تصاویر؛ 10 انیمیشن زیبای دیزنی که کم‌تر درباره‌شان صحبت می‌شود

استودیوی انیمیشن‌سازی والت دیزنی در طول تاریخ برخی از ماندگارترین فیلم‌های سینمایی جهان را خلق کرده است که در ذهن و دل میلیون‌ها نفر جا خوش کرده‌اند. هرچند در کنار این شاهکارهای پرآوازه، فیلم‌هایی هم وجود دارند که در سکوت و بی‌هیاهو از کنار نگاه‌ها گذشته‌اند. بسیاری از ما با خاطرات شیرینی از آثار کلاسیکی چون سیندرلا (Cinderella)، شیر شاه (The Lion King)، پری دریایی کوچولو (The Little Mermaid) و عناوین محبوب دیگری بزرگ شده‌ایم، اما حقیقت این است که نام بعضی از بهترین ساخته‌های دیزنی کم‌تر از آنچه سزاوارشان است، بر زبان‌ها جاری شده‌اند.

برخی از این فیلم‌ها در دورانی ساخته شدند که آثار دیزنی چندان درخشان و پرفروش نبودند و همین سبب شد از دید بسیاری پنهان بمانند. بعضی دیگر درست در همان سالی اکران شدند که دیزنی اثری پرآوازه‌تر و ماندگارتر را روانه سینما کرده بود. اما آنچه همه‌ی این آثار فراموش‌شده را به هم پیوند می‌دهد، حقیقتی ساده است؛ همگی فیلم‌هایی خوش‌ساخت و ارزشمندند که شایسته‌اند با مهر و یاد بیشتری به خاطر آورده شوند. در ادامه 10 انیمیشن زیبای دیزنی نام بردیم که کم‌تر درباره‌شان صحبت می‌شود.

10. گربه‌های اشرافی (The Aristocats)

• محصول: 1970
• کارگردان: ولفگانگ رایترمن
• صداپیشه‌ها: فیل هریس، اوا گبر، لیز اینگلیش
• امتیاز راتن تومیتوز: 64 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.1 از 10

استودیوی انیمیشن‌سازی والت دیزنی از ابتدای فعالیتش فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشت و دهه‌ی هفتاد میلادی چندان دوران درخشانی برایش نبود. پس از موفقیت چشمگیر آثاری چون 101 سگ خالدار (101 Dalmatians) و کتاب جنگل (The Jungle Book)، این استودیو در رخوت و سکون فرو رفت. با این حال آغاز دهه‌ی هفتاد با انفجاری از شور و خلاقیت همراه شد که نویدبخش دوران تازه‌ای به نظر می‌رسید.

انیمیشن گربه‌های اشرافی در زمان خود موفقیت چشمگیری به دست آورد و با بودجه‌ی تنها چهار میلیون دلاری، فروشی حیرت‌انگیز معادل 191 میلیون دلار رقم زد. با این همه، گذر زمان با این انیمیشن زیبای دیزنی چندان مهربان نبود. فیلم کم‌کم در سایه‌ی آثار بعدی دیزنی قرار گرفت و از یادها رفت، هرچند بی‌تردید شایسته‌ی آن است که بیش از این مورد ستایش و یادآوری قرار گیرد.

در انیمیشن گربه‌های اشرافی، داستان از جایی آغاز می‌شود که گروهی از گربه‌های خانگی قرار است تمام میراث بانوی ثروتمندشان را به ارث ببرند؛ اما پیش‌خدمت حسود خانه نقشه‌ای شوم می‌کشد و آن‌ها را به اجبار از خانه بیرون می‌اندازد. روایت فیلم، سفر پرماجرای این گربه‌ها برای بازگشت به خانه‌ی محبوبشان است. واکنش منتقدان در زمان اکران چندان یکدست نبود و در راتن تومیتوز امتیاز 64 درصد به دست آورد. با این حال، اکنون که نسخه‌ی لایو اکشن این اثر در راه است، شاید زمان آن فرا رسیده باشد که این انیمیشن زیبای دیزنی دوباره جایگاه شایسته‌ی خود را بازیابد.

