش‌ساخت‌تری است و باید جایزه اسکار بهترین فیلم را ببرد، اتفاقی که رخ نداد.

این بدان معنا نیست که «سخنرانی پادشاه» را باید نادیده گرفت؛ فیلم داستان دوستی غیرمنتظره‌ی جورج ششم (کالین فرث)، پادشاه بریتانیا که در سخنرانی‌هایش لکنت می‌گیرد و متخصص گفتاردرمانی او، لیونل لوگ (جفری راش) را به تصویر می‌کشد. بازی کالین فرث در نقش جورج ششم، بی‌نقص است؛ او کشمکش‌های درونی پادشاهی که از لکنت زبان رنج می‌برد را به بهترین شکل به تصویر می‌کشد.

آسیب‌پذیری و ناامیدی‌ای که او به‌واسطه‌ی مهارت‌های بازیگری‌اش منتقل می‌کند، عمیقا تکان‌دهنده است و باعث می‌شود شما با این چهره‌ی سلطنتی همدردی کنید. بازی خوب فرث، او را صاحب جایزه‌ی اسکار بهترین بازیگر مرد کرد و باید گفت که سزاوار این پیروزی بود.

«سخنرانی پادشاه» در دوران اکران با تحسین گسترده روبه‌رو شد و چهار جایزه اسکار -از جمله بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی- را از آن خود کرد. موفقیت فیلم گواهی بر توانایی آن در ایجاد تعادل میان وفاداری به تاریخ و روایت یک داستان پرکشش است. «سخنرانی پادشاه» بی‌تردید طرفداران فیلم‌های سیاسی را راضی می‌کند و قصه‌ی انگیزه‌بخش آن‌ را هم خوب است که بشنویم؛ انسانی که برای هدف والاتر، باید سختی‌ها را به جان بخرد تا از مشکل به‌ظاهر حل‌نشدنی عبور کند. «سخنرانی پادشاه» از آن فیلم‌هایی نیست که در تاریخ سینما ماندگار شود و هنوز هم مشخص نیست که چگونه «شبکه اجتماعی» را شکست داد اما ارزش تماشا دارد.

۷- سقوط (Downfall)

• سال اکران: ۲۰۰۴
• کارگردان: الیور هیرشبیگل
• بازیگران: برونو گانتس، الکساندرا ماریا لارا، یولیانه کولر، کورینا هارفوش، کریستیان برکل، توماس کرتشمن
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰

در تاریخ سینما، ده‌ها فیلم درباره هیتلر ساخته شده اما یک فیلم آلمانی در میان آن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد و آن «سقوط» است، یک اثر سیاسی ماندگار بر اساس واقعیت که همه‌ی سینمادوستان باید حداقل یک بار آن را تماشا کنند. فیلم داستان روزهای پایانی زندگی هیتلر را از نگاه آخرین منشی‌اش، تراودل یونگه روایت می‌کند و یک برداشت نزدیک و انسانی از منفورترین انسان تاریخ ارائه می‌دهد. «سقوط» در نمایش‌های اولیه، برای پرداختن به وجه‌ی انسانی هیتلر و تصویر نه چندان تاریکی که از رایش سوم ارائه می‌داد، مورد انتقاد قرار گرفت اما پس از اکران رسمی، دیدگاه‌ها تغییر پیدا کرد و به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، به واقعیت نزدیک است.

الیور هیرشبیگل برخلاف فیلم‌های مشابه، آدولف هیتلر را یک شخصیت کاملا اهریمنی و خبیث به تصویر نکشیده است. در عوض، هیتلر موجودی فرهمند و کاریزماتیک ترسیم شده است که هر کسی را مجذوب خود می‌کند. اینکه هیتلر در فیلم همچون هیولایی دیوانه نیست، شاید برای بعضی تماشاگران غیرمنتظره باشد اما فراموش نکنید که او نه یک جانور وحشی یا موجود فضایی بلکه یک انسان بوده است. البته الیور هیرشبیگل نگاه ملایمی به این چهره‌ی تاریخی ندارد و عناصری همچون فاشیسم، جنون، شرارت، استیصال و حماقت هم در فیلم به چشم می‌خورد. فیلم که اقتباسی از کتاب خاطرات تراودل یونگه است، پرتره‌ای نسبتا دقیق از این دیکتاتور ارائه می‌دهد که با اکثر روایت‌های مشابه همخوانی دارد.

