رکورد طولانی‌ترین پلان تاریخ سینما در دست یک ایرانی

فرادید | اگر یک فیلمباز جدی باشید، حتما شنیده‌اید که برخی از کارگردان‌ها، در فیلم‌هایشان از لانگ شات یا وان شات استفاده می‌کنند.

به گزارش فرادید، در صنعت فیلم‌سازی، برداشت بلند یا نمای بلند که توسط برخی سکانس‌پلان نیز نامیده می‌شود، به یک پلان می‌گویند که نسبت به یک پلان معمولی دارای مدت زمان بسیار طولانی‌تری است. در واقع برخلاف رسم معمول در سینما که پلان‌ها در مرحله تدوین کات می‌خورند، دربرداشت بلند، صحنه به صورت یک‌تکه فیلم‌برداری می‌شود و در آن هیچ کاتی وجود ندارد. در ابتدا، مدت زمان برداشت‌های بلند محدود به زمانی بود که یک دوربین قادر بود تصاویر را ضبط کند، اما با ظهور فناوری و ویدئوی دیجیتال، عرصه برای گرفتن نما‌های طولانی بازتر شد. باوجود اینکه منبع شروع استفاده از این سبک فیلم‌برداری به‌طور دقیق مشخص نیست، اما بسیاری فیلم طناب به کارگردانی آلفرد هیچکاک را از جمله اولین و بهترین نمونه‌های برداشت بلند در تاریخ سینما می‌دانند. کارگردانان بسیاری در طول تاریخ سینما از این سبک استفاده کرده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به آندری تارکوفسکی، اینگمار برگمان، بلا تار، آلفونسو کوارون، الخاندرو گونسالس اینیاریتو، وودی آلن و دیمین شزل اشاره کرد و اخیرا هم شاهکار سام مندس ۱۹۱۷ که در دو نمای بسیار بلند ساخته شده است.

اما هیچ یک از این کارگردانان بزرگ تاریخ سینما مدت زمان تک پلان فیلمشان بالاتر از ۸۰ دقیقه که بازهم می‌توان به طناب هیچکاک اشاره کرد، نبوده‌است و اگر فیلمی با این ادعا وجود دارد به واسطه تدوین به این مهم دست پیدا کرده‌اند. پس این رکورد را می‌توان از آن یک فیلمساز جوان ایرانی دانست.

فیلم ماهی و گربه به کارگردانی شهرام مکری در یک سکانس پلان اتفاق می‌افتد. مدت زمان این فیلم ۱۳۴ دقیقه می‌باشد. شهرام مکری و محمود کلاری همراه با گروه بازیگران فیلم یک ماه تمرین کردند تا بتوانند این تک‌شات طولانی را ضبط کنند.

برخی منتقدین ماهی و گربه را از این جهت فیلمی منحصر به فرد در تاریخ سینما می‌دانند که توانسته «تک‌شات بودن» و «مفهوم تکرار زمانی» را همزمان به کار برد. مکری درباره ی ایده ی این فیلم گفته است: ماهی و گربه فیلمی است درباره ی زمان. درباره ی اینکه چطور می‌توان در زمان پرسپکتیو ایجاد کرد و آن را درهم ریخت. جذابیت ساخت این فیلم برایم در شیوه ی اجرایش بود. پافشاری بر روایت داستانی در یک سکانس پلان و تلاش برای اینکه در یک پلان که طبیعتاً زمانی رو به جلو دارد شکست به وجود آورم.

فیلم «ماهی و گربه» در تاریخ ۱۳ مهر ۱۳۹۳ در سینما‌های ایران اکران شده است. فیلم داستانی غیرخطی دارد و از تعدادی خرده داستان با شیوهی روایت زمان مدور تشکیل شده است. قصه اصلی فیلم این است: چند دانشجوی دختر و پسر برای شرکت در جشن بادبادک بازی به شمال کشور رفته‌اند. در همسایگی کمپ کوچک آن‌ها کلبه-رستورانی قرار دارد که سه مرد ساکن آن هستند. رستوران به گوشت احتیاج دارد و جز این جوان‌ها شکاری در آن اطراف نیست. صاحبان رستوران در شمال کشور چند جوان را کشته و گوشت آن‌ها را چرخ کرده و با آن کباب برای مشتریان شان درست کرده اند! فیلم از چنین نقطه هول‌انگیزی آغاز می‌شود.

قصه ی ماهی و گربه بر اساس یک ماجرای واقعی نوشته شده است. در سال ۱۳۷۷ خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر این‌که رستورانی بین راهی گوشت چرخ‌کرده انسان را می‌پخته است.

شهرام مکری در این‌باره می‌گوید: همواره در فیلم‌هایم به موضوع فرم اهمیت داده‌ام و این نکته را در فیلم‌های کوتاهم نیز می‌بینید. از طرفی نقاشی‌های موریس اشر، معمار و نقاش هلندی نیز تاثیر زیادی روی ذهنم گذاشته است؛ نقاشی‌هایی که به نوعی از حالت دوبعدی خارج می‌شوند و به لازمان و لامکان می‌رسند. از سوی دیگر ظهور عصر دیجیتال و امکاناتی که فیلمبرداری به این شیوه در اختیار فیلمساز قرار می‌دهد مرا بر آن داشت تا به تجربه‌ای دست بزنم که فیلمی با روایت تودرتو و با مهندسی و طراحی دقیق بسازم که در یک برداشت واحد، با رفت و برگشت‌های زمانی پیش برود. با این ذهنیت از مدت‌ها پیش طرح و ایده اولیه ساخت فیلمی با این مختصات در ذهنم وجود داشت.

شهرام مکری متولد ۲۶ مرداد ۱۳۵۷ در کرمانشاه است و در رشته‌های، چون فیلم‌نامه‌نویسی، تدوین و کارگردانی سینما فعالیت دارد. شهرام مکری با فیلم کوتاه «طوفان سنجاقک» (۱۳۹۰) وارد دنیای حرفه‌ای سینما شد؛ و بعد‌ها فیلم‌های بلند سینمایی، چون هجوم را نیز ساخت. آخرین فیلم وی جنایت بی‌دقت است؛ که برای اولین بار در هفتاد و هفتمین دوره جشنواره بین المللی فیلم ونیز سال ۲۰۲۰ به نمایش درآمد؛ و توانست جایزه بهترین فیلمنامه از منتقدان سینمایی را بگیرد.

اگرچه «ماهی و گربه» به کارگردانی شهرام مکری هنوز بطور رسمی نامش درلیست طولانی‌ترین آثاری که بصورت " تک برداشت " ضبط شده اند قرار نگرفته، اما احتمالا این اتفاق بزودی خواهد افتاد. «ماهی و گربه» دومین ساخته شهرام مکری همچنین یکی از موفق‌ترین آثار تولید شده در سینمای ایران در سال‌های اخیر به شمار می‌رود که موفقیت‌های بین المللی زیادی کسب کرده است. از جمله موفق به دریافت جایزه محتوای نوآورانه افق‌های هفتادمین جشنواره فیلم ونیز، جایزه بهترین فیلم در جشنواره فیلم لیسبون، جایزه ویژه هیات داوران دهمین جشنواره بین المللی فیلم دبی، دو جایزه بهترین فیلم از نگاه منتقدان و بهترین فیلم داوران جوان در جشنواره فیلم فریبورگ سوییس، دو جایزه بهترین فیلم و بهترین فیلم از نگاه منتقدان جشنواره فیلم استانبول، نشان ویژه هیات داوران و جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جشنواره فیلم بِلد اسلوونی و ... شد.