9. رابین هود (Robin Hood)

• محصول: 1973
• کارگردان: ولفگانگ رایترمن
• صداپیشه‌ها: فیل هریس، اندی دوین، پیتر آستیناو
• امتیاز راتن تومیتوز: 58 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.5 از 10

چند سال پس از گربه‌های اشرافی، دیزنی انیمیشن رابین هود را روانه‌ی سینما کرد. این اثر یادآور حال و هوای داستان‌های کلاسیکی چون سیندرلا و زیبای خفته بود، چرا که بر پایه‌ی افسانه‌ای کهن و مشهور از قرون گذشته ساخته شد. با این حال، دیزنی می‌بایست راهی بیابد تا رنگ و بوی ویژه‌ی خود را به این داستان کلاسیک ببخشد و همین کار را هم کرد، آن هم با انتخابی خلاقانه و تبدیل تمام شخصیت‌ها به حیواناتی انسان‌نما که هم شخصیت و هم جذابیت تازه‌ای به روایت بخشیدند.

این هم یکی دیگر از آن آثاری است که در زمان اکران با استقبال چندان گرمی از سوی منتقدان روبه‌رو نشد. برخی سبک انیمیشن آن را قدیمی و از مدافتاده دانستند و فیلم را کوبیدند. اما گذر سال‌ها سرنوشت دیگری برای رابین هود رقم زد و این انیمیشن آرام ‌آرام به اثری کالت و محبوب بدل شد. حتی همان سبک تصویری که زمانی نقطه‌ی ضعف شمرده می‌شد، امروز حال ‌و هوای نوستالژیک و دوست‌داشتنی‌ای دارد که جایگاه فیلم را در دل مخاطبان محکم‌تر کرده است.

رابین هود یکی از معدود ساخته‌های استودیوی انیمیشن‌سازی دیزنی است که قرار نیست نسخه‌ی لایو اکشن آن ساخته شود. چرا که تاکنون اقتباس‌های بسیاری از این افسانه‌ی پرآوازه روی پرده آمده است. افزون بر این، با مدت‌ زمان تنها 83 دقیقه، فیلم تجربه‌ای سرزنده، ساده و سرگرم‌کننده به تماشاگر می‌بخشد، در حالی که برخی از نسخه‌های لایو اکشن به‌ خاطر طولانی بودن بیش از اندازه، با نقدهای منفی روبه‌رو شده‌اند.

8. کارآگاه موش بزرگ (The Great Mouse Detective)

• محصول: 1986
• کارگردان: ران کلمنتس، برنی متینسون، جان ماسکر
• صداپیشه‌ها: وینسنت پرایس، کندی کاندیدو، آلن یونگ
• امتیاز راتن تومیتوز: 78 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.1 از 10

مانند بسیاری از انیمیشن‌های دیگر دیزنی، کارآگاه موش بزرگ نیز برگرفته از روایتی شناخته‌شده است و درست همچون رابین هود، قصه را با شخصیت‌هایی حیوانی اما انسان‌نما به تصویر می‌کشد. این بار قهرمانان داستان موش‌هایی هستند که ماجراجویی‌شان به‌روشنی از جهان شرلوک هولمز الهام گرفته و فضایی پر از معما، هوش و ردیابی‌های نفس‌گیر دارد که رنگ و بوی تازه‌ای به افسانه‌ای کلاسیک می‌بخشد.

کارآگاه موش بزرگ حول محور موش کارآگاهی به نام باسیل در خیابان‌های لندن می‌چرخد که به همراه همکار وفادارش، دیوید کیو داوسون، پرونده‌ی ربودن یک اسباب‌بازی‌ساز را دنبال می‌کند. هر کسی که از داستان‌های شرلوک هولمز و معماهای پیچیده و لحظات هیجان‌انگیز و شخصیت‌های دوست‌داشتنی لذت می‌برد، مطمئنا نکات بسیاری برای دوست داشتن در این انیمیشن پیدا خواهد کرد.

این فیلم در گیشه موفقیتی متوسط به‌دست آورد، اما کافی بود تا برای چند سال استودیو را روی پا نگه دارد تا دوره‌ی رنسانس دیزنی این شرکت را به اوج تازه‌ای برساند. اگرچه از کارآگاه موش بزرگ هرگز در فهرست بزرگ‌ترین آثار دیزنی نام برده نمی‌شود، اما فیلمی بود که مورد استقبال قرار گرفت و همچنان به‌عنوان یک اثر کم‌نظیر و فراموش‌نشده در دل دوستداران انیمیشن جایگاه ویژه‌ای دارد.