۶- سوگلی (The Favourite)

• سال اکران: ۲۰۱۸
• کارگردان: یورگوس لانتیموس
• بازیگران: الیویا کلمن، ریچل وایس، اما استون، نیکلاس هولت، جو آلوین، جیمز اسمیت، مارک گیتیس، جنی رینزفورد
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۳ از ۱۰۰

یورگوس لانتیموس، از پرچمداران سینمای پست‌مدرن و از چهره‌های کلیدی «موج عجیب یونان» عادت دارد که ما را شوکه کند. آثار او کارکردی مشابه ساخته‌های پیر پائولو پازولینی و لارس فون تریه دارند، از این جهت که برای اینکه ایده‌هایشان را به شکلی تاثیرگذار به مخاطب منتقل کنند، از تکنیک ارزش شوک‌آور (shock value) استفاده می‌کنند. فیلم «سوگلی» یکی از بهترین آثار اوست که در نگاه اول شاید اثری سیاسی به نظر نرسد و بعضی‌ها احتمالا نمی‌دانند که بر اساس واقعیت ساخته شده است.

قصه‌ی این فیلم منحصربه‌فرد، اوایل قرن هجدهم انگلیس اتفاق می‌افتد، جایی که وضعیت دربار با ورود یک خدمتکار جدید -که می‌خواهد خودش را در قلب ملکه جا کند- مختل می‌شود.

«سوگلی» با پیچیدگی‌های بصری، سبک کارگردانی باشکوه لانتیموس، بازیگران کارکشته و چاشنی کمدی سیاه، یکی از فیلم‌های شاخص با محوریت سلطنت بریتانیا است. فیلم دو نکته‌ی مثبت دیگر هم دارد که باید به آن‌ها اشاره کرد، اولی طراحی دقیق لباس‌ها و دومی، تدوین یورگوس ماوروپساریدیس که می‌تواند یک کلاس درس در زمینه‌ی تدوین باشد.

۵- نبرد الجزیره (The Battle of Algiers)

• سال اکران: ۱۹۶۶
• کارگردان: جیلو پونته‌کوروو
• بازیگران: ژان مارتین، سعدی یاسف، براهیم هگیاگ، توماسو نری، محمد بن کسن، فرانکو موروزی
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۹ از ۱۰۰

«نبرد الجزیره» یکی از فیلم‌های جنگی بی‌نقص دهه‌ی ۶۰ میلادی است که داستان انقلاب الجزایر در دهه‌ی ۵۰ میلادی را روایت می‌کند، جایی که مردم الجزایر اسلحه به دست گرفتند و علیه نیروهای استعمارگر فرانسوی قیام کردند و به سلطه‌ی ۱۵۰ ساله‌ی فرانسه بر این کشور پایان دادند. «نبرد الجزیره» تصویری بی‌پرده از رویدادهای آن دوران ارائه می‌دهد و از نظر نظامی هم بسیار دقیق است، زیرا جیلو پونته‌کوروو، از نیروهای چریکی واقعی استفاده کرد تا فیلمش واقع‌گرایانه‌ باشد.

فیلم حتی با گذشت چندین دهه، انتظارات شما از یک اثر سیاسی بر اساس واقعیت را برآورده می‌کند و نقد آن بر استعمار و کلونیالیسم، در عصر مدرن هم ارزش تأمل و بررسی دارد. فیلم به خاطر ساختاری که جیلو پونته‌کوروو اتخاذ کرده، به شدت واقعی و ملموس به نظر می‌رسد و برای کسانی که به تاریخ علاقه‌ دارند، یک گزینه‌ی مناسب برای تماشا خواهد بود.

