کشف فسیل حشرۀ ۲۸۰ میلیون‌ساله همراه با گردۀ گل!
فسیل حشره‌ای نزدیک روستای چِکاردای روسیه کشف شده است که که غرق گرده است و شاید قدیمی‌ترین گرده‌افشان شناخته‌شده باشد.
فرادید | بیش از ۲۰۰ میلیون سال پیش صد‌ها حشره‌ی باستانی در رسوبات حوالی ساحل رودخانه‌ی سیلوا که از اورال جاری می‌شود، محبوس شدند. حالا، دانشمندانی که این موجودات فسیل‌شده را بررسی می‌کنند چیزی را کشف کرده‌اند که به ظاهر لحظه‌ی سرنوشت‌سازی در تاریخ است: اینها فسیل قدیمی‌ترین حشرات شناخته‌شده‌ی غرق گرده و شاید بتوان گفت نخستین گرده‌افشان‌های گیاه دنیا است.
به گزارش فرادید ، فسیل‌های کمیاب حشرات گوش‌خزک-مانند زمانی کشف شدند که فسیل‌شناسان سنگ‌های حوالی ساحل رودخانه‌ی نزدیک روستای نیمه‌متروکه‌ی چکاردا در روسیه را شکافتند. این نمونه‌ها که قدمت‌شان ۲۸۰ میلیون سال است، از نمونه اولیه‌ی حشرات پوشیده از گرده با ۱۲۰ میلیون سال سن هم قدیمی‌تر هستند.
حشرات فسیل‌شده که به تیلیاردمبید (tillyardembiids) شناخته می‌شوند روی سر، بدن و پاهایشان انبوهی از گرده داشتند که زیر یک میکروسکوپ فلورسنت شبیه گوی زینتی درخت کریسمس به نظر می‌رسند. محققان دریافتند این گرده‌ها متعلق به نوع محدودی از گیاهان بذردِه و بدون گل به نام بازدانگان (gymnosperms) است. گیاهان گل‌دِه ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیون سال پیش تکامل یافتند، اما ۱۰۰ میلیون سال پیش رایج‌تر شدند چرا که افزایش گرده‌افشان‌ها به دگرگونی تنوع حیات خاکی روی زمین کمک کرد.
تیم‌های زیست‌شناسی روسیه و لهستان تصدیق کردند که غیرممکن است بدانیم آیا حشرات باستانی به گرده‌افشانی در دوره‌ی پرمین کمک کرده‌اند یا نه، اما این موجودات با خوردن گرده‌ها و پوشاندن خودشان در دانه‌ها، پیشرو تکاملی برای روابط سودمند دوطرفه بودند.
الکساندر کراموف ؛ محقق ارشد موسسه‌ی دیرین‌شناسیِ آکادمی روسی علوم در موسکو از این فسیل می‌گوید: «مثل لمس کردن گذشته بود. این کشف روشنی‌بخش تکامل اولیه‌ی گرده‌افشانی حشره است و مدرک مستقیمی از پراکندگی گرده توسط حشرات دوران اول (پالئوزونیک) است. می‌توان گفت تیلیاردمبید‌ها بدخوراک بودند و فقط در مورد نوع محدودی از گیاهان میزبان تخصص داشتند.»
دوره‌ی پرمین ۴۷ میلیون سال آخر عصر پالئوزوئیک را پوشش می‌دهد (بین ۲۵۰ تا ۵۴۰ سال پیش). حشرات زیادی در کهربا‌هایی به قدمت ۱۰۰ میلیون سال پیش حفظ شده‌اند.
تیلیاردمبید‌ها بال داشتند، پس به طور بالقوه در پراکندن گرده بسیار موثر بودند، اما این که آیا حشرات به عنوان گرده‌افشان‌های گیاهان با بازدانگان با هم تکامل یافتند، احتمالاً معما باقی می‌ماند.
کراموف می‌گوید: «ما نمی‌توانیم با ماشین زمان به عقب برویم تا ببینیم آیا این حشرات کار گرده‌افشانی را انجام می‌دادند یا نه. حتی اگر آنها بازدانه‌های باستانی را تمام روز گرده‌افشانی کرده باشند، هیچ راهی برای اثبات قطعی آن به وسیله‌ی دیرین‌شناسی وجود ندارد. کسی چه می‌داند؟ شاید آنها صرفاً گرده را می‌بلعیدند و گیاهان نفعی از آن نمی‌بردند؟ در هر صورت، چیزی که با قطعیت می‌توانیم بگوییم این است که تیلیاردمبید‌ها به نوع محدودی از گیاهان سر می‌زدند و گرده آنها را در مقادیر زیادی حمل می‌کردند. پس نمی‌فهمم چرا نباید گرده‌افشانی میکرده است.»
بَری لوماکس، استاد دیرین‌زیست‌شناسی گیاهان از دانشگاه ناتینگهام می‌گوید: «روابط گیاه-حشره دنیای امروز را تعریف می‌کند. خدمات گرده‌افشانی، پشتیبان اصلی بخش اعظم تولید غذای ما است. این مطالعه شواهد قدمت این رابطه را در اختیار ما گذاشت؛ رابطه‌ای که مدت‌ها پیش از تکامل گل‌ها شکل گرفت. این اتفاق احتمالاً در دوره‌ی کرتاسه رخ داد؛ حدود ۱۳۵ میلیون سال پیش. نکته‌ی هیجان‌انگیز درباره‌ی این اکتشاف، این حقیقت است که به ظاهر درجه‌ای تخصص در روابط گیاه-حشره وجود داشته است و اینکه قدمت این تخصص بیشتر از گیاهان گل‌ده است و این امر نشان‌دهنده‌ی احتمالِ قدیمی‌تر بودن گرده‌افشانی حشرات از گل‌ها است.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