7. الیور و دوستان (Oliver & Company)

• محصول: 1988
• کارگردان: جورج اسکریبنر
• صداپیشه‌ها: جویی لورنس، بیلی جوئل، ناتالی گرگوری
• امتیاز راتن تومیتوز: 52 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.6 از 10

الیور و دوستان به نوعی همان گربه‌های اشرافی اما با شخصیت‌های اصلی سگ است. اگرچه این بار خبری از میراث خانوادگی در مرکز داستان نیست، فیلم باز هم داستان گروهی از سگ‌ها را دنبال می‌کند که در خیابان‌های شهر زندگی می‌کنند، درست همان‌طور که گربه‌های اشرافی ماجراهای گربه‌هایی را روایت می‌کرد که برای مدتی بی‌خانمان شده بودند.

وجه تشابه دیگر این است که با وجود اینکه سگ‌ها محور اصلی داستان هستند، الیور، قهرمان فیلم، در واقع یک بچه‌گربه است که به آن‌ها می‌پیوندد. داستان از الیور تویست الهام گرفته، اما با چرخشی مدرن و زمان روایت از قرن نوزدهم به دهه‌ی 80 میلادی منتقل شده و مکان داستان از لندن به نیویورک تغییر یافته است.

با اینکه الیور و دوستان در گیشه موفقیت چشمگیری کسب کرد، اما نقدها درباره‌ی آن در زمان اکران متفاوت بودند. گذر زمان دیدگاه‌ها را تغییر داد و امروز فیلم در نگاه بسیاری ارزشمندتر به نظر می‌رسد و حتی برای گروهی از طرفداران به یک اثر کالت بدل شده است. وقتی موسیقی فوق‌العاده‌ی بیلی جوئل را هم در نظر بگیریم، شایسته است این انیمیشن زیبای دیزنی بیش از پیش به یاد آورده شود.

6. زندگی جدید امپراتور (The Emperor’s New Groove)

• محصول: 2001
• کارگردان: مارک دیندال
• صداپیشه‌ها: دیوید اسپید، جان گودمن، آرتا کیت
• امتیاز راتن تومیتوز: 86 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.4 از 10

دوران رنسانس، پررونق‌ترین دوره‌ی استودیوی انیمیشن والت دیزنی بود. این دوره از سال 1989 با پری دریایی کوچولو آغاز شد و تا سال 1999 با تارزان (Tarzan) ادامه یافت. یک سال بعد، زندگی جدید امپراتور اکران شد و بخشی از روزهای چالش‌برانگیز و کم‌رمق استودیو به شمار می‌رفت. زندگی جدید امپراتور که با بودجه‌ای 100 میلیون دلاری ساخته شد، حتی نتوانست دو برابر هزینه‌ی تولیدش بفروشد و به همین دلیل آن‌طور که شایسته بود، مورد تحسین واقع نشد. با این حال، واکنش‌ها به فیلم مثبت بود و گذر زمان هم بر ارزش و محبوبیت آن افزود.

فیلم حول امپراتوری خودخواه به نام کوزکو می‌چرخد که توسط یزما، زن زیرک و شرور و دستیار بامزه و کمی دست‌وپاچلفتی‌اش، کرونک به یک لاما تبدیل می‌شود. کوزکو برای برگشتن به شکل انسانی‌اش، از یک مرد مهربان روستایی کمک می‌گیرد. طنز فیلم همچنان جذاب و دلنشین باقی مانده است، چرا که در بسیاری جهات جلوتر از زمان خود بود و هنوز هم می‌تواند مخاطب را به خنده و تحسین وادارد.

