تصاویر؛ از فوتبالیست‌ها تا میتی کومان؛ خاطره انگیزترین انیمه های تلویزیون ایران

انیمه‌ها یکی از پرطرفدارترین قالب‌های سینمایی در دنیا هستند که بواسطه‌ی جهان سرد و واقعی‌شان نسبت به انیمیشن‌ها طرفداران بیشتری دارند. بسیاری از کارتون‌هایی که ما در کودکی میدیدیم، انیمه‌های ژاپنی بودند که حالا تبدیل به نوستالژی‌های جذابی برایمان شده‌اند. حال ما در این لیست به معرفی و بررسی انیمه‌های سینمایی و سریالی که از تلویزیون ایران پخش شده‌اند، پرداخته‌ایم.

انیمه سریالی Captain Tsubasa

• کارگردان: هیرویوشی میتسونوبو
• نویسنده: یوشیوکی سوگا
• سال انتشار: ۱۹۸۳
• میانگین امتیازات Captain Tsubasa در ۷٫۹IMDB

کاپیتان سوباسا یا همان «فوتبالیست‌ها» یکی از خاطره‌انگیزترین انیمه‌های ورزشی پخش‌شده از تلویزیون ایران است. این سریال که در دهه ۷۰ و ۸۰ شمسی به کرات پخش شد، داستان سوباسا اوزارا و دوستانش را روایت می‌کند که رویای این را دارند تا فوتبالیست‌های بزرگی شوند.

روایت طولانی و هیجان‌انگیز مسابقات، شخصیت‌پردازی قهرمانان و رقبای آن‌ها، و همچنین دوبله فارسی ماندگار این اثر باعث شد که فوتبالیست‌ها تبدیل به بخشی از فرهنگ عامه ایرانی شود. محبوبیت «فوتبالیست‌ها» در ایران به حدی بود که نسل‌های مختلف با آن خاطره دارند و هنوز هم بازپخش آن بین مخاطبان پرطرفدار است.

۹. انیمه سریالی ای کیو سان

انیمه سریالی Ikkyu-san

• کارگردان: چیاکی ایمادا، میناتو ساکاناشی
• نویسنده: ماکوتو تسوجی
• سال انتشار: ۱۹۷۵
• میانگین امتیازات Ikkyu-san در ۷٫۴IMDB

ای‌کیو سان یکی از محبوب‌ترین انیمه‌های تلویزیونی در دهه ۶۰ و ۷۰ شمسی در ایران بود. داستان مجموعه بر پایهٔ سرگذشت یک راهب مکتب ذِن است. ایکیو سان واقعی در سال ۱۳۹۴ میلادی در کیوتو به دنیا آمد. او پسر امپراتور گو-کوماتسو و خانم آیو بود. ایکیو به‌دنبال کشته‌شدن پدرش پس از کودتا، از پنج سالگی به اجبار از مادرش جدا شد و بعنوان راهب در معبد آنکوکو-جی زندگی‌کرد و در سن ۸۴ سالگی در سال ۱۴۷۸ میلادی فوت شد. هر قسمت از این انیمه ماجراهایی مستقل داشت که در آن ای‌کیو با تیزهوشی و آرامش، مشکلات مردم یا چالش‌های پیش رو را حل می‌کرد.

سادگی طراحی و روایت، همراه با پیام‌های اخلاقی و آموزنده، باعث شد این اثر سال‌ها در جدول پخش صدا و سیما جایگاهی ثابت داشته باشد. بسیاری از نسل‌های دهه ۶۰ و ۷۰ خاطرات کودکی‌شان را با صدای دوبله فارسی و لباس سنتی ژاپنی ای‌کیو به یاد می‌آورند. حتی امروز هم دیدن تیتراژ آغازین این سریال موجی از نوستالژی را برای مخاطبان ایرانی ایجاد می‌کند.