۴- جی‌اف‌کی (JFK)

• سال اکران: ۱۹۹۱
• کارگردان: الیور استون
• بازیگران: کوین کاستنر، کوین بیکن، تامی لی جونز، گری الدمن، بیاتا پازنیاک، مایکل روکر، جی او. ساندرس، جو پشی
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۴ از ۱۰۰

فیلم سیاسی زندگی‌نامه‌ای «جی‌اف‌کی» یکی از تحسین‌شده‌ترین ساخته‌های الیور استون است و اگرچه دقیقا بر اساس واقعیت نیست اما حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و کاستی‌هایش را به شکل‌های دیگر جبران می‌کند. داستان درباره‌ی دادستان منطقه نیواورلئان، جیم گریسون (کوین کاستنر) است که متوجه می‌شود داستان ترور رئیس‌جمهور کندی، آن‌طور که رسانه‌های رسمی می‌گویند نیست و حالا می‌خواهد راز قتل او را کشف کند.

برگ برنده‌ی فیلم، تیم بازیگری‌اش است و کوین کاستنر در نقش جیم گریسون، یکی از برترین بازی‌های کارنامه‌ی هنری‌اش را ارائه می‌دهد. اینکه فیلم دقیقا به تاریخ وفادار نیست و گاهی آن را تحریف می‌کند، شاید باعث دلخوری دوستداران تاریخ -و کسانی که درباره رویدادهای واقعی مطالعه کرده‌اند- شود اما کارگردانی جذاب اولیور استون و یک فیلم‌نامه‌ی هیجان‌انگیز کمک می‌کند تا این اثر حماسی-سیاسی ۳ ساعته را با کنجکاوی تا پایان تماشا کنید.

۳- مالکوم ایکس (Malcolm X)

• سال اکران: ۱۹۹۲
• کارگردان: اسپایک لی
• بازیگران: دنزل واشینگتن، آنجلا باست، آلبر هال، ال فریمن جونیور، دلروی لیندو، اسپایک لی، ترزا رندل، کیت ورنن، لونت مک‌کی
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۸ از ۱۰۰

یک فیلم سیاسی دیگر بر اساس واقعیت که تماشای آن ضروری است؛ «مالکوم ایکس» مانند «جی‌اف‌کی» یک فیلم حماسی تقریبا سه ساعت و نیمه است که در آن، با یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های کارنامه‌ی هنری دنزل واشینگتن روبه‌رو خواهید شد. مالکوم ایکس یکی از مشهورترین فعالان سیاه‌پوست مسلمان بود که برای حقوق بشر و در مسیر دفاع از حقوق سیاه‌پوستان، قدم‌های بزرگی برداشت و مانند مارتین لوتر کینگ، به یک رهبر بزرگ برای آن‌ها تبدیل شد. فیلم زندگی و فعالیت‌های مالکوم را دنبال می‌کند، از زمانی که یک خلافکار خرده‌پا بود تا زمانی که به یک چهره‌ی جنجالی تبدیل و در نهایت ترور شد.

کسانی که با اسپایک لی و سبک فیلمسازی او آشنا نیستند، ممکن است انتظار داشته باشند که این فیلم زندگی‌نامه‌ای طولانی مانند یک کلاس تاریخ کسل‌کننده یا مانند یک مقاله‌ی ویکی‌پدیا باشد. با این حال، کسانی که سبک لی را می‌شناسند و دوست دارند، می‌دانند که این فیلم با آثار بیوگرافی مشابه تفاوت‌های ملموسی دارد. «مالکوم ایکس» شاید فیلم بلندی باشد اما به حاشیه نمی‌رود و با تمرکز بر جهان‌بینی و اندیشه‌های یک مرد بزرگ آزادی‌خواه، به اثر تفکربرانگیزی تبدیل می‌شود.