5. آتلانتیس: امپراتوری گم‌شده (Atlantis: The Lost Empire)

• محصول: 2001
• کارگردان: گری تروزدیل، کرک ویس
• صداپیشه‌ها: دان نولو، مایکل جی فاکس، جیمز گارنر
• امتیاز راتن تومیتوز: 48 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.9 از 10

پس از دوران رنسانس، دیزنی چند فیلم اکران کرد که در گیشه شکست خوردند. در میان آن‌ها آتلانتیس: امپراتوری گمشده دیده می‌شود، که ایده‌ی بسیار جذابی داشت. داستان یک زبان‌شناس در سال 1914 را دنبال می‌کند که عضوی از تیمی است که می‌خواهند شهر افسانه‌ای زیرآب آتلانتیس را پیدا کنند. این فیلم از نظر سبک انیمیشن حس تغییر مسیر داشت و از منظر بصری نسبت به آثار دوران گذشته متمایز بود، به‌ویژه به لطف استفاده از برخی جلوه‌های ویژه‌ی کامپیوتری. علاوه بر این، فیلم از صداپیشگان برجسته‌ای از جمله مایکل جی فاکس، کری سامر و لئونارد نیموی بهره می‌برد.

با این حال، آتلانتیس: امپراتوری گمشده در گیشه شکست خورد. اما همانند بسیاری از آثار کم‌تر شناخته‌شده‌ی دیزنی، با گذر زمان طرفداران وفاداری پیدا کرد. با این حال هنوز آن‌طور که شایسته است درباره‌ی آن صحبت نمی‌شود. این انیمیشن زیبای دیزنی یک دنباله هم داشت، اما این دنباله مستقیم به صورت ویدئو منتشر و همان‌قدر زود فراموش شد.

4. سیاره‌ی گنج (Treasure Planet)

• محصول: 2002
• کارگردان: ران کلمنتس، جان ماسکر
• صداپیشه‌ها: جوزف گوردون لویت، برایان مری، اما تامپسون
• امتیاز راتن تومیتوز: 68 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.2 از 10

دیزنی در سال 2002 با لیلو و استیچ (Lilo & Stitch) به موفقیت بزرگی دست یافت و این انیمیشن از معدود آثار آن دوره است که هنوز هم محبوبیت خود را حفظ کرده. با این حال اثر بعدی استودیو یعنی سیاره‌ی گنج نتوانست به همان موفقیت دست پیدا کند و شکست تجاری سنگینی را تجربه کرد.

سیاره‌ی گنج اقتباسی هوشمندانه از جزیره‌ی گنج اثر رابرت لوئیس استیونسون است، با این تفاوت که داستان در دنیایی جریان دارد که در آن فضاپیماها شبیه کشتی‌های قرن هجدهم طراحی شده و با بادبان‌های خورشیدی حرکت می‌کنند. جلوه‌های بصری فیلم خیره‌کننده‌اند و این انیمیشن زیبای دیزنی حتی نامزد دریافت جایزه‌ی اسکار شد، اما متاسفانه خیلی‌ها آن را به یاد نمی‌آورند.

در حالی که این روزها دیزنی بیشتر روی بازسازی‌های لایو اکشن آثار محبوب تمرکز کرده است، اغلب آن‌ها با انتظارات بالایی روبه‌رو هستند که برآورده ساختنشان دشوار است. اما سیاره‌ی گنج گزینه‌ای ایدئال برای بازسازی لایو اکشن به نظر می‌رسد. فیلم هنوز به اندازه‌ی کافی مشهور نیست تا فشار مقایسه ایجاد کند و سبک بصری خیره‌کننده‌اش همراه با اکشن علمی‌-تخیلی، در قالب لایو اکشن می‌تواند فوق‌العاده جذاب باشد.

3. خرس برادر (Brother Bear)

• محصول: 2003
• کارگردان: آرون بلیس، رابرت واکر
• صداپیشه‌ها: واکین فینیکس، جرمی سوارز، ریک مورانیس
• امتیاز راتن تومیتوز: 38 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.9 از 10

پس از موفقیت لیلو و استیچ و ناامیدی‌هایی که آتلانتیس: امپراتوری گمشده و سیاره‌ی گنج ایجاد کردند، دیزنی تصمیم گرفت برای اثر بعدی‌اش به سبک سنتی‌تر انیمیشن بازگردد. نتیجه‌ی این بازگشت، فیلم خرس برادر بود که از نظر تجاری واقعا موفق ظاهر شد و توانست گیشه را فتح کند. فیلم بیش از 250 میلیون دلار در سراسر جهان فروخت و همین باعث شد به جز لیلو و استیچ پس از دوران رنسانس پرفروش‌ترین اثر دیزنی شود. با این حال فیلم عمدتا با نقدهای منفی مواجه شد و نتوانست همان تحسین تجاری را در میان اهل نقد کسب کند.