۸. انیمه سریالی میتی کومان

انیمه سریالی Mito Komon

• کارگردان: کازویوکی اوکاساکو
• نویسنده: کازویوکی اوکاساکو
• سال انتشار: ۱۹۸۱
• میانگین امتیازات Mito Komon در ۷٫۶IMDB

میتی کومان در اصل یک سریال لایو اکشن ژاپنی است که در ایران با دوبله فارسی و به‌صورت انیمه‌ای اقتباسی نیز شناخته می‌شود. میتی کومان بر اساس زندگی توکوگاوا میتسوکونی که با نام میتوکومون شناخته می‌شود، ساخته شده‌است. وی یکی از شخصیت‌های محبوب تاریخ ژاپن است و از او به عنوان فردی شوخ‌طبع و یک پزشک و غذاشناسی خبره یاد شده‌است. او در دوره اِدو و زمان حکومت شوگون توکوگاوا ایه‌میتسو، ۳۰ سال حاکم شهر میتو بود و از طرف حاکم بزرگ برای نظارت بر کار حاکمان نواحی مختلف فرستاده می‌شد.

نسخه انیمه این اثر که در صدا و سیما پخش شد، داستان سفرهای یک مقام ارشد شوگون‌سالاری ژاپن را روایت می‌کرد که با همراهانش به مناطق مختلف می‌رفتند تا با بی‌عدالتی مبارزه کنند. هر قسمت با یک ماجرای مستقل و در نهایت افشای هویت کومون به پایان می‌رسید. این مجموعه به خاطر سبک سنتی و ماجراجویانه‌اش، فضای اخلاقی و عدالت‌محور آن، مورد توجه خانواده‌های ایرانی قرار گرفت. موسیقی آغازین، لباس‌های سنتی و دیالوگ‌های حماسی آن هنوز هم در ذهن بسیاری از بینندگان قدیمی زنده است.

۷. انیمه سریالی بابا لنگ دراز

انیمه سریالی My Daddy Long Legs

• کارگردان: کازویوشی یوکوتا
• نویسنده: نوبویوکی فوجیموتا
• سال انتشار: ۱۹۹۰
• میانگین امتیازات My Daddy Long Legs در ۸٫۱IMDB

بابا لنگ‌دراز یکی از محبوب‌ترین انیمه‌های رمانتیک-درام در تلویزیون ایران بود که در دهه ۷۰ و ۸۰ شمسی بارها پخش شد. این سریال بر اساس رمان مشهور جین وبستر ساخته شده است. بابا لنگ‌دراز داستان جودی ابوت، دختر یتیمی را روایت می‌کند که با حمایت یک حامی ناشناس وارد دانشگاه می‌شود و در نامه‌هایی که به او می‌نویسد، از زندگی و ماجراهایش می‌گوید.

روایت گرم، شخصیت‌پردازی دقیق و موسیقی ماندگار این اثر باعث شد که بابا لنگ‌دراز جایگاه ویژه‌ای در قلب مخاطبان ایرانی پیدا کند. دوبله فارسی نیز به شکل‌گیری این پیوند عاطفی کمک زیادی کرد. حتی امروز هم نام «بابا لنگ‌دراز» برای بسیاری از ایرانی‌ها یادآور روزهای آرام و تلویزیون نوستالژیک دهه‌های گذشته است.

۶. انیمه حکایت شاهزاده مون

انیمه The Tale of Princess Kaguya

• کارگردان: ایسائو تاکاهاتا
• نویسنده: ایسائو تاکاهاتا
• سال انتشار: ۲۰۱۳
• امتیازات The Tale of Princess Kaguya در ۸IMDB

حکایت شاهزاده مون یا «افسانه شاهزاده کاگویا» یکی از آثار هنری و شاعرانه استودیو جیبلی به کارگردانی ایسائو تاکاهاتا است که بر اساس افسانه‌ای قدیمی از فولکلورهای ژاپن ساخته شده است. پخش این انیمه از تلویزیون ایران، هرچند کوتاه و محدود بود، اما بین علاقه‌مندان انیمه توجه زیادی جلب کرد. داستان درباره دخترکی است که از درون ساقه بامبو پیدا می‌شود و به خانواده‌ای روستایی سپرده می‌شود. اما سرنوشت او را به قصر و سپس به جدایی از زمین می‌کشاند.