۲- همه مردان رئیس‌جمهور (All the President’s Men)

• سال اکران: ۱۹۷۶
• کارگردان: آلن جی پاکولا
• بازیگران: رابرت ردفورد، داستین هافمن، جک واردن، جیسن روباردز، مارتین بالسام، استفن کالینز، ند بیتی، مردیت باکستر
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰

«همه مردان رئیس‌جمهور» در حقیقت درباره‌ی نویسندگی و روزنامه‌نگاری است و وقتی به فیلم‌های تریلر پیرامون تئوری‌های توطئه می‌رسیم، این ساخته‌ی آلن جی پاکولا حرف اول و آخر را می‌زند. قصه‌ درباره‌ی خبرنگاران روزنامه‌ی واشینگتن پست، باب وودوارد (رابرت ردفورد) و کارل برنستین (داستین هافمن) است که به دنبال کشف جزئیات رسوایی واترگیت هستند؛ همان‌طور که بالاتر اشاره شد، این رسوایی در نهایت به استعفای رئیس‌جمهور نیکسون انجامید. فیلم نامه‌ای عاشقانه به روزنامه‌نگاری هم هست.

رابرت ردفورد و داستین هافمن، ستارگان بزرگ آن روزهای سینما، هر دو اینجا می‌درخشند و نقش‌آفرینی بی‌نقصی دارند؛ شیمی آن‌ها عالی از آب درآمده و یکی از دلایل اصلی موفقیت فیلم است. «همه مردان رئیس‌جمهور» که اغلب در فهرست بهترین فیلم‌های دهه ۷۰ میلادی جایگاه ثابتی دارد، با تشکر از فیلم‌نامه‌ی کم‌نظیر ویلیام گلدمن، یکی دیگر از فیلم‌های سیاسی است که تماشای آن را به همه‌ی سینمادوستان توصیه می‌کنیم.

۱- اوپنهایمر (Oppenheimer)

• سال اکران: ۲۰۲۳
• کارگردان: کریستوفر نولان
• بازیگران: کیلین مورفی، امیلی بلانت، مت دیمون، رابرت داونی جونیور، فلورنس پیو، جاش هارتنت، کیسی افلک، رامی ملک
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۳ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۳ از ۱۰۰

با اینکه محبوبیت کریستوفر نولان بر کسی پوشیده نیست اما باز هم کسی انتظار نداشت که «اوپنهایمر» -یک فیلم درام درباره پدر بمب اتم- بتواند تا این اندازه موفق ظاهر و به یکی از فیلم‌های پرفروش سال ۲۰۲۳ تبدیل شود. قصه‌ درباره‌ی جی رابرت اوپنهایمر است که یکی از چهره‌های کلیدی پروژه‌ی منهتن بود (همان پروژه‌ای که در نهایت به ساخت بمب هسته‌ای منجر شد) و ما بخش‌هایی از تحقیقات او، کارهایی که در دوران جنگ جهانی دوم انجام داد و پایان رابطه‌اش با دولت آمریکا را مشاهده می‌کنیم.

قصه از سال ۱۹۲۶ و با یک اوپنهایمر جوان (کیلین مورفی) آغاز می‌شود که هنوز در حال تحصیل است و از اضطراب و غربت‌زدگی رنج می‌برد. او که از استاد خود رضایت ندارد، حتی تصمیم می‌گیرد که او را مسموم کند اما در نهایت منصرف می‌شود و به پیشنهاد یکی از دوستان دانشمند خود، در رشته‌ی فیزیک نظری ادامه تحصیل می‌دهد.

او دکترای خود را در این رشته به‌دست می‌آورد و در دانشگاه برکلی کالیفرنیا تدریس را آغاز می‌کند. او مدتی بعد با زیست‌شناس و کمونیست سابق، کاترین (امیلی بلانت) آشنا می‌شود و ازدواج می‌کند. سال ۱۹۳۸، پس از اینکه شکافت هسته‌ای کشف می‌شود، اوپنهایمر متوجه می‌شود که می‌توان آن را مسلح کرد.

مدتی بعد، در جریان جنگ جهانی دوم، یکی از فرماندهان نظامی ارتش آمریکا، لسلی گرووز (مت دیمون)، اوپنهایمر را استخدام می‌کند تا مدیریت پروژه‌ی منهتن را برعهده بگیرد و بمب اتم بسازد. «اوپنهایمر» که جایزه اسکار بهترین فیلم را هم به خانه برد، بی‌تردید یکی از بهترین فیلم‌های سیاسی قرن ۲۱ است.

منبع: خبرآنلاین