خرس برادر در راتن تومیتوز تنها توانست امتیاز 37 درصد را کسب کند. داستان فیلم درباره‌ی پسر جوانی است که پس از کشتن یک خرس، به‌طور جادویی به خرس تبدیل می‌شود و برای بازگشت به شکل انسانی‌اش، همراه با یک توله‌خرس سفری ماجراجویانه را آغاز می‌کند. خرس برادر با وجود نقدهای نه‌چندان مثبت در زمان اکران، نامزد دریافت جایزه‌ی اسکار شد و امروز با نگاه بهتری دیده می‌شود.

2. تیزپا (Bolt)

• محصول: 2008
• کارگردان: کریس ویلیامز، بایرون هاوارد
• صداپیشه‌ها: جان تراولتا، مایلی سایرس، سوزی اسمن
• امتیاز راتن تومیتوز: 90 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.8 از 10

همان‌طور که گفتیم دهه‌ی 2000 دوران چندان درخشانی برای انیمیشن‌های دیزنی نبود و احتمالا به همین دلیل است که انیمیشن تیزپا در سال 2008 چندان مورد توجه قرار نگرفت. با این حال فیلمی شایسته‌ی توجه و پرهیجان و دلنشین، با صداپیشه‌های فوق‌العاده و قهرمانی دوست‌داشتنی در مرکز داستان است.

تیزپا قهرمان داستان و سگی است که در یک برنامه‌ی تلویزیونی نقش‌آفرینی می‌کند و واقعا فکر می‌کند همان قدرت‌های فوق‌العاده‌ی شخصیتش در سریال را دارد. وقتی او باور می‌کند که صاحبش پنی در برنامه واقعا ربوده شده، از محیط برنامه فرار می‌کند تا او را نجات دهد. صداپیشگان فیلم شامل جان تراولتا، مایلی سایرس و مالکوم مک‌داول و دیگران هستند. تیزپا در نهایت نامزد چندین جایزه‌ی مهم شد و مورد تحسین گسترده‌ی منتقدان قرار گرفت، با این حال، هرگز واقعا در میان بهترین آثار دیزنی مطرح نمی‌شود.

1. رایا و آخرین اژدها (Raya and the Last Dragon)

• محصول: 2021
• کارگردان: پاول بریگز، دین ولینز
• صداپیشه‌ها: کسی استیل، آکوافینا، کلی مالی ترن
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.3 از 10

فراموش کردن برخی از انیمیشن‌های مدرن دیزنی دشوار است، چرا که هنوز آثار تازه‌ای هستند. خوشبختانه، بسیاری از آخرین ساخته‌های دیزنی واقعا فوق‌العاده‌اند؛ آثاری مانند موآنا (Moana)، یخ‌زده (Frozen)، زوتوپیا (Zootopia)، رالف خرابکار (Wreck-It Ralph) و افسون (Encanto) که نه‌تنها محبوبیت دارند، بلکه کیفیت هنری و روایت آن‌ها نیز ستودنی است. در واقع، موفقیت افسون تا حدی باعث شد که رایا و آخرین اژدها خیلی زود فراموش شود. هر دو فیلم در یک سال اکران شدند و آهنگ‌های ماندگار افسون باعث شد در ذهن مخاطبان باقی بماند و آن را به اثری تبدیل کند که راحت بتوان دوباره تماشا کرد.

رایا و آخرین اژدها داستان رایا را دنبال می‌کند که با آخرین اژدهای زنده متحد می‌شود تا پدر و دیگر اژدهایان را از طلسم نجات دهد. فیلم پرهیجان و ماجراجویانه است، با موسیقی‌ای شایسته‌ی تحسین، صداپیشگان قدرتمند و نوری که بر فرهنگ جنوب‌شرقی آسیا می‌تاباند. این نامزد اسکار قطعا باید به‌عنوان یکی از کلاسیک‌های دیزنی در نظر گرفته شود.

منبع: مجله مایکت