سبک گرافیکی منحصربه‌فرد و طراحی شبیه نقاشی‌های سنتی، حس و حالی متفاوت از سایر انیمه‌ها به مخاطب می‌دهد. دوبله فارسی توانست فضای شاعرانه و اندوهناک داستان را منتقل کند و این اثر برای بسیاری از بینندگان ایرانی تجربه‌ای تازه و متفاوت از انیمیشن ژاپن بود.

۵. انیمه وقتی مارنی آنجا بود

انیمه When Marnie Was There

• کارگردان: هیروماسا یونه‌بایاشی
• نویسنده: هیروماسا یونه‌بایاشی
• سال انتشار: ۲۰۱۴
• میانگین امتیازات When Marnie Was There در ۷٫۶IMDB

وقتی مارنی آنجا بود از ساخته‌های زیبای استودیو جیبلی در سال ۲۰۱۴ است که پخش تلویزیونی آن در ایران با استقبال علاقه‌مندان انیمه همراه بود. این روایت درباره دختر تنها و درون‌گرایی به نام آناست که برای گذراندن تابستان به روستایی ساحلی می‌رود و با دختری مرموز به نام مارنی دوست می‌شود. این دوستی به مرور رازهای گذشته و پیوندهای عاطفی عمیقی را آشکار می‌کند. نسخه دوبله‌شده که از صدا و سیما پخش شد، با وجود تعدیل برخی صحنه‌ها، حس و حال شاعرانه و ملایم اثر را منتقل می‌کرد.

این انیمه به دلیل روایت احساسی، روانشناختی و فضای معمایی‌اش توانست توجه نوجوانان و حتی والدینی را که همراه فرزندانشان آن را تماشا کردند، جلب کند. «وقتی مارنی آنجا بود» از آخرین آثار بزرگ جیبلی پیش از وقفه چندساله این استودیو محسوب می‌شود و در ایران هم جایگاه خاصی بین طرفداران دارد.

۴. انیمه مدفن کرم های شب تاب

انیمه Grave of the Fireflies

• کارگردان: ایسائو تاکاهاتا
• نویسنده: ایسائو تاکاهاتا
• سال انتشار: ۱۹۸۸
• میانگین امتیازات Grave of the Fireflies در ۸٫۵IMDB

مدفن کرم‌های شب‌تاب یکی از تلخ‌ترین و تأثیرگذارترین آثار انیمیشن ژاپن است که در ایران هم با دوبله فارسی و پخش از تلویزیون مورد توجه قرار گرفت. ساخته‌ی ایسائو تاکاهاتا، داستان دو خواهر و برادر نوجوان را در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم روایت می‌کند که برای بقا در میانه ویرانی و گرسنگی تلاش می‌کنند. این فیلم نه تنها تصویری بی‌رحمانه از تبعات جنگ ارائه می‌دهد، بلکه پیوند عاطفی میان خواهر و برادر را به زیبایی به تصویر می‌کشد.

نسخه تلویزیونی آن در ایران با حذف برخی جزئیات خشونت‌بار و غم‌انگیز همراه بود، اما باز هم توانست اشک بسیاری از بینندگان را جاری کند. «مدفن کرم‌های شب‌تاب» در ذهن بسیاری از ایرانی‌ها به‌عنوان یکی از ناراحت‌کننده‌ترین انیمه‌هایی که دیده‌اند ثبت شده است. این انیمه نمونه‌ای بارز از قدرت روایت در مدیوم انیمه به‌شمار می‌رود.

۳. انیمه همسایه من توتورو

انیمه My Neighbor Totoro

• کارگردان: میازاکی
• نویسنده: میازاکی
• سال انتشار: ۱۹۸۸
• میانگین امتیازات My Neighbor Totoro در ۸٫۱IMDB

همسایه من توتورو یکی دیگر از آثار محبوب استودیو جیبلی است که با دوبله فارسی و گاهی با نام «توتورو» یا «همسایه مهربان من» از تلویزیون پخش شد. این فیلم داستان دو خواهر خردسال را روایت می‌کند که به خانه‌ای روستایی نقل‌مکان می‌کنند و با موجودی مهربان و غول‌پیکر به نام توتورو آشنا می‌شوند. پخش این انیمه در ایران به‌ویژه در دهه ۸۰ شمسی، حس نوستالژی و آرامشی خاص برای مخاطبان ایجاد کرد و با فضای ساده اما جادویی‌اش، کودک و بزرگسال را مجذوب خود ساخت.

شخصیت توتورو بعدها به نمادی جهانی در فرهنگ عامه تبدیل شد تا جائی که خیلی از ایرانی‌ها بدون دیدن فیلم، این کارکتر را می‌شناسند. نسخه تلویزیونی آن با اندکی تغییر در دیالوگ‌ها و حذف برخی صحنه‌ها همراه بود، اما همچنان روح داستان و جذابیت این انیمه حفظ شده بود.

۲. انیمه شهر اشباح

انیمه  Spirited Away

• کارگردان: هایائو میازاکی
• نویسنده: هایائو میازاکی
• سال انتشار: ۲۰۰۱
• میانگین امتیازات Spirited Away در ۸٫۶IMDB

شهر اشباح یکی از مشهورترین ساخته‌های استودیو جیبلی و هایائو میازاکی است که در ایران هم در قالب دوبله فارسی و با نام «شهر اشباح» یا «سفر چیهیرو» از تلویزیون پخش شد. این انیمه توانست تخیل بسیاری از مخاطبان را در ایران به‌ویژه نوجوانان برانگیزد. شهر اشباح داستان دخترکی به نام چیهیرو است که در دنیایی جادویی گرفتار می‌شود. او برای نجات والدینش باید در حمام‌خانه‌ای اسرارآمیز کار کند.

این انیمه که در سال ۲۰۰۱ اکران شد، جایزه اسکار بهترین فیلم بلند انیمیشن را نیز کسب کرد. پخش این انیمه در صدا و سیما هرچند با سانسور و تغییراتی همراه بود، اما همین نسخه هم تأثیر زیادی در شناخته شدن نام میازاکی و آثار جیبلی بین مخاطبان ایرانی داشت. فضای رمزآلود، طراحی چشم‌نواز و پیام‌های عمیق شهر اشباح باعث شد که این انیمه سال‌های بعد هم در خاطره بینندگان ایرانی باقی بماند. شهر اشباح هنوز هم یکی از شاهکارهای انیمیشن سینمای جهان به‌حساب می‌آید.

۱. انیمه پاپریکا

انیمه Paprika

• کارگردان: ساتوشی کن
• نویسنده: ساتوشی کن
• سال انتشار: ۲۰۰۶
• میانگین امتیازات Paprika در ۷٫۷IMDB

پاپریکا ساخته ساتوشی کن، یکی از خاص‌ترین انیمه‌هایی است که از تلویزیون ایران پخش شده است. این فیلم علمی‌تخیلی و روانشناسانه، داستان دستگاهی را روایت می‌کند که اجازه می‌دهد درمانگران وارد رویاهای بیماران شوند. با سرقت این دستگاه، مرز بین رویا و واقعیت شکسته می‌شود و ماجراهای عجیبی شکل می‌گیرد. پخش پاپریکا در ایران به‌دلیل فضای پیچیده و تصاویر سورئالش تجربه‌ای متفاوت برای مخاطبان تلویزیونی بود.

دوبله فارسی پاپریکا تلاش کرد تا مفاهیم دشوار و دیالوگ‌های فلسفی اثر را به زبانی ساده‌تر منتقل کند. بسیاری از بینندگان بعد از دیدن آن، مقایسه‌هایی میان «پاپریکا» و فیلم‌هایی مانند تلقین (Inception) انجام دادند. این انیمه نشان داد که حتی آثار پیچیده و هنری هم می‌توانند در تلویزیون ایران جایگاه خوبی پیدا کنند، هرچند که پخش آن محدود و کوتاه‌مدت باشد.